پوریا لوایی، عضو اندیشکده سیاست‌پژوهی کاربردی سحاب در گفت‌وگو با ایسنا، گفت: آژانس همکاری و هماهنگی ترکیه (تیکا)، که زیرمجموعه وزارت فرهنگ و گردشگری ترکیه است، به عنوان ابزاری کلیدی برای توسعه نفوذ سیاسی، اقتصادی و فرهنگی در سطح بین‌المللی عمل می‌کند.

وی ادامه داد: این آژانس در سال ۱۹۹۲، به دنبال فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و با هدف افزایش نفوذ ترکیه در کشورهای تازه استقلال‌یافته آسیای مرکزی و قفقاز تأسیس شد. ماموریت اصلی این نهاد، پیاده‌سازی برنامه‌های راهبردی در زمینه‌های سیاسی، فرهنگی و اقتصادی در منطقه است. به دلیل اشتراکات تاریخی، فرهنگی و زبانی، جمهوری آذربایجان به سرعت در اولویت تیکا قرار گرفت؛ به طوری که دفتر این سازمان در سال ۱۹۹۳ در باکو افتتاح شد و تا کنون بیش از ۱۲۰۰ پروژه در این کشور اجرا گردیده است.

لوایی اظهار کرد: تیکا در حوزه اقتصادی جمهوری آذربایجان فعالیت‌های گسترده‌ای را به انجام رسانده است که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

افزایش بهره‌وری کشت پنبه: تیکا برنامه‌هایی را جهت آموزش کشاورزان و تأمین تجهیزات پیشرفته جهت بهبود کیفیت و کمیت محصولات پنبه‌ای اجرا نموده است. این اقدامات به افزایش بهره‌وری در بخش کشاورزی و ارتقای سطح تولید کمک کرده است.

حمایت از زنبورداران آذربایجانی: از سال ۲۰۰۸، تیکا با ایجاد یک کارخانه بسته‌بندی عسل و تولید محصولات مرتبط، زمینه رشد زنبورداری را فراهم آورده است. در دوره زمانی ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۸ نیز با تأمین مواد اولیه لازم، به توسعه کلنی‌های زنبور عسل کمک شده است.

در کنار فعالیت‌های اقتصادی، تیکا به بهبود زیرساخت‌های اجتماعی و خدمات عمومی در جمهوری آذربایجان نیز توجه ویژه‌ای داشته است:

برگزاری دوره‌های آموزشی بهداشتی: به عنوان مثال، در ژانویه ۲۰۲۵، تیکا به همراه انجمن مدیریت واحدهای پزشکی منطقه‌ای آذربایجان (TABIB)، برنامه «آموزش مدیریت ترومای چشم» را برای پزشکان شهرهای باکو، شاماخی و گنجه برگزار کرد؛ این دوره آموزشی تا کنون منجر به صدور گواهینامه برای ۲۵ چشم‌پزشک آذربایجانی در باکو گردیده است.

اجرای پروژه‌های آب‌رسانی: در بازه زمانی ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۷، تیکا با حفر ۷ حلقه چاه، ساخت مخازن و ایجاد شبکه‌های آب‌رسانی در پنج منطقه (گنجه، شکر، شکی، خاچماز و آقا شاخه) دسترسی ۳۵۰۰ نفر به آب آشامیدنی سالم را ممکن ساخت.

تیکا همچنین در زمینه فرهنگی فعالیت‌های متعددی داشته است که شامل موارد زیر می‌شود:

مرمت و بازسازی آثار تاریخی: این نهاد با تمرکز بر آثار تاریخی دوران عثمانی، اقدام به بازسازی و مرمت بناهای قدیمی نموده است.

برگزاری رویدادها و تبادلات فرهنگی: تیکا در حوزه فرهنگی از طریق برگزاری رویدادهای مشترک و تبادل دانشجو و استاد بین دانشگاه‌های ترکیه و آذربایجان، توزیع ۳۰ هزار جلد کتاب به دانش‌آموزان و همچنین بازسازی مدارس مهاجران قره‌باغی در باکو، گام‌های مهمی برداشته است.

تأثیر کلی بر نفوذ ترکیه

اجرای این پروژه‌های متعدد در زمینه‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، باعث تقویت نفوذ ترکیه در جمهوری آذربایجان شده است. فعالیت‌های تیکا علاوه بر بهبود وضعیت زندگی در آذربایجان، موجب افزایش محبوبیت ترکیه در میان مردم این کشور شده و همکاری‌های اقتصادی و تجاری بین دو کشور را تقویت نموده است. به عنوان نمونه، در سال ۲۰۲۲ ترکیه به عنوان دومین شریک تجاری آذربایجان شناخته شد و در سال ۲۰۲۳، حجم تجارت دو جانبه با افزایش ۳۱ درصدی به حدود ۷۶۵ میلیارد دلار رسید.

به طور کلی، تیکا با استفاده از ابزارهای قدرت نرم و دیپلماسی توسعه‌ای، نقش مهمی در پیشبرد اهداف سیاست خارجی ترکیه ایفا می‌کند. پروژه‌های متنوع این نهاد در حوزه‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی نه تنها به بهبود وضعیت آذربایجان کمک کرده بلکه موجب افزایش نفوذ و تقویت روابط دوجانبه میان ترکیه و جمهوری آذربایجان شده است. تجربیات موفق تیکا، الگویی موثر برای سایر کشورهایی به شمار می‌رود که به دنبال توسعه تعاملات اقتصادی و اجتماعی در شرایط پیچیده سیاسی و اقتصادی هستند.

فعالیت تیکا در پاکستان

وی به بیان فعالیت آزانس تیکا در پاکستان اشاره کرد و گفت: پاکستان به دلیل موقعیت ژئوپلیتیک، نزدیکی فکری با حزب عدالت و توسعه، توانمندی نظامی (به‌ویژه در زمینه سلاح اتمی) و جمعیت بزرگ (حدود ۲۵۰ میلیون نفر) برای ترکیه اهمیت ویژه‌ای دارد. از این رو، ترکیه با استفاده از نفوذ نرم از طریق تیکا، در پی حفظ منافع و نفوذ خود در پاکستان به عنوان بخشی از استراتژی ارتقای جایگاه رهبری خود در میان کشورهای اسلامی است.

لوایی ادامه داد: به نقل از آناتولی بر اساس بیانیه کتبی تیکا، مراسم تحویل ۱۵۰۰ بسته غذایی تهیه شده توسط تیکا به سازمان ملی کمک‌رسانی پاکستان بیت المال (PBM) برای توزیع بین خانواده‌های نیازمند در شهرهای راولپندی و مریدکه از ایالت پنجاب و شهرک اوگی از ایالت خیبر پختونخوا، برگزار شد.

همکاری تیکا با کشور اربکستان

این محقق اندیشکده سیاست پژوهشی اضافه کرد: علاوه بر آن آژانس همکاری و هماهنگی ترکیه (تیکا) در ماه رمضان به ۲ هزار خانواده نیازمند در ازبکستان کمک غذایی رساند. این کمک‌ها شامل ۱۵۰۰ بسته مواد غذایی برای صندوق وقف مسلمانان ازبکستان و ۵۰۰ بسته برای مرکز فرهنگی ترک‌های مسختی در این کشور بود.

وی افزود: علی رضا تزجان، هماهنگ‌کننده برنامه تیکا در تاشکند، بیان داشت که بیش از ۴۱ تن مواد غذایی بین نیازمندان توزیع شده است. این بسته‌ها از طریق صندوق وقف و مرکز فرهنگی ملی ترکیه به دست خانواده‌ها می‌رسد. بسته‌های کمکی شامل محصولاتی مانند آرد، روغن آفتابگردان، برنج، ماکارونی، چای، شکر، ماش، گندم سیاه، خرما و صابون است و این بسته‌های کمکی از طریق صندوق بنیاد و مرکز فرهنگی ملی ترکیه به نیازمندان در نقاط مختلف کشور تحویل داده می‌شود.

انتهای پیام