مسعود نجف نجفی در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به اهمیت سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی، گفت: سرچشمه توسعه‌یافتگی در کشورها و جوامع توسعه‌ یافته، مربوط به مازاد تولید در بخش کشاورزی است و مبنای تحول آنها در توسعه، توجه جدی به این بخش است.

وی با بیان اینکه بخش کشاورزی به عنوان یکی از بخش‌های اساسی در تولید ناخالص داخلی و اجزای مهم صادرات غیرنفتی کشور به‌حساب می‌آید و نقش مهمی در امنیت غذایی، خودکفایی و تولید و تأمین محصولات اساسی و رفاه جامعه ایفا می‌کند، اظهار کرد: کشاورزی تأمین‌کننده غذای اصلی یک جامعه و کشور است و نقش مهمی در اشتغال دارد و منبع تأمین مواد اولیه بخش‌های خدماتی و صنعتی است.

کشاورزی؛ غیردولتی‌ترین بخش اقتصادی کشور

نجفی با اشاره به اینکه کشاورزی در ایران هم می‌تواند نقش پیشران در توسعه ملی کشور داشته باشد، افزود: طبق آخرین اطلاعات در کشور شاهد سهم ۱۸.۵ درصدی بخش کشاورزی از تولید ناخالص داخلی هستیم و باوجود چهار میلیون و ۲۸۰ هزار بهره‌بردار- بر اساس آخرین سرشماری کشاورزی که در سال گذشته انجام شد- بخش کشاورزی سهم ۲۳.۵ درصدی از اشتغال را در کشور به خود اختصاص داده و این نشان‌دهنده جایگاه مهم کشاورزی در اقتصاد کشور است و لازمه حفظ این جایگاه، انجام سرمایه‌گذاری در آن است و سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی قابل توجیه خواهد بود.

وی خاطرنشان کرد: غیردولتی‌ترین بخش اقتصادی کشور، بخش کشاورزی است به‌طوری‌که ۹۸ درصد از فعالیت‌های این بخش توسط بخش خصوصی انجام می‌شود.

چالش‌های پیش روی سرمایه‌گذاری در حوزه کشاورزی

رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی با اشاره به اینکه سرمایه‌گذاری در حوزه کشاورزی با چالش‌هایی مواجه است، اظهار کرد: برای اینکه سرمایه‌گذاری در این بخش انجام شود به وجود سیستم نظام‌مندی درزمینهٔ تأمین منابع مالی نیاز است. حال آنکه طی سالیان گذشته اغلب حجم اعتبارات پیش‌بینی‌شده برای این امر ناکافی بوده و بازار عرضه وام و اعتبارات از سوی منابع بانکی محدودیت داشته، همچنین طولانی بودن مدت‌زمان اخذ وام از بانک، پیش‌بینی نشدن زمان‌بندی مناسب برای بازپرداخت وام‌ها، با توجه به شرایط این بخش و ریسک آن و نوسانات نرخ بانکی از مهم‌ترین مشکلات نظام تأمین مالی درزمینهٔ سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی به شمار می‌رود.

وی با بیان اینکه در بخش کشاورزی، خرده‌مالکی جذابیت سرمایه‌گذاری را کم کرده و ریسک بالای تولید و فصلی بودن آن، عدم دسترسی به فن‌آوری نو در این بخش و دخالت دولت در ارکان مختلف کشاورزی باوجوداینکه ۹۸ درصد این بخش غیردولتی است و دستوری بودن فضای حاکم بر بخش کشاورزی و نگاه بالا به پایین داشتن به آن از مهم‌ترین مشکلاتی است که جذابیت این بخش را در حوزه سرمایه‌گذاری کم می‌کند و استقبال سرمایه‌گذاران را به سرمایه‌گذاری در این بخش کاهش می‌دهد.

نجفی با اشاره به نقش دولت درزمینهٔ سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی افزود: مطابق قانون، وزارت جهاد کشاورزی موظف شده برای حمایت از توسعه سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی، صندوق‌های حمایتی را با مشارکت بخش خصوصی تشکیل دهد و بستر لازم را فراهم آورد که این اتفاق افتاده و صندوق‌های حمایتی تشکیل‌شده و به طور مستمر و در راستای سیاست‌های کلان در چارچوب شبکه‌ای، فعالیت دارند که هدف اصلی فعالیت آنها تحقق مدیریت بهینه تخصیص منابع مالی است؛ هرچند چالش‌های موجود در این مسیر باعث شده که این صندوق‌ها نتوانند به وظیفه اصلی‌شان عمل کنند.

نجفی با بیان اینکه بی‌ثباتی در بازارهای کشاورزی، منجر به بی‌اعتمادی سرمایه‌گذار به بخش کشاورزی شده است، گفت: سرمایه‌گذار باید اطمینان و اعتماد به سرمایه‌گذاری داشته باشد لذا نیاز به سیاست‌های حمایتی پایدار هست. در واقع تغییرات مکرر در تعرفه‌های واردات و قابل پیش‌بینی نبودن شرایط صادرات محصولات، اجازه نمی‌دهد برنامه‌ریزی بلندمدت و سرمایه‌گذاری پایدار در این بخش شکل بگیرد و معمولاً سرمایه‌گذاران رغبتی به سرمایه‌گذاری در این حوزه ندارند.

وی با اشاره به موانع سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی، ازجمله فرایندهای پیچیده و طولانی در اخذ مجوزها و تأمین منابع مالی و عدم شفافیت در قانون، یادآور شد: وضعیت نگهداری محصولات کشاورزی هم ازجمله مشکلات پیش روی این بخش است به‌طوری‌که اغلب نقاط کشور فاقد فضاهایی برای نگهداری از محصولات است که بتوان بازار را کنترل و امنیت سرمایه‌گذاری را فراهم کرد و هزینه‌های تولید را کاهش و بهره‌وری را افزایش داد.

نجفی نیروی کار بی‌کیفیت در این بخش را هم از چالش‌های این حوزه برشمرد و گفت: در آخرین سرشماری بخش کشاورزی ۵۶ درصد بهره‌برداران این بخش فاقد سواد یا دارای سواد در مقطع ابتدایی هستند و ناآگاهی آنان از روش‌های نوین بخش کشاورزی و عدم بهره‌مندی از روش‌های جدید توسط آنان برای بهره‌وری بالاتر، دلایلی است که سرمایه‌گذاران رغبت به سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی ندارند.

راهکارهای توسعه سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی 

رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی ادامه داد: با توجه به شعار امسال «سرمایه‌گذاری برای تولید» که از سوی مقام معظم رهبری عنوان‌شده، یقیناً وزارت جهاد در راستای این شعار با توجه به ظرفیت‌هایی که بخش کشاورزی در کشور دارد باید اقدامات گسترده‌ای برنامه‌ریزی و اجرا کند و برای رفع موانع پیش رو ازجمله عدم ثبات اقتصادی، نداشتن سیاست‌های مالی مدون و پایدار، تحریم‌ها و نوسانات ارزی و تورم بالا اقدام کند.

وی تأکید کرد: راه‌هایی ازجمله توسعه صندوق‌های حمایتی توسعه کشاورزی، توسعه شهرک‌های کشاورزی به ویژه شهرک‌های تخصصی کشاورزی و حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان بخش کشاورزی، حمایت از توسعه نظام‌های بهره‌برداری کشاورزی با رویکرد دانش‌بنیان، توسعه صندوق‌های پژوهش و نوآوری در عرصه کشاورزی، حمایت از سرمایه‌گذاری درزمینهٔ صنایع تبدیلی و تکمیلی به عنوان حلقه پایانی زنجیره، هوشمند سازی کشاورزی، استفاده از هوش مصنوعی و اینترنت اشیا در عرصه کشاورزی می‌تواند به رونق سرمایه‌گذاری در این بخش کمک کند.

این متخصص در حوزه کشاورزی بیان کرد: دولت باید با تسهیل در دسترسی به منابع مالی و اعتباری با همکاری نهادهای مالی و بانک‌ها، منابع متنوعی برای استفاده سرمایه‌گذاران با ارائه بسته‌های تسهیلات ویژه فراهم کند و این عرصه را با حمایت از بخش خصوصی و سرمایه‌گذار داخلی و خارجی و در نظر گرفتن مشوق‌های مالی سرمایه‌گذاری جذاب‌تر کند.

وی تصریح کرد: اگر ما به دنبال سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی هستیم، باید درزمینهٔ توسعه صنایع تبدیلی، نگهداری محصولات کشاورزی، تقویت صادرات و مشوق‌ها مالی توسط دولت پیش‌بینی شود و در سیاست‌های دولت، موانع تأمین منابع مالی مناسب و پایدار رفع و زیرساخت‌ها برای نگهداری و تبدیل مواد غذایی موجود به مواد غذایی دیگر در راستای افزایش بهره‌وری تأمین شود و با تسهیل در مجوزها و دانش‌بنیان کردن بخش کشاورزی و استفاده از فن‌آوری نوین اقدام شود.

نجفی با تأکید بر اینکه باید برای حمایت از کشاورزان، بیمه کشاورزی همه‌گیر شود، اظهار کرد: هم‌اکنون مشکلاتی در زمینهٔ بیمه کشاورزی وجود دارد، اما باید پوشش بیمه‌ای محصولات کشاورزی افزایش یابد از کشاورزان در برابر بحران‌ها با توجه به تغییر اقلیم حمایت شود. در حوزه صادرات محصولات کشاورزی نیز باید قوانین ساده و بلندمدتی ترسیم و در تعیین تعرفه‌ها دقت شود و با ارائه مشوق‌هایی برای صادرات و ایجاد شرایط مناسب برای جذب سرمایه‌گذار خارجی، اقدام شود.

وی با تأکید بر راه‌اندازی برخی مناطق آزاد تجاری با رویکرد کشاورزی و توجه به کشاورزان با رویکرد دانش‌بنیان شدن نظام‌های بهره‌برداری در راستای افزایش بهره‌وری گفت: باید تلاش کنیم کیفیت محصولات را بالا ببریم و با توجه به اینکه خرده‌مالکی دغدغه اصلی در بخش کشاورزی است، دولت باید حمایتی از کشاورزان خرده‌مالک انجام دهد و در این راستا توجه به اقتصاد مقاومتی و خودکفایی و جلوگیری از واردات محصولات کشاورزی می‌تواند به توسعه کشور کمک کند.

لزوم توجه به دانش‌بنیان شدن بخش کشاورزی

نجفی با اشاره به اهمیت توجه به زیرساخت‌ها برای افزایش تولید در بخش کشاورزی گفت: امروز ما به دنبال کاهش هزینه‌های کشاورزی و افزایش راندمان و بهره‌وری هستیم و این امر اتفاق نمی‌افتد مگر اینکه کشاورزی خود را دانش‌بنیان کنیم. ما باید به دنبال استفاده از فناوری‌های نوین سیستم آبیاری هوشمند که درزمینهٔ صرفه‌جویی در مصرف آب و بهبود کارایی آب کمک کند، باشیم. استفاده از پهبادها برای سم‌پاشی، محلول‌پاشی، عکس‌برداری و کنترل وضعیت مزارع ازنظر میزان رشد و تأثیر آفات و...، استفاده از حس‌گرهای خاک به‌منظور بررسی میزان رطوبت و مواد مغذی خاک می‌تواند به افزایش بهره‌وری کمک کند.

وی با تأکید بر استفاده بهینه از منابع برای تولید گفت: مهم‌ترین موضوع، مدیریت منابع آبی و استفاده از سیستم‌های آبیاری پیشرفته است تا میزان مصرف آب کنترل شود و با توجه به ناترازی انرژِی باید با در نظر داشتن اینکه بخش عمده کشاورزی با خاموشی چاه‌های کشاورزی به لحاظ تولید و کیفیت متضرر شده با تولید انرژی‌های تجدیدپذیر مثل نصب پنل‌های خورشیدی برای تأمین انرژی تجهیزات کشاورزی، کاری اساسی انجام شود.

نجفی با بیان اینکه در ارتباط با تولید بذر و نهال اقدامات خوبی انجام شده و توانسته‌ایم با معرفی ارقام مقاوم به تنش‌های محیطی و آفات و بیماری‌ها، کار بزرگی انجام دهیم و استفاده کشاورزان از این ارقام و نهال‌ها می‌تواند برای بخش کشاورزی کمک‌کننده باشد، افزود: یکی از مشکلات عمده در این بخش، ضایعات کشاورزی است که در همه کشورها دیده می‌شود و باعث هدر رفت منابع و افزایش هزینه و کاهش بهره‌وری می‌شود که باید در این زمینه با استفاده از ماشین‌آلات پیشرفته برای کاشت و داشت و انبارداری پیشرفته در مرحله پس از برداشت و استفاده از سردخانه‌ها و انبارداری با شرایط کنترل‌شده که به جلوگیری ازهدررفت محصولات و تبدیل آنها به محصولاتی ارزشمند می‌انجامد، کمک شود.

نجفی توجه به موضوع سرمایه‌گذاری در تحقیقات و توسعه را توسط بخش خصوصی ضروری دانست و گفت: در دنیا درزمینهٔ بذر و توسعه بذرهای مقاوم و پربازده و دوره رشد کوتاه‌تر و کم آب طلب و ... سرمایه‌گذاری می‌شود و ما هم باید در این زمینه با پایش دقیق زمین با استفاده از شیوه‌های نوین و فن‌آوری‌های جدید در پیش‌بینی‌های هواشناسی سرمایه‌گذاری کنیم.

وی با بیان اینکه با افزایش بهره‌وری نیروی کار و استفاده از نیروی ماهر در عرصه کشاورزی می‌توان به افزایش بهره‌وری این بخش کمک کنیم، اظهار کرد: باید کشاورزی دقیق را با استفاده از دستگاه‌های هوشمند و داده‌های حس گری که در زمین و هوا نصب می‌شود و به‌طورکلی فضا را برای کشاورزی دقیق کنترل می‌کند دنبال کنیم و با استفاده از داده‌هایی که از این دستگاه‌ها به دست می‌آید، بهترین تصمیم را برای افزایش بهره‌وری بخش کشاورزی بگیریم.

رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی تصریح کرد: ما امروز نیاز به کشاورزی مدرن با استفاده از فناوری‌های جدید داریم تا بتوانیم با استفاده از روش‌های پایدار، کشاورزی نوین را گسترش دهیم.

وی با اشاره به محصولات کشاورزی که پتانسیل سرمایه‌گذاری دارند، گفت: به‌جز زعفران ‌که گیاهی پرسود هست و مزیت کشور محسوب می‌شود، گندم گیاهی اقتصادی است که به لحاظ امنیت غذایی مورد توجه است و در کشور ما هم با در نظر گرفتن قیمت خرید تضمینی، جذابیت لازم برای اینکه مورد استقبال کشاورزان برای کشت قرار بگیرد را دارد. همچنین ذرت یکی دیگر از گیاهان موردتوجه است و با توجه به نقش آن در تغذیه دام و برنج به عنوان منبع اصلی غذایی مردم موردتوجه سرمایه گذران است. علاوه بر این چغندرقند با توجه به استخراج قند می‌تواند موردتوجه قرار گیرد. همچنین گیاهان گلخانه‌ای مثل فلفل دلمه‌ای، قارچ‌های خوراکی، گوجه، خیار و... می‌توان برای کشت آنها برنامه دقیقی پیاده کرد.

وی پسته را با توجه به ارزآوری موردتوجه سرمایه‌گذاران دانست و گفت: ازجمله محصولات باغی متناسب سرمایه‌گذاری انگور است که با توجه به فرآورده‌های آن پتانسیل برای جذب سرمایه‌گذاری دارد، همچنین انار کشور ما کیفیت خوبی دارد و در بازارهای جهانی متقاضی خاصی دارد که متناسب برای سرمایه‌گذاری است.

این متخصص در حوزه کشاورزی با تأکید بر اینکه باید سرمایه‌گذاری در حوزه گیاهان دارویی اولویت داشته باشد، یادآور شد: در شرایط فعلی با توجه به تغییر اقلیم در کشور و شور شدن خاک و آب، اگرچه افزایش باغات پسته جذابیت خاصی دارد، همچنین گندم به دلیل اهمیت در امنیت غذایی همیشه خریدار دارد و بعد از گندم، برنج و ذرت و چغندرقند استراتژیک هستند و محصولات گلخانه‌ای اعم از خیار، فلفل و گوجه هم بازارهای صادراتی دارند و هم داخلی، اما مزیت کشور در حوزه تولید گیاهان دارویی گزینه مناسبی برای سرمایه‌گذاری به‌حساب می‌آید.

انتهای پیام