در ایران، شهرستان نهاوند به‌عنوان یکی از قطب‌های اصلی تولید گشنیز است که شرایط آب‌وهوایی مساعد و خاک حاصلخیز این منطقه باعث شده تا گشنیز نهاوند از کیفیت و عطر بی‌نظیری برخوردار باشد. 

کشاورزان نهاوندی سال‌هاست که به کشت این گیاه مشغول هستند و گشنیز تولیدی این منطقه نه‌تنها در بازارهای داخلی بلکه در بازارهای خارجی نیز طرفداران بسیاری دارد.

در حال حاضر ۹۵ درصد تولید گشنیز استان همدان و حدود ۶۰ درصد تولید گشنیز کشور به این شهرستان اختصاص دارد و این محصول دارویی، ارزآور و کم آب‌بر است. یکی از مهم‌ترین مشکلات کشاورزان گشنیزکار در نهاوند، نبود واحدهای فرآوری مدرن و صنعتی در منطقه است که این باعث شده بیشتر گشنیز تولیدی در شهرستان به‌صورت خام و بدون فرآوری به فروش برسد یعنی گشنیز نهاوند بعد از بوجاری، در گونی‌های ۴۰ کیلویی بسته‌بندی شده و به شهرهای دیگر و کشور پاکستان صادر می‌شود.

و همچنین نبود صنایع فرآوری و تبدیلی این محصول سودآور، زمینه‌ای برای روانه‌شدن سود این محصول به جیب دلالان شده و کشاورزان شهرستان با وجود رنج بسیار برای ثمره محصول، اما نفع چندانی نصیبشان نمی‌شود و بیشترین سود محصول گشنیز نهاوند را کشور پاکستان می‌برد زیرا این کشور روی فرآوری گشنیز از تهیه ادویه تا اسانس‌گیری سرمایه‌گذاری کرده ‌است.

پیشتازی شهرستان نهاوند در کشت گیاهان دارویی 

توکل آبشناس، رئیس جهاد کشاورزی شهرستان نهاوند در این زمینه به خبرنگار ایسنا، گفت: شهرستان نهاوند با چهارهزار و ۸۱۹ هکتار، حدود ۴۷ درصد از سطح زیر کشت استان را در تولید گیاهان دارویی به خود اختصاص داده و رتبه نخست را در استان دارد و همچنین از ۲۱هزار تن تولید گیاهان دارویی در استان، ۱۰هزارو ۸۴۵ تُن (حدود ۵۲ درصد) در نهاوند تولید می‌شود.

وی با اشاره به تنوع محصولات این شهرستان به خصوص گیاهان دارویی، اظهار کرد: گشنیز از محصولات کم‌آب‌بر و کم‌هزینه است که در بهار با آب باران سیراب می‌شود و تمامی مراحل کشت این محصول به‌صورت مکانیزه انجام می‌گیرد.

وی تصریح کرد: در حال حاضر ۹۵ درصد تولید گشنیز استان همدان و حدود ۶۰ درصد تولید گشنیز کشور به این شهرستان اختصاص دارد که علاوه بر نیاز کشور، گشنیز نهاوند به کشورهایی همچون پاکستان و هندوستان نیز صادر می‌شود و در حوزه صادرات سهم این محصول بسیار کم است.

آبشناس با بیان اینکه گشنیز در دو فصل بهار و پاییز کشت و در مرداد برداشت می‌شود، یادآور شد: بیش از ۵۰۰۰ هکتار از اراضی کشاورزی این شهرستان زیرکشت گشنیز است و از هر هکتار سطح زیرکشت، بین دو تا ۲.۵ تُن گشنیز برداشت می‌شود.

وی با تأکید بر لزوم راه‌اندازی و تقویت زنجیره ارزش در محصول گشنیز، یادآور شد: تلاش ما این است که کشاورزان نهاوندی بیشتر به سمت کشاورزی قراردادی سوق پیدا کنند و اگر بتوانیم آن را گسترش دهیم کشاورزان از ابتدا می‌دانند که چند هکتار بکارند، چه مقدار محصول تحویل دهند و حداقل قیمت چقدر خواهد بود که این موضوع به ثبات بازار کمک می‌کند.

آبشناس با بیان اینکه گشنیز یکی از محصولاتی است که می‌تواند ارزآوری خوبی برای کشور در پی داشته باشد، خاطرنشان کرد: توسعه این کشت و البته جلوگیری از خام‌فروشی آن از جمله مواردی است که باید جدی گرفته شود.

رئیس جهاد کشاورزی شهرستان نهاوند ادامه داد: در زمینه بذر گشنیز، واحدهای فرآوری در نهاوند اقدام به بوجاری، ضدعفونی و کیسه‌گیری بذرهای بومی می‌کنند تا کیفیت آن‌ها برای کشت بهبود یابد و همچنین سازمان جهاد کشاورزی در استان در حال رایزنی برای واردات بذرهای باکیفیت از سایر کشورها است تا در قالب کشاورزی قراردادی در نهاوند استفاده شود.

وی با اشاره به اقدامات انجام‌ شده برای افزایش گستره تحت پوشش مکانیزاسیون کشاورزی در حوزه گیاهان دارویی، گفت: در این حوزه تلاش شده با همکاری سازمان جهاد کشاورزی و شرکت‌های سازنده ماشین‌آلات، ضریب مکانیزاسیون در کشت و برداشت گشنیز افزایش یابد که این اقدامات به کاهش ضایعات و افزایش بهره‌وری کمک خواهد کرد.

وی اضافه کرد: برای حل مشکل ضایعات ناشی از فرسودگی ماشین‌ها هم برنامه‌ریزی کرده‌ایم تا کارشناسان مکانیزاسیون در زمان برداشت بر تنظیم دقیق دستگاه‌ها نظارت کنند و ریزش محصول را به حداقل برسانند.

آبشناس درباره مشکلات و نگرانی‌های کشاورزان برای فروش این محصول بیان کرد: سازمان جهاد کشاورزی در استان در حال تلاش است تا تجار ایرانی را در زمان خرید و فروش محصول در شهرستان نهاوند مستقر کند.

گشنیز ‌نهاوند ظرفیت ثبت ملی و جهانی را دارد

رئیس جهاد کشاورزی شهرستان نهاوند در ادامه با بیان اینکه گشنیز نهاوند ظرفیت زیادی برای ثبت ملی و جهانی دارد و پیگیر این مهم هستیم، گفت: با توجه به ظرفیت بالای تولید و برداشت گشنیز در این شهرستان در حال پیگیری برای ثبت ملی و جهانی این محصول هستیم تا در نظام میراث کشاورزی جهان (جیاس) به ثبت برسد.

وی با بیان اینکه گشنیز نهاوند نیز همانند انگور ملایر و گردوی تویسرکان باید دارای نظام تولید مخصوص خود باشد، تاکید کرد: در گام نخست به دنبال برگزاری همایش علمی گشنیز هستیم و اواخر مهر یا اوایل آبان این همایش برگزار خواهد شد.

آبشناس با اشاره به اینکه پس از ثبت ملی، الزامات ثبت جهانی گشنیز نیز باید با همکاری و همفکری مجموعه این شهرستان مهیا شود تا بتوانیم نهاوند را صاحب عنوان جهانی در میراث کشاورزی جهان کنیم، یادآور شد: برای گشنیز نهاوند تمامی ابزارهای لازم را داریم و گام نخست باید با همکاری میراث فرهنگی و ادارات دیگر برای ثبت این محصول تلاش کنیم.

وی در تکمیل برنامه‌های جهاد کشاورزی درخصوص ساماندهی بازار گشنیز نیز گفت: در حال حاضر به‌ دنبال ایجاد زمینه ورود گشنیز به بورس کالاهای کشاورزی هستیم و مقدمات این کار با همکاری معاون باغبانی و مجری گیاهان دارویی آغاز شده و بخش خصوصی نیز از این طرح حمایت می‌کند.

این مقام مسئول تصریح کرد: این اقدامات به بهبود صادرات، مکانیزاسیون و تجارت گشنیز کمک خواهد کرد. گشنیز نهاوند یک محصول افتخارآمیز است که می‌تواند به صادرات، ارزآوری، افزایش درآمد خانواده‌های روستایی و ایجاد اشتغال کمک کند.

رئیس جهاد کشاورزی شهرستان نهاوند از برگزاری جشنواره گشنیز در شهرستان نهاوند به عنوان قطب تولید گشنیز در کشور در سال ۱۴۰۴ خبر داد و تصریح کرد: طی جلساتی که با شهرداری نهاوند برگزار شده است در خصوص کشت گشنیز در پارک‌های نهاوند به‌ویژه پارک جدید نوح‌آوند به توافقاتی دست یافته‌ایم و برنامه‌ریزی برای نصب المان گشنیز از طرف شهرداری در پارک نوح‌آوند نیز در دست اقدام است.

به گفته آبشناس؛ در نشست‌های تخصصی در استان مقرر شد جشنواره گشنیز شهرستان نهاوند در فصل کشت این محصول در سال ۱۴۰۴ به عنوان قطب کشت گشنیز کشور برگزار شود.

وی گفت: حدود ۳۰۰ هکتار از مزارع شهرستان نهاوند به کشت گیاهان دارویی دیم و آبی اختصاص یافت که از این میزان، ۲۴۰ هکتار به گیاهان دارویی دیم و ۵۰ هکتار به گیاهان دارویی آبی اختصاص دارد.

کمبود صنایع تبدیلی از معضلات و مشکلات بخش کشاورزی شهرستان نهاوند است 

علیرضا نثاری، نماینده مردم شهرستان نهاوند در مجلس شورای اسلامی نیز در این زمینه به خبرنگار ایسنا، گفت: کمبود صنایع تبدیلی و فرآوری در نهاوند به عنوان مهمترین قطب کشاورزی و تولید محصولات باغی استان، از مشکلات و معضلات بخش کشاورزی این شهرستان است، علاوه بر این متأسفانه شهرستان در زمینه برندسازی محصولات کشاورزی هم ضعیف عمل کرده است.

وی در مورد ظرفیت و پتانسیل بی‌نظیر کشت انواع گیاهان دارویی در شهرستان نهاوند، افزود: تمامی پتانسیل‌ها و ظرفیت‌های نهاوند در بحث گیاهان دارویی تنها به کشت گشنیز محدود نمی‌شود بلکه در کنار این محصول نهاوند خاستگاه چند گونه گیاه دارویی از جمله سنبل‌الطیب، کالاندولا، شیرین‌بیان و گل گاوزبان است.

نثاری تاکید کرد: بیش از ۵۰۰ گونه گیاه دارویی با کاربردهای مختلف در این شهرستان وجود دارد اما متأسفانه نبود صنایع تبدیلی و فرآوری در بحث محصولات باغی و استراتژیکی و نبود صنایع بسته‌بندی و فرآوری گیاهان دارویی راه توسعه و گسترش نهاوند را در این حوزه محدود کرده است.

وی تصریح کرد: شهرستان نهاوند از پتانسیل بالایی در زمینه کشت گیاهان دارویی برخوردار است که توجه به این ظرفیت‌ها می‌تواند این شهرستان را به یکی از قطب‌های مهم تولید گیاهان دارویی در کشور تبدیل سازد.

عضو کمیسیون عمران مجلس ادامه داد: گشنیز نهاوند ظرفیت زیادی برای ثبت ملی و جهانی دارد و برای تحقق این مهم در دیدار با وزیر جهاد کشاورزی‌ این خواسته را مطرح کردم و پیگیر این مهم هستم.

خام‌فروشی گشنیز نهاوند باعث کاهش ارزش افزوده و سودآوری کشاورزان شده است 

به گفته نثاری، یکی از مهم‌ترین مشکلات کشاورزان گشنیزکار در نهاوند نبود واحدهای فرآوری مدرن و صنایع تبدیلی است و بیشتر گشنیز تولیدی به‌صورت خام و بدون فرآوری به فروش می‌رسد که این موضوع باعث کاهش ارزش افزوده و سودآوری برای کشاورزان می‌شود.

وی تاکید کرد که ایجاد کارخانه‌های فرآوری گشنیز در نهاوند می‌تواند به تولید محصولاتی مانند اسانس، پودر و عصاره گشنیز منجر شود که نه‌تنها ارزش اقتصادی بیشتری دارند بلکه امکان صادرات آن‌ها به بازارهای جهانی نیز فراهم می‌شود و این امر نیازمند سرمایه‌گذاری دولتی و خصوصی در این حوزه است.

نماینده مردم نهاوند در مجلس در ادامه بر ضرورت خرید تضمینی این محصول توسط دولت تأکید کرد و افزود: اگر دولت مثل گندم گشنیز را هم بخرد بازار دلالی جمع می‌شود و کشاورز راحت‌تر می‌تواند به کشت محصول بپردازد.

نثاری خاطرنشان کرد: بسیاری از کشاورزان نهاوندی به‌دلیل نبود شبکه‌های توزیع مناسب، مجبور به فروش محصول خود به قیمت پایین به دلالان می‌شوند در صورتی که ایجاد تعاونی‌های کشاورزی و تشکل‌های مردمی می‌تواند به کشاورزان کمک کند تا محصولات خود را با قیمت مناسب‌تری به بازار عرضه کنند. 

وی اضافه کرد: همچنین استفاده از فناوری‌های نوین مانند فروش اینترنتی و بازاریابی دیجیتال می‌تواند به گسترش بازار فروش گشنیز نهاوند کمک کند.

کاربردهای دارویی گیاه گشنیز 

میترا سیف، کارشناس تغذیه و مواد غذایی و دارویی نیز در مورد خواص گشنیز به ایسنا گفت: گشنیز نباتی گیاهی و علفی و یک‌ساله، به رنگ سبز است که ارتفاع آن تا ۸۰ سانتی‌متر می‌رسد که در قدیم اعراب به آن کسیره و کزیره می‌گفتند و این گیاه بومی جنوب غرب آسیا و شمال آفریقا است و به دو شکل سبزی‌تر و خشک و دانه‌ای تولید و وارد بازار می‌شود.

وی افزود: در ایران از برگ و ساقه گشنیز به‌عنوان سبزی‌های خوردنی و از تخم آن‌که به شکل دانه‌های گرد است ادویه‌ای همراه با عطر قوی تهیه و از آن در آشپزی ایرانی و طب سنتی استفاده می‌شود که از تخم گشنیز برای تصفیه خون و استفاده در شیرینی‌ها خانگی بسیار سودمند است.

سیف بیان کرد: به دلیل کاربردهای دارویی این گیاه در کاهش اضطراب و بی‌خوابی که اثر ادرارآوری این گیاه در انسان سبب کاهش فشارخون، دفع سنگ‌های کلیه و مثانه، رفع تجمع آب در بافت‌ها می‌شود به آن گیاه معجزه‌آسا لقب داده‌اند.

این کارشناس تغذیه اضافه کرد: ارزش غذایی گشنیز شامل هیدروکربنت، انواع قندها، فیبر، چربی، پروتئین، آب، انواع ویتامین، منیزیوم، منگنز، فسفر، پتاسیم و سدیم است که اگر مقداری تخم گشنیز را پودر کرده و به نسبت مساوی با شکر یا عسل مخلوط‌ کنیم برای تقویت بدن بسیار مفید است و خوردن تخم گشنیز معده را تقویت و به همراه غذا به هضم آن کمک می‌کند.

وی یادآور شد: عصاره و دانه بوداده گشنیز به دلیل داشتن روغن بسیار مفید و سودمند است و معده و روده را ضدعفونی و اسهال خونی و بیماری‌های عفونی روده مثل تب تیفوئید را بهبود می‌بخشد، چون شدیداً میکروب‌کُش است همچنین برای نرم کردن سینه از جوشانده تخم گشنیز استفاده می‌کنند زیرا برطرف‌ کننده تب و سرماخوردگی است.

به گزارش ایسنا، با ایجاد زیرساخت‌های فرآوری محصول گشنیز و حمایت از صادرات و تقویت بازاریابی داخلی و بین‌المللی می‌تواند به رشد اقتصادی شهرستان نهاوند و افزایش درآمد کشاورزان منجر شود و همچنین با برنامه‌ریزی دقیق و اجرای طرح‌های توسعه‌ای می‌توان گشنیز نهاوند را به‌عنوان یک برند معتبر در بازارهای داخلی و جهانی مطرح کرد و از این طریق گامی بلند در راستای توسعه پایدار این منطقه برداشت که این مهم نیازمند همکاری همه‌جانبه دولت، بخش خصوصی و کشاورزان است.

انتهای پیام