رحمان شریفی در گفت‌وگو با ایسنا  بیان کرد: زمانی ریزگردها فقط در برخی نقاط محدود کشور مشاهده می‌شدند، اکنون در اغلب استان‌ها به معضلی جدی تبدیل شده‌اند. این پدیده علاوه بر استان‌های جنوبی و غربی، حتی تهران و مناطق مرکزی را نیز در بر گرفته است و نتایج مطالعات علمی نشان می‌دهد که بیش از ۱۱۰ هزار هکتار از اراضی جنوبی تهران در معرض خطر جدی ریزگردها قرار دارد که این امر تأثیر مستقیمی بر زندگی ساکنان و اکوسیستم منطقه خواهد داشت.

عوامل طبیعی و انسانی در تشدید بحران ریزگردها

شریفی دلایل اصلی وجود ریزگردها را دو دسته طبیعی و انسانی عنوان کرد و گفت: ریشه‌های ایجاد ریزگردها از یک‌سو، وجود ساختارهای زمین‌شناسی خاص مانند گنبدهای نمکی و مناطق تبخیری، شرایط اقلیمی خشک، خاک‌های مستعد فرسایش و کمبود بارندگی، بستری مناسب برای تولید گرد و غبار فراهم کرده است. از سوی دیگر، فعالیت‌های انسانی نظیر برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی، تخریب پوشش گیاهی، گسترش شهرنشینی بدون در نظر گرفتن اصول محیط‌زیستی، بی‌توجهی به الگوی کشت مناسب و افزایش فعالیت‌های صنعتی و معدنی است.

رئیس بخش تحقیقات آبخیزداری و بهره وری منابع آب و خاک مرکز تحقیقات تهران با تأکید بر وضعیت خاص استان تهران درخصوص ریزگردها افزود: تهران به دلیل موقعیت جغرافیایی و قرار گرفتن در حاشیه کویر مرکزی ایران، در معرض تهدید جدی گرد و غبار قرار دارد. بیشترین میزان ریزگردها در این استان مربوط به مناطق جنوبی، جنوب شرقی و غربی است که شامل مناطقی مانند ورامین، پاکدشت و ری می‌شود.

شریفی ادامه داد: خاک‌های سبک و کم‌باران این مناطق، همراه با فعالیت‌های مخرب انسانی، نقش مؤثری در گسترش ریزگردها داشته است.

پیامدهای زیان‌بار ریزگردها بر سلامت عمومی

وی با اشاره به اثرات زیان‌بار گرد و غبار بر سلامت انسان‌ها افزود: ریزگردها حامل ذرات معلق ریز شامل ترکیباتی همچون سدیم، گچ، شوری و فلزات سنگین هستند که می‌توانند مشکلات جدی تنفسی، قلبی و ریوی برای شهروندان ایجاد کنند. همچنین، افزایش آمار بیماری‌های پوستی، چشمی و آلرژی‌های فصلی از دیگر تبعات این پدیده است.

اثرات اقتصادی گرد و غبار؛ از کشاورزی تا صنعت و حمل‌ونقل

عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان تهران همچنین به خسارات اقتصادی ناشی از این بحران اشاره کرد و گفت: ریزگردها تأثیر مستقیمی بر بخش کشاورزی دارند، چرا که کاهش کیفیت خاک و آلودگی منابع آب، عملکرد محصولات زراعی را به شدت کاهش می‌دهد.

وی خاطرنشان کرد:علاوه بر این، ذرات معلق موجب آسیب به تجهیزات صنعتی و کاهش راندمان نیروگاه‌ها می‌شوند. همچنین، کاهش دید ناشی از گرد و غبار، افزایش تصادفات جاده‌ای و لغو پروازها را به دنبال دارد که سالانه باعث ایجاد خسارت به کشور می‌شود.

فرونشست زمین؛ پیامد دیگر تخریب منابع طبیعی

شریفی با هشدار درباره ارتباط مستقیم ریزگردها و فرونشست زمین تصریح کرد: برداشت غیراصولی از منابع آب زیرزمینی باعث افزایش نرخ فرونشست زمین در ایران شده است. نرخ فرونشست زمین در ایران ۱۰ برابر میانگین جهانی است، به‌طوری که در برخی مناطق به ۵ میلی‌متر در سال می‌رسد. این موضوع می‌تواند موجب تخریب سازه‌های شهری، آسیب به خطوط انتقال نیرو و کاهش کیفیت اراضی کشاورزی شود.

راهکارهای پیشنهادی برای مقابله با ریزگردها

وی در خصوص راه‌های مقابله با این بحران گفت: مدیریت علمی منابع طبیعی و اجرای سیاست‌های زیست‌محیطی صحیح می‌تواند نقش مهمی در کنترل این معضل ایفا کند.

عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان تهران خاطرنشان کرد:تثبیت خاک‌های مستعد فرسایش، کاشت گیاهان مقاوم به خشکی، احیای تالاب‌ها و اجرای سیاست‌های آمایش سرزمین ازجمله راهکارهای پیشنهادی برای کاهش گرد و غبار است و همچنین بر لزوم استفاده از فناوری‌های نوین برای پایش و کنترل ریزگردها تأکید کرد.

پیامدهای عدم توجه به بحران ریزگردها در آینده

شریفی با اشاره به عدم توجه به بحران ریزگردها گفت: در صورتی که اقدامات لازم برای کاهش گرد و غبار انجام نشود، ایران با مشکلاتی نظیر از دست رفتن اراضی کشاورزی، کاهش منابع آب، افزایش مهاجرت‌های اقلیمی و گسترش بیماری‌های ناشی از آلودگی هوا روبه‌رو خواهد شد.

وی تأکید کرد: بی‌توجهی به پدیده گرد و غبار می‌تواند امنیت غذایی، بهداشت عمومی و توسعه اقتصادی کشور را به‌شدت تحت تأثیر قرار دهد.

درخواست برای اجرای سیاست‌های جامع کنترل ریزگردها

وی بر لزوم همکاری تمامی نهادهای مسئول برای مقابله با این مساله تأکید کرد و گفت: این بحران تنها با اقدامات مقطعی و سطحی حل نخواهد شد و نیاز است که دولت، بخش خصوصی، دانشگاه‌ها و سازمان‌های محیط‌زیستی با همکاری یکدیگر، سیاست‌های جامع و پایدار برای کنترل گرد و غبار تدوین کنند. در غیر این صورت، این بحران می‌تواند به یک چالش غیرقابل‌کنترل تبدیل شود.

عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی استان تهران ابراز امیدواری کرد که با همت پژوهشگران، مدیران و سیاست‌گذاران، بتوان گام‌های مؤثری برای کاهش اثرات این بحران برداشت و از تشدید خسارات آن جلوگیری کرد.

انتهای پیام