دکتر محمدرحیم رهنما امروز ۲۳ مرداد در نشست سکونتگاه‌های غیررسمی که با همکاری گروه پژوهشی توسعه پایدار شهری و منطقه‌ای جهاددانشگاهی خراسان رضوی و سازمان بازآفرینی فضاهای شهرداری مشهد در محل پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی برگزار شد، اظهار کرد: سکونتگاه‌های غیررسمی به لحاظ محیطی در شرایط نابسامانی قرار دارند و ساخت و سازهایی که در این سکونت‌گاه‌ها انجام می‌شود عاری از نظارت و استاندارد است.
رهنما با اشاره به اینکه ۷۶ درصد از جمعت کشور شهرنشین هستند، ادامه داد: بر اساس تعاریف سازمان ملل، کشوری که ۸۰ درصد جمعیت کشورش شهرنشین باشد، کشور شهرنشین است و ایران هم در زمره کشورهای شهرنشین قرار گرفته است.
بسیاری از روستاهایی که به شهر تبدیل شدند، استانداردهای شهری را ندارند
به گفته عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد با وجود اینکه بسیاری از روستاهای کشور به شهر تبدیل شده‌اند ولی این شهرها از استاندارهای شهری برخوردار نیستند.
رهنما با اشاره به اینکه از سال ۱۹۵۶ تا ۲۰۱۶ میلادی تعداد شهرهای کشور به ۱۲۴۵ مورد افزایش یافته است، عنوان کرد: بیشتر شهرهای کشور جمعیت تا ۱۰۰ هزار نفر و بعد ازآن جمعیت بین ۱۰۰ هزار تا یک میلیون نفر داریم و تنها ۸ کلانشهر بالای یک میلیون نفر جمعیت دارند.
وی با تاکید بر اینکه در بسیاری از شهرهای کشور، کیفیت زندگی شهری را نداریم، از افزایش روند حاشیه‌نشینی در شهرها انتقاد و اظهار کرد: بر اساس آمارها، تعداد جمعیت حاشیه‌نشین کشور در حدود ۱۵ تا ۲۰ میلیون نفر است.
عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد با انتقاداز اجرای مدل هایی همچون توانمندسازی، بازآفرینی شهر و توسعه پایدارشهری در حاشیه شهرها، ادامه داد: این مدل‌ها برای سایر کشورها است و در کشور ما باید مدل‌های دیگری برای حاشیه‌نشینی اجرا کنیم، علاوه بر آن نیز در اجرای مدل‌ها برای حاشیه شهر نسبت به سایر کشورها عقب هستیم.
وی سیاست عرضه زمین را از دیگر دلایل حاشیه‌نشینی در شهرها عنوان کرد و گفت: مهاجرین خارجی نیز تعادل جمعیتی شهرها را بر هم می‌زنند و این افراد نیاز به آموزش در حوزه‌های فرهنگ و زبان دارند.
عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد افزود: برای حاشیه شهرها باید به سمت احداث مراکز توسعه محله‌ای برویم تا حوزه وسیع‌تری را تحت پوشش قرار دهد البته حمایت و پشتیبانی دولت از این مراکز نیز بسیار مهم و تاثیرگذار خواهد بود.
حادثه شاهچراغ نشان از وجود لایه‌های مختلف اجتماعی در حاشیه شهرها دارد
ایمان فرهمندی، نائب رئیس شورای اسلامی شهر مشهد در بخش دیگری از این مراسم با اشاره به حادثه تروریستی شاه چراغ، گفت: اینگونه حوادث نشان از وجود لایه‌های مختلف اجتماعی در حاشیه شهرها دارد. وجود لایه‌های مختلف اجتماعی در حاشیه شهرها، بحث ریسک‌های مختلف در این مناطق را نیز افزایش می‌دهد.
وی با تاکید بر اینکه باید زمینه مهاجرت معکوس برای افرادی که در حاشیه شهرها زندگی می‌کنند را فراهم کرد، ادامه داد: تنوع فرهنگی یکی دیگر از موضوعات جدید در حاشیه شهر مشهد است.
فرهمندی به تعریف پروژه‌های زودبازده در حاشیه شهر مشهد اشاره و تصریح کرد: برای اجرای پروژه‌های زودبازده در هر محله حاشیه شهر مشهد ۲۰ میلیارد تومان اعتبار اختصاص یافته است تا بخشی از مشکلات این محلات حل شود.
در ادامه این نشست، علی‌رضا رضازاده همدانی، مدیرعامل سازمان بازآفرینی فضاهای شهری شهرداری مشهد گفت: همیشه از مشکلات حاشیه شهرها و تهدیدات این موضوع بحث می‌کنیم. از این موضوع می‌توان به عنوان ظرفیت بزرگی برای این شهر استفاده کرد. چنانکه در بسیاری از کشورهای دنیا گردشگری اقوام تعریف شده و ما در اینجا بسیاری از این اقوام را با خصوصیات رفتاری ویژه، آداب و رسوم، سبک زندگی، تنوع صنایع دستی و تنوع غذاهایشان شاهد هستیم. علاوه بر آن حضور افغان‌ها، هندوها و پاکستانی‌ها قابل توجه است؛ به عنوان نمونه منطقه گلشهر محل حضور افغان‌ها است که جذابیت‌های ویژه‌ای دارد.
وی به برگزاری رویداد ماه امت در ابتدای سال جاری اشاره و تصریح کرد: سالانه بیش از ۳۰ میلیون زائر وارد مشهد می شوند که با وجود سکونت اقوام مختلف در مشهد، می‌توان از این ظرفیت به عنوان یک فرصت ویژه در مشهد استفاده کرد.
رضازاده همدانی افزود: این موضوع نشان می‌دهد که چه کشش و ظرفیتی عظیمی در این حوزه وجود دارد و اگر مقداری چاشنی گردشگری و توجه به این موضوعات افزوده شود، می‌تواند سرمایه و فضای بسیار زیبایی را ایجاد کند.
در ۴ شهر استان خراسان رضوی، ۹۵۰ هزار نفر در سکونت گاه‌های غیر رسمی سکونت دارند
در ادامه جلسه فرزانه رزاقیان، عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی خراسان رضوی به وجود ۵۰ هزار هکتار سکونتگاه غیررسمی در کشور با جمعیت ۶ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر اشاره و عنوان کرد: خراسان رضوی رتبه اول تعداد سکونتگاه‌های غیررسمی را در کشور دارد.
به گفته وی، در ۴ شهر استان خراسان رضوی، ۹۵۰ هزار نفر در سکونتگاه‌های غیر رسمی سکونت دارند.
عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد با اشاره به اینکه سکونتگاه‌های غیررسمی بافت‌های فرسوده و تاریخی داخل شهرها نیستند، گفت: سکونتگاه‌های غیررسمی رسمیت ندارند و از جایگاه قانونی برخوردار نیستند و به صورت قولنامه‌ای معامله می شوند و تابع قوانین کشور نیستند.
ساکنان سکونتگاه‌های غیرسمی آخرین بازمانده‌های یک اقتصاد ناکارآمد و اقتصاد نفتی هستند
در بخش دیگری ازاین نشست، دکتر حسین حاتمی‌نژاد، عضو هیات علمی دانشگاه تهران گفت: اگر درک کنیم که شهرنشینی اجتماع شدن و نه ساختارهای فیزیکی است، آنگاه سکونتگاه غیررسمی در کشور نخواهیم داشت.
وی با اشاره به اینکه سکونتگاه‌های غیر رسمی با بافت‌های تاریخی و فرسوده تفاوت دارند، ادامه داد: بافت‌های فرسوده از اصالت و هویت و حس دلبستگی برخوردارند، اما در سکونتگاه‌های غیررسمی مردم امنیت سکونت ندارند و باید هر لحظه منتظر بمانند تا شهرداری اقدام به تخریب منازلشان کند.
وی با اشاره به اینکه حاشیه‌نشینان شهرها، قربانی ساخت و سازهای آنچنانی و مافیاهای اقتصادی می‌شوند، عنوان کرد: باید شیوه‌های مداخله با حاشیه‌نشینی شهرها را اصلاح کرد. سوء مدیریت‌ها باعث شده است تا برای سکونتگاه های غیررسمی کشور راه حلی پیدا نکنیم.
وی در ادامه با بیان اینکه در قبل از انقلاب سکونتگاه غیر رسمی در کشور را در بحث‌های همچون زاغه نشینی داشتیم، یادآور شد: ساکنین سکونتگاه‌های غیرسمی آخرین بازمانده‌های یک اقتصاد ناکارآمد و اقتصاد نفتی هستند و راهی برای بقا ندارند و مجبورند که به شهرها پناهنده شوند. برای آنها هیچ فضایی در نظر نگرفتیم و اعتباری هم برای اسکان صحیح و سالم آنها اختصاص نیافته است.
عضو هیات علمی دانشگاه تهران بیان کرد: به لحاظ ساخت و ساز نسبت به دوران رژیم گذشته در حاشیه شهرها پیشرفت کرده‌ایم اما نسبت به امنیت سکونت پیشرفتی نکرده‌ایم. با بلوک و آجر ساختمان می‌سازیم اما بدون استاندارد و نظارت.
حاتمی‌نژاد در ادامه عنوان کرد: برای حاشیه شهرها از مدل‌های غربی بدون توجه به ویژگی‌های اجتماعی استفاده می کنیم.
وی گفت: حاشیه‌نشینان روستاییان مهاجر و گریزپایی هستند که با آروزهایی که دارند به سمت شهرها می شتابند تا از یک زندگی بهتری برخوردار شوند ولی به دلیل محرومیت از منزلت‌های اجتماعی در شهرها ناگزیرند لنگر اصلیشان را در پشت دیواره شهرها بیندازند.
حاتمی‌نژاد خاطرنشان کرد: افزایش اجاره نیز عامل دیگری در افزایش جمعیت حاشیه شهرها است، چراکه طبقه متوسط پرداخت اجاره‌های بالا را ندارند و مجبور هستند برای سکونت به حاشیه شهرها مراجعه کنند.
انتهای پیام
نظرات