از راه کوچک سنگفرش شده، به سمت درب ورودی می‌روم؛ قلوه سنگ‌های گرد رودخانه‌ای زیر کفش، سنگفرش‌های معابر رشت قدیم را به یاد می‌آورد. سنگفرش‌هایی که حالا زیر آسفالت گرم مدفون شده است. مقابل سردر جنوبی می‌ایستم، طاقی بلندی با قوس‌های چندضلعی بهم می‌رسند و در یک نیم دایره، عظمت سردر را بیشتر نشان می‌دهد. طاق و قوسی که با آجرچینی‌های تزئین شده از دوره قاجار به جامانده است. آجرچینی‌های فیرزوه‌ای در ستون‌های طرفین درب جنوبی، حس نوستالژیک به زوار می‌دهد. درب چوبی دولنگه قدیمی، در ضلع جنوبی و روبه مسجد حاج سمیع رشتی، تنها بخش قدیمی باقیمانده در بقعه خواهر امام رشت است.  

بقعه منسوب به خواهر امام رضا(ع)، مهمترین مرکز زیارتی در شهر رشت است. بقعه‌ای که از دوره قاجار مورد توجه قرار گرفته و در سال‌های اخیر مرتب نوسازی شده و توسعه یافته است. مدیریت شهری نیز با لحاظ کردن این مرکز زیارتی، پروژه کلان گردشگری رشت را با محوریت بقعه خواهر امام آماده‌سازی کرده است. این پروژه کلان از سال ۱۳۹۴ در محله زرجوب رشت آغاز شده است. این پروژه، با محوطه‌سازی اطراف بقعه خواهر امام آغاز شد و با امتداد آن در بازآفرینی بافت بازار و پیاده‌راه فرهنگی مرکز شهر، به محله پیرسرا و با سنگفرش و جداره‌سازی این محله قدیمی در انتهای مسیر به دریاچه عینک می‌رسد. یعنی گردشگری گیلان با محوریت یک بنای مذهبی آغاز و به گردشگری در طبیعت حریم تالاب ختم  می‌شود.

در تقسیم محلات رشت در دوره قاجار، بقعه خواهر امام، جزء محله زرجوب محسوب می‌شود. این بقعه از سویی به رودخانه زرجوب رشت نزدیک است و از سویی به محله ساغریسازان، به‌عنوان یکی از قدیمی‌تریی بافت‌های تاریخی.

 در منابع مکتوب اگرچه سند متقنی در دست نیست، روایت شده که امام رضا سه خواهر داشت؛ نخستین خواهر در قم مدفون است، فاطمه دوم در لنکران آذربایجان (که تا میانه دوره قاجار جزء سرزمین گیلان بود) و خواهر سوم و آخرین همان است که در رشت مدفون است.

نویسنده کتاب «رشت شهر باران» می‌نویسد: «بنا به اعتقادات مردم رشت بقعه متعلق به فاطمه آخرین خواهر امام رضا (ع) است.» محمود نیکویه، در پی نوشت همان صفحه می‌نویسد: «با راهنمایی آیت‌الله لاکانی گفته شده در این مزار شریف،... فاطمه خانم بنت امام‌زاده احمد بن عبدالله ابن حمزه بن موسی بن جعفر (ع) که  مزار شریفش در پشت مزار شاه عبدالعظیم حسنی، در شهر ری، واقع شده، آرمیده است.»

نویسندگان کتاب‌های تاریخ قدیم گیلان، از جمله «عبدالفتاح فومنی» و «ظهیرالدین مرعشی» از بقعه خواهر امام ذکری نکرده‌اند و فقط عبدالله فومنی در بیان خواجه شاه ملک از رهبران ناراضی مبارز علیه تسلط صفویه بر گیلان، به دست ملامحمد خشک‌بیجاری که به وعده کلانتری کوچصفهان، فریب اصلان بیک را خورده است، او را با ضربات خنجر شهید کرده بود، می‌نویسد: «جسد او را کشان کشان از میان کوچه و بازار، به کنار سیاه رودبار برده، انداختند و... یک نفر قزوینی ... از مال خود... مرحوم را در مزار لاله شوی به خاک سپرد.»

بعدها در حوالی این مزار و مسجدی که به نام لاله شوی معروف بود، بقعه خواهرامام به سفارش آیت الله لاکانی ساخته می شود.

در سال‌های اخیر، همگام با نوسازی بقعه خواهر امام، اطراف حرم نیز توسعه می‌یابد و متاسفانه در این سال‌ها، بسیاری از بناهای تاریخی و خانه‌هایی با معماری بومی گیلان تخریب و به عنوان پارکینگ و یا فضاسازی اطراف حرم، از بین می‌رود. از جمله مسجد لاله شوی، ضمیمه شبستان جدید بقعه و مزار آیت‌الله لاکانی نیز در همین شبستان جانمایی می‌شود.

از مردادماه سال ۱۴۰۱ جداره سازی و اجرای سردر ضلع شرقی براساس الگوی به‌جامانده از سردر ضلع جنوبی در دستور کار سازمان عمران و بازآفرینی فضاهای شهری شهرداری رشت قرار می‌گیرد.

در همین زمینه رئیس سازمان عمران و بازآفرینی فضاهای شهری ازپیشرفت ۹۰ درصدی پروژه خبر می‌دهد. امید اکبری در توضیح اجرای پروژه می‌گوید: این پروژه به پیمانکاری بسیج سازندگی و با نظارت حوزه بازآفرینی سازمان عمران و نظارت عالیه اداره کل میراث فرهنگی گیلان،از مردادماه سال ۱۴۰۱ آغاز شده است.

وی، با بیان اینکه قرار بود اعتبار لازم برای اجرای این پروژه دولتی باشد، اضافه می‌کند: اگرچه متولی شاخص‌ترین بنای مذهبی رشت، با اداره کل اوقاف و امور خیریه است، با این حال با رایزنی‌های انجام شده، مقرر شد بودجه لازم برای این پروژه از سوی شرکت عمران و بازآفرینی کشور تامین شود، ولی متاسفانه شرکت بازآفرینی نیز بودجه‌ای تخصیص نداد و به ناچار هزینه اجرای این پروژه از بودجه شهرداری رشت تامین شد.

اکبری ادامه می‌دهد: بقعه خواهر امام رشت، چندین بار نوسازی و بهسازی شده است و تنها بخش تاریخی آن سردر ضلع جنوبی است و مقرر شد پیمانکار پروژه جداره و سردر ضلع شرقی را همانند ضلع جنوبی بازآفرینی کند.

رئیس سازمان عمران و بازآفرینی شهرداری رشت، یادآور می‌شود: تاکنون نماسازی و آجرچینی‌های هِرِه و دندان‌موشی دیوار محوطه، فخر مدین (آجرچینی تزئینی فیروزه‌ای) تزئینات برش فلزی انجام شده و کاشیکاری ورودی سردر و محوطه‌سازی باقی مانده است.

انتهای پیام