ماجرای بخت‌گشایی دختران در چهارشنبه سوری!

عضو هیات علمی پژوهشکده زبان‌شناسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی ضمن تشریح خاستگاه مراسم چهارشنبه سوری به برخی باورهای شکل‌گرفته پیرامون این جشن اشاره کرد.

پلویی که با شیر پخته می‌شود

«سوتدی پلو» که یکی از عناصر ناملموس اردبیل است، یک پلو سنتی و محبوب است که در روزهای چهارشنبه‌سوری و عید و یا به عنوان غذای نذری با ماهی دودی پخته می‌شود و برای طبخ آن به‌جای آب از شیر استفاده می‌شود.

ثبت ملی یک شیرین‌کننده ارگانیک

«چیکو»، یکی از فرآورده‌های لبنی ایل سنگسرِ استان سمنان است که به عنوان یک شیرین‌کننده طبیعی با چای یا دیگر نوشیدنی‌های گرم میل می‌شود. مهارت تهیه این محصول که نسل به نسل در این ایل تهیه می‌شده، قرار است در فهرست میراث ناملموس کشور ثبت شود.  

دو بازی برای نوروز

«کِلاو رِوان» و «کِرّان» دو بازی محلی است که ایلامی‌ها در دامان طبیعت و گروهی بازی می‌کنند و نشان از چالاکی و زیرکی بازیکنان دارد و به عنوان میراث ناملموس این استان ثبت شده‌اند.

از نگاه رمانتیک تا تقابل با «جشن سده»

«جشن سده» آذرماه ۱۴۰۲ در فهرست میراث ناملموس یونسکو ثبت جهانی شد؛ اتفاقی که سبب شد نام این جشن دوباره بر سر زبان‌ها بیفتد، اما در حدود یک ماه پس از این ثبت جهانی شاهد استقبال‌ از جشن‌های غیرایرانی همچون «هالووین و کریسمس» بودیم. در این شرایط این پرسش مطرح می‌شود که اساسا مناسبت‌های ملی ایران همچون این جشن تا چه اندازه در میان عامه مردم شناخته شده است؟

سوءبرداشت‌هایی که از جشن «سده» شده است

مسئول تدوین و تهیه پرونده جهانی جشن سده در سالروز برگزاری این آیین جهانی، آن را تفسیر کرد و درباره تهدیدها، سوءبرداشت‌ها و اقداماتی که باید برای پاسدارای آن انجام شود، سخن گفت.

«جشن سده» در خراسان شمالی چگونه برپا می‌شود؟

مردم خراسان شمالی در فاصله ۵٠ روز مانده به عید نوروز، در مراسمی به نام «علوسرسره» آتش به پا می‌کنند و در کنار یکدیگر این روز را جشن می‌گیرند؛ مراسمی که به عنوان «جشن سده» شناخته می‌شود.

شیرینی‌ای که معنای زندگی می‌دهد

«بِژی بِرساق» نام یکی از شیرینی‌های محلی ایلام است، که معنای زندگی و حیات می‌دهد و معمولا در بیشتر خانه‌ها چه شهری و چه روستایی در مناسبت‌های مختلف پخته می‌شود.

اُملت اردبیلی که ثبت ملی شد

«چیغیرتما» یکی از غذاهای سنتی اردبیل و شبیه به املت است، که به جز گوجه و تخم‌مرغ، مرغ هم یکی از مواد اولیه آن به شمار می‌آید. مهارت پخت این خوراک اکنون در فهرست میراث ناملموس کشور ثبت شده است.

۲ غذای مازندرانی که جزو میراث ناملموس ایران هستند!

«کَیی پِلا» و «لاکسو» نام دو مورد از غذاهای پرطرفدار مازندرانی است که بسیار مقوی و پرخاصیت بوده و مهارت پخت آن‌ها در فهرست آثار ناملموس کشور به ثبت رسیده است.

یک «عروسک مقدس» در نوبت ثبت

«عروسک جانمازی» یکی از عروسک‌های بومی و دست‌ساز استان سمنان است که با قدمتی در حدود ۱۵۰ سال، در سجاده و جانماز مادربزرگ‌ها جا داشته است، اما این روزها به فراموشی سپرده شده و برای حفظ و احیاء آن قرار است در فهرست میراث ناملموس کشور ثبت شود.

سنت گیلانی‌ها در کشت برنج

سنت آب‌ سوارگیری (سنت مِراب‌گیری) یکی از آداب کهن گیلانی‌ها در کشاورزی است که در جریان آن، آب میان زمین‌های کشاورزی تقسیم می‌شود و هنگام خشکسالی، کمبود آب مدیریت می‌شود.

«یلدا» یا «چله»؟

رئیس پژوهشکده مردم‌شناسی با توضیح درباره دو واژه «یلدا» و «چله»، ناگفته‌هایی را از این آیین مطرح کرد.

لباس‌هایی که ثبت ملی شده‌اند

«مِکنِه»، «کژین شوی»، «قردار شِوال» و «سرگیرا»، از جمله لباس‌های سنتی زنان عشایر سنگسر در استان سمنان هستند، که با وجود اینکه امروزه کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرند، اما برای حفظ و احیا در فهرست ملی میراث ناملموس ایران ثبت شده‌اند.

«جشن سده» چگونه جهانی ‌شد؟

مسئول تدوین و تهیه پرونده جهانی «جشن سده» درباره روند تهیه این پرونده، گستره جغرافیایی آن و این‌که چرا فقط کشور تاجیکستان در پرونده آن مشارکت داشته است، توضیحاتی داد.

یک شیرینی سخت برای شب چله

«حلوا کنجد» یکی از شیرینی‌های شهرستان جاجرم در خراسان شمالی است که از گذشته تا امروز برای «شب یلدا / چله» آماده می‌شد و تدوین پرونده مهارت و شیوه تهیه آن برای ثبت در فهرست میراث ناملموس نیز در دست اقدام است.

به مناسبت سالگرد ثبت جهانی «نوروز» در یونسکو

باورهای اشتباه درباره «هفت‌سین»، «چهارشنبه‌سوری» و «سیزده به‌در»

مدیر اجرایی پرونده جهانی نوروز در یونسکو به مناسبت سالگرد ثبت جهانی این آیین باستانی به نام ایران و ۱۱ کشور دیگر، مروری داشت بر گستره جغرافیایی نوروز، و درباره تعبیرها و باورهای اشتباه و رایجِ مربوط به سفره «هفت‌سین»، «چهارشنبه‌سوری» و «سیزده به‌در» توضیحاتی داد.

یک اشتباه رایج و پاسخ به نگرانی‌ها درباره «یلدا»

مسئول تدوین و تهیه پرونده جهانی «یلدا/ شب چله» با بیان اینکه پیوست عنوانی به نام «یلدا» در تقویم ملی، تأثیری در تخریب و یا توسعه آن ندارد، برخی اشتباه‌های رایج درباره این آیین باستانی را متذکر شد و تاکید کرد: «یلدا» جشن بلندترین شب سال نیست؛ جشن آغاز روشنایی است و طولانی‌تر بودن شب و پایان پاییز علت این جشن نیست.

جشن چوپانی در پاییز

مردم یکی از روستاهای آذربایجان شرقی در پاییز رسم دارند که برای سپاس و قدردانی از زحمات چوپانان جشنی برای آن‌ها برگزار می‌کنند و در این روز علاوه بر قدردانی از آن‌ها، پایان کار چوپان‌ها بعد از چند ماه گله‌چرانی اعلام می‌شود. 

۲ حلوا با قدمتی بیش از یک قرن 

«حلوا سیاه» و «اسبه حلوا» دو حلوای سنتی و محلی مازندرانی‌ها هستند که قدمتی بیش از یک قرن دارند و به دلیل خاصیت و اهمیتی که در فرهنگ بومی این استان داشته‌اند، در فهرست ملی میراث ناملموس ایران به ثبت رسیده‌اند.  

یک شیرینی ۱۰۰ ساله از اردبیل

«چَنگوری» نام یکی از شیرینی‌های سنتی و خانگی استان اردبیل است که قدمتی ١٠٠ ساله دارد. مهارت پخت و تهیه این شیرینی سنتی که در روزهای عید و چهارشنبه‌سوری تهیه می‌شده، برای حفاظت و پاسداری در فهرست میراث ناملموس کشور به ثبت رسیده است.