رضا عابدی گناباد در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به تاثیرات ۱۵ خرداد بر پیروزی انقلاب اسلامی، اظهار کرد: تا قبل از ۱۵ خرداد، حکومت پهلوی به‌ ویژه پس از کودتای ۲۸ مرداد، احساس امنیت و قدرت داشت و هیچ خطری را از جانب مخالفان، به‌ ویژه جریانات اسلامی، احساس نمی‌کرد. آن‌ها با حذف مخالفان سیاسی مانند مصدق و آیت‌الله کاشانی، تصور می‌کردند که دیگر هیچ تهدیدی برای رژیم وجود ندارد. حکومت شاه بیشتر نگران جریان‌های چپ و کمونیستی بود و به همین دلیل، به جریان‌های اسلامی و مذهبی توجهی نمی‌کرد.

وی با بیان اینکه با فوت آیت‌الله بروجردی که یکی از مراجع بزرگ و تأثیرگذار بود، این احساس امنیت بیشتر تقویت شد، افزود: در واقع، رژیم فکر می‌کرد که دیگر هیچ مرجعیتی وجود ندارد که بتواند به‌عنوان یک تهدید جدی مطرح شود. اما ناگهان امام خمینی(ره) با علم مخالفت علیه رژیم پهلوی و همچنین با دیدگاه‌های انتقادی نسبت به غرب و رژیم صهیونیستی، به صحنه آمد. این اقدام به‌ طور کامل دستگاه‌های امنیتی شاه و غرب را غافلگیر کرد. آن‌ها هرگز تصور نمی‌کردند که یک جریان اسلامی بتواند این‌قدر خطرساز باشد و حتی سعی داشتند از جریان‌های اسلامی به‌ عنوان ابزاری برای مقابله با چپ‌ها استفاده کنند.

این کارشناس مسائل سیاسی ادامه داد: این واقعیت نشان‌دهنده این است که حضرت امام و جریان اسلامی باید جدی گرفته می‌شدند. ظهور و فعالیت‌های امام خمینی (ره) نه‌تنها به‌ عنوان یک تهدید برای رژیم پهلوی، بلکه به‌ عنوان یک نیروی مؤثر در تغییر معادلات سیاسی و اجتماعی کشور، تأثیرگذار بود. این تحول نشان داد که جریان مذهبی و اسلامی می‌تواند نقش بسیار مهمی در تاریخ معاصر ایران ایفا کند و به‌ طور جدی در برابر دیکتاتوری و ظلم بایستد.

عابدی گناباد بر اهمیت نقش ۱۵ خرداد در بیداری سیاسی و اجتماعی مردم و تاثیرات آن بر تحولات بعد از آن اشاره و بیان کرد: اتفاقات ۱۵ خرداد و حوادث پس از آن، نقطه عطفی در تاریخ انقلاب اسلامی ایران بود. بازداشت امام خمینی(ره) و حبس ایشان، به‌ نوعی موجب شد که جریان مذهبی و روحانیت به‌ طور گسترده‌تری در جامعه فعال شوند. شبکه مساجد و هیات‌های مذهبی که در سراسر کشور وجود داشتند، نقش کلیدی در این تحولات ایفا کردند. این شبکه‌ها نه‌تنها ارتباطات قوی بین روحانیون و مردم برقرار کردند، بلکه توانستند اقشار مختلف جامعه را به‌ویژه در روستاها و شهرهای کوچک، به حرکت درآورند.

وی اضافه کرد: از طریق این هیات‌ها و مساجد، روحانیون توانستند پیام‌های امام(ره) را به مردم منتقل و آن‌ها را به مبارزه با رژیم پهلوی تشویق کنند. این ارتباطات به‌ تدریج باعث شد که نه‌تنها اقشار مذهبی، بلکه سایر اقشار ناراضی از وضعیت دیکتاتوری نیز به این حرکت بپیوندند. این روند نشان‌دهنده این است که چگونه یک شبکه اجتماعی و مذهبی می‌تواند در ایجاد تغییرات سیاسی و اجتماعی مؤثر باشد. به مرور زمان، این حرکت به یک جنبش مردمی و توده‌ای تبدیل شد که توانست رژیم پهلوی را به چالش بکشد و در نهایت به پیروزی انقلاب اسلامی منجر شود. این تحولات نشان می‌دهد که قدرت روحانیت و شبکه‌های اجتماعی در ایران، به‌ ویژه در زمان‌های بحرانی، می‌تواند نقش بسیار مهمی در شکل‌دهی به تاریخ و سرنوشت کشور ایفا کند.

عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه آزاد نیشابور با اشاره به عواقب ۱۵ خرداد بر استراتژی رژیم پهلوی، عنوان کرد: همان طور که گفته شد، بعد از سال ۳۲، رژیم پهلوی احساس امنیت و ثبات می‌کرد و به‌ نظر می‌رسید که هیچ خطری از جانب جریانات مذهبی وجود ندارد. اما با شروع تحولات سال ۴۲، یک تکانه جدی در دربار و رژیم اتفاق افتاد که نشان‌دهنده این بود که پایه‌های حکومت ممکن است به لرزش درآید. حکومت به‌ ویژه در ابتدا، امام خمینی(ره) و جریان مذهبی را جدی نمی‌گرفت و فکر می‌کرد که با زندانی کردن ایشان یا نادیده گرفتن اعتراضات، می‌تواند اوضاع را کنترل کند. اما به مرور زمان، مشخص شد که امام(ره) نه‌تنها یک فرد ناراضی، بلکه یک رهبر واقعی و نماد مخالفت با رژیم پهلوی است.

وی ادامه داد: از سال ۴۲ به بعد، امام به‌ عنوان یک چالش جدی برای نظم موجود شناخته شد و جریان‌های مختلف، حتی آن‌هایی که مذهبی نبودند یا نگرش‌های چپ داشتند، زیر پرچم ایشان گرد هم آمدند. این وحدت و همبستگی نشان‌دهنده قدرت و نفوذ امام(ره) در جامعه بود. بخش‌هایی از رژیم پهلوی، به‌ ویژه آن‌هایی که عقلانیت بیشتری داشتند، متوجه شدند که این وضعیت نمی‌تواند ادامه پیدا کند و احتمال فروپاشی حکومت وجود دارد. خاطرات برخی از رجال آن زمان نشان می‌دهد که آن‌ها به‌دلیل درک عمیق‌تری از اوضاع، به این نتیجه رسیدند که باید به جریانات مذهبی و رهبری امام(ره) توجه بیشتری داشته باشند. این تحولات نشان‌دهنده این است که چگونه یک حرکت مردمی و رهبری قوی می‌تواند به چالش‌های جدی برای یک رژیم دیکتاتوری منجر شود و در نهایت به تغییرات اساسی در ساختار سیاسی و اجتماعی کشور بیانجامد.

این کارشناس مسائل سیاسی با بیان اینکه ۱۵ خرداد ۴۲ یک نقطه عطف در تاریخ ایران بود که نه‌تنها به تقویت گروه‌های سیاسی و اجتماعی کمک کرد، بلکه رفتار خشونت‌آمیز رژیم پهلوی در این روز به‌ عنوان یک لکه ننگ بر پیشانی آن باقی ماند، گفت: کشتار و سرکوبی که در این روز انجام شد، تأثیر عمیقی بر افکار عمومی و گروه‌های مختلف سیاسی گذاشت. این خشونت باعث شد که برخی از گروه‌های چپ و حتی برخی از جریان‌های اسلامی که قبلاً به دنبال مبارزات مسلحانه نبودند، به این نتیجه برسند که رژیم پهلوی قابل اصلاح نیست و تنها با زبان زور و اسلحه می‌توان با آن مقابله کرد.

عابدی گناباد با بیان اینکه اما امام خمینی(ره) به‌ عنوان یک رهبر مذهبی و سیاسی، همچنان بر روش‌های غیرمسلحانه و مبارزه از پایین تأکید داشت، افزود: ایشان به نافرمانی مدنی و حرکت‌های مردمی اعتقاد داشت و معتقد بود که تغییرات باید از طریق آگاهی و مشارکت مردم صورت گیرد. این تضاد در رویکردها، نشان‌دهنده تنوع در استراتژی‌های مبارزاتی در آن زمان بود. در حالیکه برخی به سمت مبارزات مسلحانه گرایش پیدا کردند، امام(ره) بر اهمیت مبارزات مسالمت‌آمیز و توده‌ای تأکید می‌کرد. این واقعیت نشان می‌دهد که چگونه یک رویداد می‌تواند تأثیرات عمیق و چندوجهی بر جامعه و گروه‌های مختلف داشته باشد و به تغییرات اساسی در روند مبارزات سیاسی منجر شود.

وی با بیان اینکه بعد از سال ۴۲، امام خمینی(ره) به‌ عنوان نماد و محور مخالفت با رژیم پهلوی شناخته شد، اضافه کرد: این تحولات به‌ گونه‌ای بود که حتی در دورافتاده‌ترین نقاط کشور، مردم به‌ واسطه‌ رفتارهای سرکوبگرانه رژیم، به امام به‌ عنوان یک رهبر و منجی نگاه می‌کردند. در آن زمان، رسانه‌ها به‌گونه‌ای نبودند که امروز داریم و اطلاعات به‌ سختی منتقل می‌شد. اما با این حال، رفتارهای خشن و سرکوبگرانه رژیم باعث شد که مردم به‌ خصوص اقشار ناراضی، به امام و پیام‌های ایشان توجه بیشتری داشته باشند. این وضعیت به‌ نوعی موجب شد که حتی گروه‌ها و جریان‌هایی که مذهبی نبودند، به‌ دلیل نارضایتی از حکومت، به امام بپیوندند و مخالفت خود را با رژیم پهلوی اعلام کنند.

عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه آزاد نیشابور ادامه داد: این وحدت و همبستگی میان گروه‌های مختلف، نشان‌دهنده‌ قدرت و نفوذ امام(ره) در جامعه بود. ایشان توانست با پیام‌های خود، نه‌تنها مذهبی‌ها، بلکه سایر اقشار جامعه را نیز به حرکت درآورد و به یک جنبش مردمی تبدیل شود. این تحولات به‌ خصوص در شرایطی که رژیم به‌ دلیل سرکوب و خشونت خود، مشروعیتش را از دست می‌داد، به شدت تأثیرگذار بود و زمینه‌ساز پیروزی انقلاب اسلامی شد.

انتهای پیام