به گزارش خبرنگار ایسنا، این اهمیت و احترام در کنار هوشمندی اجداد ما در مدیریت مایعی که همیشه کمبودش حس شده است باعث شده تا در طول تاریخ بحران‌های آب پشت سر گذاشته شود، قنات باشکوه‌ترین نماد برای توضیح بی‌کم و کاست این مدیریت هوشمندانه است.

گذر زمان اگرچه ذره‌ای از اهمیت آب برای ایرانیان نکاست اما به‌نظر می‌رسد سهولت دسترسی به آب آرام آرام احترام به آن را به حاشیه راند و غفلتی تعجب‌برانگیز، سرخوشانه و البته خشونت‌بار را نسبت به آب بر ما حاکم کرد.

اگرچه افزایش جمعیت ایران از هشت میلیون نفر در آغاز سال 1300 به 80 میلیون نفر پس از 95 سال تأثیر زیادی در نیاز بیشتر به مایع حیات در ایران داشته است اما در هر حال مردمان هیچ کشوری در دنیا این‌گونه خشونت‌بار با آب برخورد نمی‌کنند، خشونت ما در برخورد با آب از دریچه آمار کاملاً مشهود است به طوری‌که  برداشت از منابع تجدیدپذیر در دنیا بین 20 تا 40 درصد قابل قبول است و فقط دو کشور در جهان بیش از این میزان  برداشت دارند، مصر با 45 درصد و ایران با 85 درصد برداشت.

این فقط گوشه‌ای از برخورد ناشایست ما با آب را نشان می‌دهد، گوشه دیگر آن به بی توجهی ما به تبخیر باز می‌گردد، تبخیر در ایران 9 برابر میانگین جهانی است، همین میزان زیاد تبخیر باعث شده است تا از حجم حدوداً 400 میلیارد مترمکعب آبی که سالانه به پهنه ایران وارد می‌شود 270 میلیارد متر مکعب تبخیر شود، اما ما بر خلاف اجداد باهوشمان که با حفر قنات در دل زمین این گنج را از آفتاب‌سوزان ایران پنهان می‌کردند تا بی‌حاصل به آسمان نرود حجم وسیعی از آب‌های خود را پشت سدهای بزرگ و کوچک و در معرض آفتاب‌تابان ایران حبس کرده‌ایم.

البته هیچ کس نمی‌تواند منکر اهمیت سد و نیاز ما در این دوران به این سازه جدید شود اما مشکل هم از شمار فراوانی این سدها و هم از عدم مدیریت صحیح آب جمع شده در پشت آنها ناشی می‌شود، گواه این مدعا میانگین جهانی اختصاص حق آبه زیست محیطی است به طوری‌که این رقم در دنیا 30 درصد است، اما ما در ایران 10 درصد و حتی کمتر از این میزان را به طبیعت اختصاص داده‌ایم.

ما ایرانیان در مصرف هم نسبت به بقیه مردمان جهان به آب بی‌احترامی می‌کنیم، میانگین جهانی مصرف آب برای هر نفر 170 مترمکعب است اما ایرانیان به‌طور متوسط 590 مترمکعب آب مصرف می‌کنند این یک غفلت تعجب‌برانگیزِ سرخوشانهِ خشونت بار نسبت به آب است.

در کشاورزی هم اوضاع چندان خوبی حاکم نیست، در حالی که کشاورزی در بسیاری از مناطق ایران معقول به نظر نمی‌رسد اما سیاست‌های یکسونگر و کمی محور بدون توجه به مسائل زیست محیطی در بخش کشاورزی در طول سالیان گذشته باعث شده است تا حدود 90 درصد از مصرف آب کشور به این بخش اختصاص یابد آن هم با بهره‌وری‌های 20 تا 30 درصدی و این یعنی فاجعه.

خشونت خشونت می‌آفریند چه در مقابل انسان چه در برابر حیوان و چه در قبال طبیعت حال با این برخورد خشونت‌آمیز ما با آب به‌عنوان محور طبیعت  چرا آب نباید از ما انتقام بگیرد؟

انتقام آب سال‌هاست که آغاز شده است، مگر همین چند سال پیش در پهنه وسیع ایران دریاچه‌ و تالاب‌های زیادی وجود نداشت اما امروز چند مورد آن باقی مانده به جرأت می‌توان گفت هیچ!

حال هم گرد و خاک این خشک شدن‌ها به چشم خودمان می‌رود و هم سالانه از خشک شدن تالاب‌ها در کشور 16 میلیارد دلار خسارت می‌بینیم و این فقط جزیی از انتقام آب است.

دشت‌هایی که خشک شد، روستاهایی که از سکنه خالی شد، زمین‌هایی که نشست کرد، فروچاله‌هایی که بلعید، خاک‌های حاصلخیزی که بر باد رفت، همه حاصل برخورد خشونت بار ما با آب و در نتیجه انتقام آب از ماست که همچنان نیز ادامه دارد.

کاهش 38 درصدی بارندگی در البرز

«بهزاد پارسا»، مدیر عامل سازمان آب منطقه‌ای استان البرز در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا  با اشاره به میزان بارش در البرز از ابتدای سال آبی جاری تاکنون گفت: از ابتدای سال آبی جاری تاکنون 116 میلی‌متر بارندگی در البرز داشته‌ایم که به نسبت سال گذشته متأسفانه 38 درصد کاهش داشته است.

وی با بیان این‌که میانگین بارش کشوری از ابتدای سال تاکنون 53 میلی‌متر بوده است، افزود: امیدوار بودیم که این کاهش بارندگی در چند ماه باقی مانده تا پایان سال آبی جاری جبران شود اما متأسفانه طبق اعلام سازمان هواشناسی در ایام پیش‌رو بارش‌های چندانی را شاهد نخواهیم بود.

پارسا در بخش دیگری از سخنان خود به ظرفیت دو سد امیرکبیر و طالقان اشاره و اعلام کرد: در ذخیره سدهای استان نیز کاهش محسوسی داشته‌ایم و با وجود این‌که پارسال در چنین موقعی 90 درصد حجم سدهای استان پر بود اما هم‌اکنون این سدها فقط 60 درصد پر هستند.

این مسئول از انسداد 1371 چاه غیرمجاز در استان البرز طی چند سال اخیر خبر داد و گفت: برآورد آمار جدید از چاه‌های مجاز، غیرمجاز، فعال و غیرفعال استان سال آینده آغاز خواهد شد تا با در اختیار داشتن آمار آن مصرف آب در این بخش بهتر مدیریت شود.

مدیر عامل سازمان آب منطقه‌ای استان البرز در ادامه به راه‌های کاهش مصرف آب در شرایط کنونی اشاره و اعلام کرد: تغییر الگوی کشت و کشت کم‌آب‌بر در کشاورزی و مشارکت شهروندان در مدیریت بهینه مصرف آب از راه‌های کاهش مصرف آب در شرایط کنونی است.

منابع آب البرز، بیماری در حال مرگ

«حمیدرضا منصوری»، مدیر حفاظت و بهره‌برداری از منابع آب استان البرز نیز در گفت‌وگو با ایسنا از تأمین 85 درصدی آب شرب البرزی‌ها از منابع آب زیرزمینی خبر داد و گفت: 75 درصد آب کشاورزی استان نیز از آب‌های زیرزمینی تأمین می‌شود.

وی با ابراز نگرانی از وجود چاه‌های غیرمجاز برای تأمین آب کشاورزی در البرز گفت: شمار فراوان این چاه‌ها سطح آب‌های زیرزمینی استان را به‌شدت کاهش داده است.

مدیر حفاظت و بهره‌برداری از منابع آب استان البرز از تأثیر کاهش سطح منابع آب زیرزمینی بر دشت‌های «تهران - کرج»، اشتهارد، هشتگرد و طالقان گفت و خاطرنشان کرد: از میان این چهار دشت فقط دشت طالقان وضعیت بهتری دارد و سه دشت دیگر در وضعیت ممنوعه - بحرانی قرار دارند.

منصوری افت شدید کیفیت آب و خطر زلزله خاموش را از تبعات برداشت بی رویه از آب‌های زیرزمینی دانست و گفت: به‌طور میانگین سطح آب‌های زیرزمینی البرز سالانه یک متر کاهش می‌یابد و زمین نیز بین 22 تا 30 سانتی‌متر نشست می‌کند که در مناطقی چون اشتهارد قابل مشاهده است.

این مسئول وضعیت آب در البرز را به بیماری در حال مرگ تشبیه و بیان کرد: اگر این روند ادامه پیدا کند طی یک دهه آینده جمعیت زیادی از البرز ملزم به کوچ اجباری خواهند شد.

منصوری در پایان تشکیل سازمان‌های مردم نهاد فعال در حوزه آب برای مشارکت مردم در مدیریت بحران آب را یکی از بهترین راه‌های گذر از این وضعیت عنوان کرد و یادآور شد: تغییر الگوی کشت و حرکت از شیوه سنتی به سمت مدرن به‌خصوص کشت گلخانه‌ای، تسری ارقام مقاوم به خشکی و کم مصرف با مشارکت دانش‌آموختگان کشاورزی همراه با به‌کارگیری روش‌های نوین آبیاری، نصب کنتور هوشمند بر روی چاه‌های مجاز و افزایش اکیپ‌های بازرسی برای شناسایی چاه‌های غیر مجاز می‌تواند استان البرز را در گذر از این بحران یاری کند.

«وحید صالحی» - خبرنگار ایسنا منطقه البرز

انتهای پیام