سابقه تمدن در شهرستان رفسنجان بر اساس شواهد باستان شناسی از جمله تپه مغوئیه، راویز و خنامان به دوران تاریخی می‌رسد. در سده‌های پیش از اسلام و قرون صدر اسلام این منطقه را به نام ولایت رودان (روذان) می‌شناختند و بعدها نام رفسنجان بر این منطقه اطلاق شد. در مورد وجه تسمیه این نام در کتاب وجه تسمیه شهرهای ایران اینگونه ذکره شده است که: «اصل کلمه رفسنجان به صورت رفسنگان و یا رفسنگ ذکر شده که معنی لغوی آن مس و سپس به صورت معرب رفسنجان آمده است.»

به گزارش ایسنا، در شهرستان رفسنجان نزدیک به ۳۰۰ اثر تاریخی و طبیعی شناسایی و ۷۰ بنای تاریخی، سه اثر طبیعی و ۲۰ میراث ناملموس  در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است. همچنین رفسنجان  جزء معدود شهرهای کشورمان است که دارای میراث معماری معاصر است و مجموعه ورزشی موزه ریاست جمهوری  یکی از آثار مرحوم میرمیران است که با الهام از یخدان‌های کویری طراحی و اجرا شده و علاوه بر دریافت جایزه معماری ایران، در سال ۱۴۰۰ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است.

شاخص‌ترین جاذبه‌های تاریخی، فرهنگی شهرستان عمارت حاج آقا علی(بزرگترین خانه خشتی جهان) به شمار می‌رود. این بنای با عظمت یکی از نمونه‌های منحصر به فرد خانه‌های ایرانی است که  در دوره قاجاریه توسط «حاج آقا علی» تاجر مشهور رفسنجانی احداث شده و در بخش‌های مختلف آن ظرائفی از سبک معماری عصر قاجاریه به چشم می‌خورد.

گچ‌بری‌های زیبا و تماشایی، طا ق‌نماهای باشکوه، کلاه فرنگی و آجرنماهای حیاط همه و همه دیدنی است. تزئینات داخلی عمارت را طرح‌هایی از گل و گلدان تشکیل می‌دهند که در نوع خود کم نظیر است. مجموعه حاج آقا علی به جز این خانه در رفسنجان، شامل بازار، آب انبار، مسجد و حمام نیز می‌شود.

مجموعه بازار رفسنجان

بازار تاریخی رفسنجان در مرکز این شهر واقع شده و قدمت آن به  دوره آل مظفر می‌رسد و بیش از ۷۰۰ سال قدمت دارد و این بازار با ساختاری شبیه بازارهای سنتی ایران با انشعابات دارای حدود یک کیلومتر طول است. موزه مردم‌شناسی  که بنای آن یک حمام تاریخی است، در  مجموعه بازار تاریخی رفسنجان واقع شده، همچنین تیمچه معین و آب انبار مرادی در محدوده این بازار تاریخی واقع شده‌اند.

تیمچه معین

تیمچه معین از بناهای دوره قاجاریه در محدوده بازار تاریخی رفسنجان واقع شده است. این اثر تاریخی که  در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده، در گذشته محل خرید و فروش پنبه بوده که بعداً به دلیل تغییر محصول از پنبه به پسته این تیمچه محل خرید و فروش تاجران پسته شده و این خرید و فروش‌ها اغلب به صورت کلی بوده و کمتر در تیمچه جزئی فروشی صورت می‌گرفته است.

این بنا دارای ۲۰ حجره و حیاط مرکزی دارای ساختار درونگرا است. دو ورودی غربی و شرقی دارد که ضلع شرقی آن به بازار متصل می‌شود، ضلع غربی آن که امروزه به  خیابان شهید بهشتی (معین‌زاده) راه دارد، در گذشته و قبل از خیابان کشی‌های سال ۱۳۴۰ به محله پشت بازار و کارخانه پنبه راه داشته است که مستقیم پنبه تولیدی منطقه رفسنجان بعد از فرآوری در کارخانه پنبه به این تیمچه برای فروش منتقل می‌شده است.

مرمت تیمچه معین(سرای معین) در تاریخ ۷ آبان ۱۳۹۹ با همت شهرداری رفسنجان و نظارت اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی رفسنجان آغاز و در پائیز۱۴۰۳ به  پایان رسید و هم اکنون به عنوان فرهنگسرای گردشگری و بازارچه صنایع دستی میزبان گردشگران و شهروندان است.

کاروانسرای شاه عباسی

کاروانسرای شاه عباسی(قطب آباد) واقع در مرکز شهر رفسنجان، با زیربنای ۳۰۰۰ مترمربع ساخته شده است. بنای کاروانسرا را به اواخر دوره صفویه نسبت می‌دهند. این کاروانسرا هم اکنون محل استقرار اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان رفسنجان و نیز محل برنامه‌های فرهنگی هنری، آموزش و نمایش صنایع دستی است.

عمارت باقری (غیرقابل بازدید)

عمارت و باغ تاریخی باقری، نمونه یکی از زیباترین کاخ‌باغ‌های ایرانی است. سردرهای بیرونی عمارت که در میان باغ قرار گرفته، منقوش به آجرکاری زیبا، یادگاری از اواخر دوره قاجاریه است. این عمارت در زمینی به مساحت ۲۰ هزار مترمربع و با زیربنای حدود ۲۶۰۰ مترمربع در دو طبقه زیرزمین و همکف و به صورت ویلایی سه ایوانی احداث و در خیابان امام واقع شده است.

زیارتگاه‌های شهرستان رفسنجان

امامزاده سید جلال الدین نوق، امامزاده  ابراهیم بهرمان، امامزاده رضا(سید غریب) در حومه غربی شهر رفسنجان، مقبره شاه چهل تن در خنامان، امامزاده بی بی حیات، امامزاده عباس (شازده عباس) و امامزاده عبدالله در منطقه سرچشمه از دیگر جاذبه‌های تاریخی و مذهبی شهرستان رفسنجان است که هر ساله میزبان هزاران نفر از عاشقان اهل بیت(ع) هستند.

خانه پدری آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در بهرمان

 شهر بهرمان  زادگاه یار دیرین امام و رهبری، مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در ۶۵ کیلومتری شمال شرقی شهر رفسنجان و در مرکز منطقه مشهور به «نوق » واقع شده است . خانه  پدری ایشان یک بنای تاریخی است که  قدمت آن به دوران پهلوی اول بازمی‌گردد و ۱۲۰۰ متر مساحت و ۳۵۰ مترمربع زیربنا دارد. منزل پدری مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در شهر بهرمان هم از جهت معماری و هم از جهت معنوی دارای اهمیت بسیاری است. این منزل تاریخی شامل یک سالن بزرگ که محل دسترسی به سایر اتاق‌ها است، یک بادگیر بزرگ و یک مطبخ به سبک قدیم است و بسیاری از جلسات قبل از انقلاب در این منزل برگزار می‌شده است.

میراث طبیعی

در معرفی سیمای طبیعی شهرستان رفسنجان کوه‌های اصلی رفسنجان، ادامه رشته کوه‌های زاگرس و فلات مرکزی ایران در جهت شمال غربی- جنوب شرقی است. معروف‌ترین کوه‌های منطقه عبارتند از: ارتفاعات سرچشمه و راویز و ارتفاعات داوران.

گونه‌های گیاهی موجود در منطقه شامل کاروانکش، قیچ، گون، کسور، بنه، انجیر، بادام وحشی، تاغ و شور است. گونه‌های جانوری موجود در مناطق کوهستانی عبارتند از: کل و بز، قوچ و میش و در مناطق تپه ماهوری، آهو و جبیر و پلنگ، گرگ، کفتار، تشی و گربه وحشی. علاوه بر این، پرندگانی چون کبک و تیهو، عقاب، کبوتر، باقرقره و هوبره در منطقه یافت می‌شود. تنوع اقلیم در پهنه شهرستان رفسنجان سبب ایجاد جاذبه‌های متنوع طبیعت‌گردی و میراث طبیعی شده که بعضا در سطح کشور کم نظیر هستند.

دره راگه

دره راگه یکی از پدیده‌های طبیعی زیبا و بی همتای شهرستان رفسنجان است و در مسیر گردشگری دو جاذبه مشهور اکوتوریستی استان یعنی کلوت‌های شهداد و روستای دست‌کند میمند قرار گرفته و مشوق خوبی برای انتخاب استان کرمان به قصد طبیعت‌گردی است. این دره حاصل فرسایش آب رودخانه دائمی گیودری بوده و سن آن حدود ۲۰ هزار سال(دوران چهارم زمین‌شناسی) تخمین زده می‌شود. طول دره ۲۰ کیلومتر بوده و با میانگین ژرفای ۷۰ متر و عرض متغیر ۲ تا ۱۸۰ متر، از شکوه و عظمت خاصی برخوردار است، به طوری که چشم هر بیننده‌ای را خیره و مبهوت قدرت خداوند در به وجود آوردن این پدیده کم‌نظیر و اثر طبیعت‌ساز می‌کند. دره راگه در جنوب غربی شهر رفسنجان قرار گرفته و تا شهر رفسنجان حدود ۱۵ کیلومتر و تا فرودگاه رفسنجان ۱۰ کیلومتر فاصله دارد. 

درخت  کهنسال پسته اودرج

به گزارش ایسنا، روستای تاریخی اودرج در دشتی حاصلخیز در مسیر جاده رفسنجان به زرند واقع شده و اطراف آن را نیز کوه‌هایی با تنوع در فرم رنگ‌های زیبا محصور کرده‌اند.

این روستا علاوه بر بافت با ارزش روستایی، دارای تعدادی ابنیه تاریخی نیز هست و علاوه بر آن یکی از کهنسال‌ترین درختان پسته دنیا اگرچه هنوز تعیین قدمت دقیق نشده، در این روستا به حیات خود ادامه می‌دهد.

برخی نظرات  قدمت  حدود ۱۵۰۰ سال را برای درخت پسته روستای اودرج ذکر کرده‌اند. این درخت با ۱۱ متر ارتفاع و ۱۵۵ متر مربع سایه انداز در حاشیه قبرستان تاریخی اودرج قرار دارد.

   تپه‌های ماسه بادی فردوسیه

در حومه شهر صفائیه در ۴۰ کیلومتری رفسنجان، دست هنرمند طبیعت از ماسه‌های روان مناظر زیبا و چشم نوازی خلق کرده که علاوه بر زیبایی بصری، قدم زدن و بالا رفتن از تپه‌های چند ده متری  ماسه‌ای لذت و تجربه خوشایند بی نظیری را  برای بازدیدکنندگان از این جاذبه طبیعی شهرستان رفسنجان رقم خواهد زد.

منطقه حفاظت شده و قُرق اختصاصی منصورآباد

منطقه منصورآباد با ۱۲۶ هزار هکتار وسعت از سال ۱۳۸۷ تحت حفاظت گروه دوستداران طبیعت رفسنجان قرار دارد و با تلاش‌های شبانه‌روزی اعضای این گروه، جمعیت حیات وحش منطقه به طور چشمگیری افزایش یافته و در اواخر سال ۱۳۹۵ به عنوان اولین قُرُق اختصاصی کشور از سازمان محیط زیست مجوز گرفته است.

درخت کهنسال بید قدمگاه

این درخت کهنسال یکی از نمونه‌های نادر، با قدمتی در حدود ۲۰۰۰ سال است که به تنهایی یک جنگل در حدود ۲۰ متر در ۱۳۰ متر فضا را در زیر چتر خود قرار داده است. این درخت عظیم در ۴۰ کیلومتری جنوب غربی شهرستان رفسنجان در منطقه کوهپایه‌ای سرچشمه رفسنجان قرار گرفته است.

به گزارش ایسنا، شهرستان رفسنجان یکی نقاط تاریخی استان کرمان است که به دلیل سبقه فرهنگی تاریخی دارای بافت اجتماعی  است که از منظر مردم شناسی غنی است و آیین‌ها و سنن متنوعی به مناسبت‌های مختلف در بین مردم شهرستان رفسنجان مرسوم بوده که علی‌رغم مدرن شدن زندگی‌های امروزی، بسیاری از سنن و مناسک اجتماعی هنوز در بین مردم این خطه رایج است و گواه این ادعا ثبت پنج میراث ناملموس شهرستان در فهرست آثار ملی کشور است. این مواریث ناملموس شامل آیین جوش زنی، آیین و سنن پسته، آیین باران خواهی الله بده بارون، آیین علم بندان و آیین قنبر خوانی است.

   هنرهای سنتی و صنایع‌دستی شهرستان رفسنجان

شهرستان رفسنجان مانند اکثر شهرستان های استان کرمان از پیشینه و قابلیت های فراوانی در زمینه هنر های سنتی و صنایع دستی برخوردار است در حال حدود ۵۰۰ هنرمند صنایع دستی در این شهرستان فعالیت می کنند که عمدتا در رشته های قالی بافی، گلیم بافی، پته دوزی، سرمه دوزی، مسگری، قلم زنی روی مس، چلونگری، منبت و مشبک چوب، نگارگری و .... فعالیت می کنند.

بنابراین گزارش، شهرستان رفسنجان دارای دو موزه فعال شامل موزه ریاست جمهوری و مردم شناسی است.

موزه ریاست جمهوری

در شمال غربی شهر رفسنجان، بین میدان بسیج و میدان آیت الله هاشمی، مجموعه منحصر به فردی با مساحت ۳۵ هزار مترمربع در سه طبقه با کاربری‌های مختلفی چون اسناد، پژوهشکده، اداری، مسجد، کتابخانه، رستوران، آمفی تئاتر و موزه گرانبهایی که تماشاگه تاریخ گذشته و معاصر ایران محسوب می‌شود، قرار گرفته است. ساختمان این موزه که از آثار فاخر معماری معاصر است از ترکیب یک کره عظیم بتنی توخالی (به قطر ۳۰ متر) در داخل یک مکعب (که نمای خارج ساختمان است) تشکیل‌ شده است. این کره در داخل کار نورگیر اصلی را انجام می‌دهد و در بخش فوقانی جلوه‌ای از گنبد را تداعی می‌کند.

 این موزه دارای هشت گالری است که به نام غرفه‌ دوران کهن، دوران معاصر، دوران ریاست مجلس و ریاست جمهوری، دوران سازندگی، غرفه شهدا،  رفسنجان‌شناسی، مجلس خبرگان و مجمع تشخیص مصلحت نامگذاری شده‌اند.

انتهای پیام