استاد سید مهدی نریمانی زمان آبادی، عضو هیات علمی دانشگاه مفید در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: در جهان امروز، زیست‌بوم اجتماعی و فرهنگی بشر دگرگون شده است؛ ظهور اینترنت، گسترش روزافزون فضای مجازی و پیشرفت انفجاری هوش مصنوعی که پس از دهه‌ها رکود نسبی ناگهان شتابی بی‌سابقه گرفته، موجب تحول عمیق در نگرش‌ها، شیوه‌های تفکر و مواجهه انسان‌ها با مسائل شده است. این تحولات چنان بنیادین است که ما با تعارض‌های متعددی در تقابل با هویت ملی، فرهنگی و دینی سنتی قرار گرفته‌ایم.

وی با بیان اینکه زبان تکنولوژی و هوش مصنوعی در جهان جدید با زبان سنتی ما فاصله‌ای عمیق دارد، بیان کرد: برای باز تعریف فرهنگ و هویت دینی در این فضای نوین، ناگزیریم از ابزارها و زبانی استفاده کنیم که برای مخاطب عصر دیجیتال قابل درک باشد؛  این امر مستلزم مشارکت فعال تمامی اقشار جامعه به ویژه نخبگان و جوانان در یک «دفاع نرم‌افزاری» هوشمندانه است دفاعی که گاه مستلزم حفظ اصول و گاه نیازمند بازنگری در رویکردهاست.

این استاد دانشگاه با اشاره بر اینکه برای اثربخشی در این مسیر، باید در ده حوزه‌ کلیدی به تسلط کافی دست یابیم، گفت: این ضرورت از آنجا ناشی می‌شود که رقبای فرهنگی ما نه تنها در این عرصه‌ها پیشتازند، بلکه خود، قاعده‌گذار و ایده‌پرداز اصلی هستند.

وی تفکر انتقادی را سنگ بنای این مسیر دانست و ادامه داد: در دریای اطلاعات امروزین، توانایی تحلیل عمیق، تشخیص منابع معتبر و پرهیز از پذیرش سطحی داده‌ها یک ضرورت حیاتی محسوب می‌شود.

نریمانی تصریح کرد: شناخت رسانه‌های دیجیتال نیز به همان اندازه تعیین‌کننده است؛ باید مکانیسم‌های پنهان تأثیرگذاری رسانه‌ها را درک کنیم، چرا که گاه محتوایی به ظاهر مخالف، در نهایت به نفع جریان مورد نظر ما تمام می‌شود.

وی با بیان اینکه مهارت‌های ارتباطی در عصر حاضر نقشی محوری دارد، عنوان کرد: یک پیام کوتاه، گویا و همدلانه می‌تواند تأثیری ماندگارتر از انبوه سخنرانی‌های طولانی داشته باشد؛ این پیام‌ها باید چنان طراحی شوند که با ایجاد همدلی و درک متقابل، مخاطب را به همراهی فعال ترغیب کنند.

تحلیل فرهنگی، پنجره‌ای به سوی تأثیرگذاری مؤثر در دفاع نرم افزاری

نریمانی تحلیل فرهنگی را پنجره‌ای به سوی تأثیرگذاری مؤثر دانست و افزود: باید بتوانیم نقاط قوت و ضعف فرهنگ‌های مختلف از جمله فرهنگ خودی را با دقت تحلیل کنیم؛ نسل امروز دیگر با نگاه تعبد محض به مسائل نمی‌نگرد و رویکردهای تحکمی اغلب نتیجه‌ای معکوس به بار می‌آورد. تنها با درک عمیق ارزش‌های مختلف و ارائه‌ منطقی دیدگاه‌های خود می‌توانیم مخاطب را به همراهی داوطلبانه ترغیب کنیم.

این عضو هیات علمی بیان کرد: تولید محتوای رسانه‌ای هنری است که باید به کمال آموخت؛ مدیریت بحران مهارتی است که فقدان آن می‌تواند به بهای از دست رفتن اعتماد عمومی تمام شود؛ آشنایی با حقوق دیجیتال نیز ضرورتی انکارناپذیر است؛ باید مرزهای حریم خصوصی و محدودیت‌های حقوقی در فضای سایبری را به خوبی شناخت.

کار گروهی منسجم، آگاهی اجتماعی و نوآوری سه مهارت تکمیلی

وی کار گروهی منسجم، آگاهی اجتماعی و نوآوری را سه مهارت تکمیلی معرفی کرد و گفت: ما به عنوان یک جامعه باید بتوانیم همکاری‌های جمعی را جایگزین رویکردهای فردگرایانه کنیم؛ شناخت دقیق نیازها و چالش‌های انسان معاصر پیش‌شرط هرگونه برنامه‌ریزی فرهنگی است.

نریمانی ادامه داد: خلاقیت و نوآوری نیز می‌تواند تهدیدها را به فرصت تبدیل کند، نه لزوماً با هوش برتر، که با نگاهی متفاوت به مسائل موجود اما دستیابی به این مهارت‌ها با موانع متعددی روبه‌رو است.

این استاد دانشگاه این موانع را نام برد و تصریح کرد: کمبود منابع آموزشی بومی و مناسب، گسست عمیق بین نهادهای دانشگاهی و فرهنگی، عدم تناسب برنامه‌های آموزشی با نیازهای واقعی جامعه، ضعف مهارت‌های عملی اساتید و مقاومت در برابر به‌روزرسانی روش‌ها از جمله این چالش‌ها هستند.

وی افزود: بسیاری از اساتید هنوز به روش‌های گذشته اصرار می‌ورزند، غافل از اینکه این رویکرد می‌تواند به ایجاد واکنش‌های منفی بینجامد؛ همچنین بی‌انگیزگی دانشجویان، نبود فضای آزاد برای گفت‌وگوی سازنده، مقاومت در برابر روش‌های جدید و فقدان برنامه‌های استراتژیک جامع از دیگر موانع پیش رو است.

این استاد دانشگاه عنوان کرد: کرسی‌های آزاداندیشی که به توصیه‌ مقام معظم رهبری راه‌اندازی شده، اگر به صورت مستمر و گسترده اجرا شود می‌تواند الگویی مؤثر برای ایجاد فضای نقادی سازنده باشد.

نریمانی اعتماد را حلقه‌ مفقوده‌ بسیاری از این معادلات دانست و افزود: همبستگی اجتماعی و باور به ظرفیت‌های جمعی می‌تواند ما را در این مسیر دشوار اما ضروری یاری رساند؛ طراحی برنامه‌ای جامع برای آموزش دفاع نرم‌افزاری با چهارچوب‌های مشخص و انعطاف‌پذیر می‌تواند بسیاری از این چالش‌ها را پوشش دهد.

انتهای پیام