ایران در سال ۱۳۲۰ در اشغال متفقین آمریکا، انگلیس و شوروی بود، پس از پایان جنگ دوم جهانی نیروهای انگلیس و آمریکا خاک ایران را ترک کردند ولی روس ها به طمع گرفتن امتیاز نفت شمال حاضر به فراخواندن قوای خود که آذربایجان ایران را در اشغال داشتند نشدند. پس از مدتی با تدبیر قوام السلطنه نخست وزیر وقت و اخطار آمریکا به شوروی، استالین مجبور شد در تاریخ ۱۶ اردیبهشت ۱۳۲۵ به ارتش سرخ دستور دهد که فوراً خاک ایران را تخلیه نماید.

روس ها در طول مدتی که شمال ایران را در اشغال داشتند، به منظور حفظ جای پای خود و فراهم نمودن اهرم چانه زنی با دولت وقت ایران، فرقه تجزیه طلب دمکرات آذربایجان به رهبری سید جعفر پیشه وری را تأسیس کردند. ۱۲ شهریور ماه ۱۳۲۴ در سال پایانی جنگ جهانی دوم، فرقه دموکرات آذربایجان با استفاده از شرایط کشور که در اشغال بیگانگان بود در منطقه آذربایجان ایران و اردبیل با پشتیبانی دولت شوروی کمونیستی به رهبری استالین اعلام استقلال و خودمختاری کرد.

فرقه مسلح شده دمکرات در اوایل مهر ماه سال ۱۳۲۴ با همراهی سربازان روسی آشکارا در شهر و روستاهای آستارا مبادرت به پخش اسلحه و مهمات در بین هواداران فرقه تجزیه طلب دموکرات می کردند. در شب ۲۴ آذر ماه ۱۳۲۴ در حالی که هنوز کشور در سلطه نفوذ بیگانگان به سر می‌برد، صدای شلیک تفنگ و مسلسل آرامش موجود در شهر مرزی آستارای ایران را بر هم زد. قوای مسلح فرقه کمونیستی دموکرات آذربایجان به رهبری پیشه وری و به راهبری شوروی کمونیستی و پشتیبانی ارتش سرخ به آستارا سرازیر شده و پس از درگیری با مرزبانان و نیروهای ژاندارمری شهر و مقاومت شجاعانه آنان برای امنیت مردم و خاک سرزمین مادری‌شان و به شهادت رساندن فرمانده سرهنگ دوم سوار علی ظهیرنیا کلانتر مرز آستارا و چند تن دیگر از درجه داران شهربانی و ژاندارمری، وارد شهر آستارا شدند و هر مانع در مسیر خود را وحشیانه درهم کوبیدند و به سرعت ادارات و پایگاه های نظامی را به تصرف در آوردند.

در کتاب تاریخ تالش نوشته علی عبدلی و همچنین کتاب تاریخ جامع آستارا و حکام نمین که به قلم بهروز نعمت اللهی آستارایی نوشته شده است، پس از توافق های هوشمندانه قوام السلطنه با روس ها در مورد واگذاری امتیاز بهره برداری از میادین نفت شمال ایران و اخطار آمریکا به روس ها و خروج ارتش سرخ از استان هایی که تحت اشغال داشتند، پشت پیشه وری و دوستانش ناگهان خالی شد و ارتش ایران بدون روبرو شدن با مقاومتی قابل توجه، سنگرهای فدائیان تجزیه طلب دموکرات را درهم کوبید و دقیقاً در سالروز اعلام خودمختاری در آذربایجان، آن ایالت را آزاد نمود و سران فرقه تجزیه طلب دموکرات و نیروهای مسلح آن سراسیمه به سوی مرزهای شمال غرب سرازیر شدند تا خود را به خاک شوروی سابق برسانند و آستارا که اصلی ترین گذرگاه فراریان تجزیه طلب در آن زمان بود، شاهد وقایع و فجایع زیادی شد.

سران فدایی در آن دوران آستارا را غارت کردند و بازار آستارا پس از غارت به آتش کشیده شد. بسیاری از اماکن به بهانه های مختلف به وسیله دموکراتهای در حال فرار، چپاول شد و در آتش سوخت.

زمانی که حوادث مذکور در آستارا جریان داشت، قوای مسلح و ارتش اعزامی شاهنشاهی از تهران، از مسیر انزلی – تالش به سوی آستارا در حال پیشروی بود و سران عشایر منطقه به ویژه در تالشدولا و کرگانرود وارد صحنه مبارزه با تجزیه طلبان فرقه دمکرات شدند و آنها را بازداشت و یا متواری نمودند و سرانجام نیروهای دولتی وارد آستارا شده و زمام امور را به دست گرفتند.

آذرماه ۱۳۲۵ حضور یکساله فرقه دموکرات بر آذربایجان ایران به پایان رسید و سران این فرقه کمونیستی که به پشتیبانی شوروی سر بر آورده بودند، سرانجام پس از ۱۲ ماه تکاپوی بی حاصل، به دامن بیگانه پناهنده شدند.

پس از ختم غائله تجزیه طلب دموکرات ها به رهبری جعفر پیشه وری، در استان گیلان نیز جشن میهنی با مشارکت گسترده مردم بر پا شد و قوای دولتی و عشایر تالش که نقش مهمی در مبارزه با تجزیه طلبان دموکرات ایفا نموده بودند، در مقابل مردم رژه رفتند.

روی سنگ مزار ۱۴ شهید مرزبان ۲۴ آذر ماه سال ۱۳۲۴ به نام های سرهنگ دوم سوار علی ظهیرنیا، اسرافیل مرادیان ( سرباز پیمانی)، اسماعیل خان هاشمی (پاسبان یکم)، توکل دلخواه (پاسبان دوم)، حمدالله آزاد ارسی(ستوان سوم)، حسن باقری خزایی (استوار دوم)، سلیم موذن (گروهبان یکم)، مهدی تاجداری (سرجوخه)، حیدرعلی شایسته (سرباز وظیفه)، خدا رحم شفیع‌زاده (سرباز وظیفه)، رمضان علی اکبری (سرباز وظیفه)، حسین حسین‌زاده مقبلی (ژاندارم)، محمد ناصر بخت (ژاندارم) و جمامه پاسندی یساقی (ژاندارم اهل گرگان) در گلزار شهدای شهرستان مرزی بندر آستارا نوشته شده است: من افتخار دارم آستارا را از ماجراجویان رهایی بخشیده و اینجا آرمیده ام.

شهرستان مرزی بندر آستارا که در شمال غربی استان گیلان قرار دارد، در سال های ۱۳۲۴ و ۱۳۲۵ به دست بیگانگان و فرقه مسلح دموکرات آذربایجان سقوط کرد و شهدایی را در آن زمان برای دفاع از میهن تقدیم نمود و تجربه تلخ تصرف شدن به دست بیگانان را مردم مرزنشین آستارا به خوبی می دانند. 

رئیس اداره بنیاد شهید و امور ایثارگران شهرستان آستارا در این رابطه در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا با بیان اینکه لوح یادبود سربازان مدافع وطن ۲۴ آذرماه سال ۱۳۲۴ در مزار شهدای شهرستان آستارا نصب شده است، اظهار کرد: در ۲۴ آذرماه سال ۱۳۲۴ بیگانگان مسلح به خاک ایران در آستارا، حمله ناجوانمردانه کرده و در آن تجاوز نابرابر، ۱۴ نفر از دلیرمردان وطن‌پرست و مرزداران غیور سرباز و درجه‌دار نظامی بعد از مقاومت شجاعانه در راه میهن و برای ایجاد امنیت کشور، جاودانه شدند که مزارشان در گلزار شهدای والامقام آستارا قرار دارد.

نصرالله شمس، افزود: لوح یادبودی به همین منظور و گرامیداشت یاد و خاطره سربازان مدافع وطن ۲۴ آذرماه سال ۱۳۲۴ توسط گروه جهادی شهید سهراب‌نژاد نصب شده است.

وی با گرامیداشت یاد و خاطره سربازان مدافع وطن در ۲۴ آذرماه سال ۱۳۲۴ و شهدای جنگ تحمیلی، گفت: برای حفظ و صیانت از خاک کشور خون‌های زیادی ریخته شده و ما باید قدردان و ادامه دهنده راه آنان باشیم.

به گزارش ایسنا، شهرستان مرزی بندر آستارا با ۹۷ هزار نفر جمعیت در شمال غربی استان گیلان، حاشیه دریای خزر و مرز جمهوری آذربایجان واقع شده است. مردم مرزنشین و شهیدپرور آستارا در مجموع ۱۶۷ شهید گلگون کفن را در دوران دفاع مقدس تقدیم نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران کرده‌اند.

انتهای پیام