علیرضا آئینه‌وند در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا با بیان اینکه فناوری هسته‌ای تنها محدود به تولید انرژی نیست، گفت: حوزه‌های متعددی از جمله اپتیک و لیزر، پزشکی هسته‌ای، امنیت انرژی، کشاورزی و صنعت را نیز شامل می‌شود.
وی رشته اپتیک و لیزر را یکی از حوزه‌های مهم و پرکاربرد در علم و فناوری دانست که در بسیاری از زمینه‌ها به ویژه در فناوری هسته‌ای کاربرد دارد و تصریح کرد: از لیزرهای ایزوتوپ برای غنی‌سازی ایزوتوپ‌ها، به ویژه در فرآیندهای تولید سوخت هسته‌ای و از تکنیک‌های لیزری برای شناسایی و اندازه‌گیری مواد رادیواکتیو و آلاینده‌ها و تجزیه و تحلیل ترکیبات شیمیایی و فیزیکی مواد هسته‌ای استفاده می‌شود.
آئینه‌وند استفاده از لیزرها در تصویربرداری پزشکی مانند MRI و CT scan و کاربرد لیزر در درمان بیماری‌ها به ویژه در جراحی‌های دقیق و درمان سرطان را از جمله کاربردهای اپتیک و لیزر در علم پزشکی برشمرد.
وی استفاده از لیزرها برای برش و جوشکاری مواد مختلف و تکنیک‌های لیزری برای علامت‌گذاری و چاپ روی محصولات صنعتی را از جمله کاربردهای این رشته در صنعت دانست و گفت: از لیزرها در تحقیقات بنیادی فیزیک کوانتومی و مطالعه ویژگی‌های ماده و از تکنیک‌های طیف‌سنجی لیزری برای شناسایی مواد و بررسی خواص آنها استفاده می‌شود.
آئینه‌وند همچنین به استفاده از لیزرها در سیستم‌های ارتباطی فیبر نوری برای انتقال داده‌ها با سرعت بالا و استفاده از لیزرها در ارتباطات بی‌سیم نوری اشاره و خاطرنشان کرد: استفاده از لیزرها برای سنتز و کنترل نانو مواد و مطالعه و توسعه ابزارهای نانو اپتیکی با استفاده از فناوری لیزر از کاربردهای اپتیک و لیزر در نانو فناوری است.
این جوان نخبه توسعه حسگرهای مبتنی بر لیزر برای اندازه‌گیری پارامترهای مختلف مانند دما، فشار و ترکیبات شیمیایی، استفاده از تجهیزات لیزری در آزمایشگاه‌های آموزشی برای آموزش مفاهیم اپتیک و لیزر به دانشجویان، انجام تحقیقات بنیادی و کاربردی در زمینه‌های مختلف علمی با استفاده از تکنیک‌های لیزری، استفاده از تکنیک‌های لیزری برای شناسایی و کنترل آلودگی‌های محیط زیستی و استفاده از فناوری‌های لیزری برای نظارت بر تغییرات اقلیمی و بررسی اثرات آن بر محیط زیست را از دیگر کاربردهای لیزر برشمرد.
امروز فناوری هسته‌ای در ایران یک منظومه علمی فراگیر است
آئینه‌وند ادامه داد: وقتی یک مادر، فرزندش را با داروی هسته‌ای ساخت ایران درمان می‌کند یا یک مهندس ایرانی در دل یک روستا از برق نیروگاه بوشهر استفاده می‌کند، این فقط افتخار نیست بلکه عدالت علمی است.
وی با تاکید بر اینکه شهید فخری‌زاده فقط یک چهره علمی نبود؛ بلکه الگوی کسی بود که «می‌فهمید»، «می‌ساخت» و «می‌ماند»، افزود: من تلاش می‌کنم شاگردی باشم که راه او را ادامه دهد؛ نه فقط با شعار، بلکه با اقدام.
به گفته این جوان نخبه، امروز فناوری هسته‌ای در ایران دیگر یک صنعت بسته نیست؛ یک منظومه علمی فراگیر است که زندگی مردم را در همه ابعاد لمس می‌کند.
وی ساخت سانتریفیوژهای پیشرفته نسل IR۹ با قدرت غنی‌سازی بسیار بالا، توسعه رادیوداروهای هوشمند برای درمان هدفمند سرطان‌های متاستاتیک، پیشرفت در استفاده از پرتودهی گاما برای افزایش ماندگاری محصولات کشاورزی و ضدعفونی تجهیزات پزشکی و توسعه سیستم‌های ایمنی و پدافند پرتوی با استفاده از هوش مصنوعی را از تازه‌ترین دستاوردهای فناوری هسته‌ای برشمرد و خاطرنشان کرد: این دستاوردها امیدند؛ یعنی فناوری‌ای که در سکوت، زندگی را نجات می‌دهد.
عدم شناسایی نخبگان؛ نقطه ضعف مراکز رشد استان همدان
وی عدم شناسایی نخبگان و ایده پردازان را یکی از نقاط ضعف مراکز رشد و پارک علم و فناوری استان همدان دانست و افزود: این مراکز هیچ اطلاع‌رسانی دقیقی نسبت به خدماتی که می‌توانند به نخبگان ارائه دهند، ندارند.
این جوان نخبه به طرح خود با عنوان «حذف آلاینده‌های رادیواکتیو با فناوری‌های نوری» اشاره و تصریح کرد: آلاینده‌های رادیواکتیو خسارات زیادی به محیط زیست وارد می‌کند و در این طرح، از لیزر برای تغییر ساختار شیمیایی این آلاینده‌ها استفاده می‌شود که در مراحل تحقیقات اولیه است و برای به نتیجه رسیدن آن به حمایت سازمان انرژی اتمی و سرمایه‌گذار داریم.
«ایجاد شبکه ملی پایگاه‌های پرتودهی سیار در مناطق محروم برای ضدعفونی تجهیزات درمانی، کشاورزی و منابع آبی با استفاده از منابع رادیواکتیو کنترل‌شده» یکی از ایده‌های پیشنهادی آئینه‌وند است که به گفته وی نه تنها باعث پیشگیری از گسترش بیماری‌ها و آلودگی‌ها می‌شود، بلکه هزینه ضدعفونی را تا ۷۰ درصد کاهش و در بحران‌هایی مانند شیوع ویروس یا آفات کشاورزی، زندگی مردم را مستقیم نجات می‌دهد.
وی به تشریح این طرح پرداخت و گفت: این طرح را بر اساس ترکیب دانش اپتیک و لیزر، روش‌های پرتودهی و بررسی میدانی مناطق محروم طراحی کرده‌ام و با حمایت سازمان انرژی اتمی، می‌توان آن را به مدلی برای «عدالت بهداشتی» و «اقتدار علمی» بدل کرد.
آئینه‌وند با بیان اینکه اگر علم را با دغدغه مردم ترکیب کنیم، نه فقط دانشمند، بلکه «خدمت‌گزار واقعی ملت» خواهیم بود، اظهار کرد: در صورت حمایت سازمان انرژی اتمی، من می‌توانم این ایده را به یکی از پروژه‌های ملی افتخارآفرین کشور تبدیل کنم.
«ایجاد شبکه ملی پایگاه‌های پرتودهی سیار» در صورت حمایت سازمان انرژی اتمی
وی به یکی از طرح‌های خود مبنی بر «ایجاد شبکه ملی پایگاه‌های پرتودهی سیار در مناطق محروم» اشاره و تصریح کرد: هدف از این طرح که در مرحله مطالعات مقدماتی است، طراحی و ایجاد شبکه‌ای از پایگاه‌های پرتودهی سیار با بهره‌گیری از منابع پرتوزای کنترل‌شده است.
این جوان نخبه ادامه داد: این پایگاه‌ها قابلیت حمل دارند و در مناطق محروم مستقر می‌شوند تا بتوانند عملیات ضدعفونی تجهیزات پزشکی، محصولات کشاورزی، منابع آبی و حتی ابزارهای دامپزشکی را انجام دهند؛ این طرح علاوه بر کاهش هزینه‌ها، در مواقع بحران‌های زیستی مانند شیوع بیماری‌ها یا آلودگی منابع آب، نقش تعیین‌کننده‌ای ایفا می‌کند.
آئینه‌وند با بیان اینکه در مرحله اول مطالعات تطبیقی این طرح با مدل‌های مشابه در روسیه و هند انجام شده است، افزود: در حال طراحی نمونه مفهومی اولیه این طرح هستم و با حمایت سازمان انرژی اتمی، این طرح می‌تواند به الگویی منطقه‌ای از عدالت بهداشتی مبتنی بر فناوری هسته‌ای بدل شود.
وی به توسعه انرژی‌های پاک در کنار انرژی هسته‌ای اشاره و تصریح کرد: یکی از پروژه‌های مهم من «توربین بادی با سیستم کنترل خودکار» است که می‌تواند به عنوان یک مکمل پایدار در کنار نیروگاه‌های هسته‌ای، امنیت انرژی کشور را تقویت کند.
این جوان نخبه با بیان اینکه فناوری هسته‌ای می‌تواند در کنار انرژی‌های تجدیدپذیر، راهی برای کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی باشد، گفت: توسعه این ترکیب، می‌تواند به افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌های انرژی منجر شود.
«بازیافت آب و نجات مناطق کم‌آب و صنعتی» با اجرای طرح توسعه سلول های خورشیدی پرتوزا
وی «توسعه سلول‌های خورشیدی پرتوزا برای تغذیه سنسورها و تجهیزات مناطق دورافتاده» را یکی دیگر از پروژه های مطالعاتی خود برشمرد که در مرحله بررسی منابع فنی و اقتصادی است و هدف آن طراحی نوعی سلول خورشیدی پرتوزا است که بتواند از طریق پرتوزایی کنترل‌شده، انرژی پایدار و بلندمدت برای سنسورها، سیستم‌های پایش محیط‌زیست، ایستگاه‌های مرزی و کویری و حتی سیستم‌های هشدار اولیه زمین‌لرزه را تأمین کند.
آئینه‌وند ادامه داد: مزیت کلیدی این طرح این است که برخلاف باتری‌های معمولی، نیاز به تعویض ندارد و می‌تواند برای بیش از ۱۰ سال بدون توقف انرژی تولید کند. همچنین این سیستم در شرایط شدید محیطی (گرما، سرما و نبود نور) همچنان فعال می‌ماند.
وی کم‌آبی و آلودگی منابع آبی را یکی از چالش های پیش روی کشور خواند و گفت: در طرح «استفاده از پرتودهی هسته‌ای برای تصفیه آب‌های شور و آلوده با تلفیق فناوری نانو و لیزر» که در مرحله تحقیق آزمایشگاهی نظری است، به دنبال طراحی یک سیستم ترکیبی از پرتودهی با پرتو گاما یا الکترونی، همراه با فیلترهای نانوساختار و سیستم‌های تحریک لیزری هستم که بتواند فلزات سنگین، مواد دارویی باقیمانده و میکروارگانیسم‌ها را از آب‌های شور و فاضلاب‌های صنعتی حذف کند.
آئینه‌وند با بیان اینکه این ایده در مرحله مدل‌سازی نظری و مطالعه مقالات مشابه است، خاطرنشان کرد: این طرح در صورت عملیاتی شدن، می‌تواند انقلابی در حوزه بازیافت آب و نجات مناطق کم‌آب و صنعتی ایجاد کند.
اگر فناوری هسته‌ای با نیاز مردم گره بخورد، به یک قدرت تمدن‌ساز تبدیل خواهد شد
این جوان نخبه تاکید کرد: هدف از این پروژه‌ها فقط تولید مقاله یا ثبت اختراع نیست؛ بلکه خلق راه‌حل‌هایی است که مردم ایران، مخصوصاً در مناطق محروم، نتایج مستقیم و ملموس آن را در زندگی خود احساس کنند.
آئینه‌وند با تاکید بر ضرورت حمایت و سرمایه گذاری دولت، مراکز تحقیقاتی مرتبط و سازمان انرژی اتمی از این طرح های تحقیقاتی گفت: این طرح ها در مرحله تحقیقات مقدماتی است و در صورت تامین سرمایه و تشکیل تیم تحقیقاتی، می تواند تغییر و تحول گسترده ای در حوزه پزشکی، صنایع تولیدی و نظامی کشور ایجاد کند.
وی با تاکید بر اینکه اگر فناوری هسته‌ای با نیاز مردم گره بخورد، آن‌وقت به یک قدرت تمدن‌ساز تبدیل خواهد شد، گفت: اگر سازمان انرژی اتمی فرصت دهد، من آمادگی دارم این طرح‌ها را تحت نظر متخصصین آن سازمان به مرحله اجرا برسانم تا سهمی هر چند کوچک در مسیر اقتدار علمی کشور داشته باشم.
موانعی که باعث شده‌اند نخبگان نتوانند ایده‌های خود را عملی کنند
آئینه وند به ظرفیت بالای علمی کشور در زمینه‌هایی مانند لیزر، انرژی هسته‌ای و فناوری‌های نوین، اشاره و تاکید کرد: برخی موانع باعث شده‌اند بسیاری از نخبگان نتوانند ایده‌های خود را عملی کنند.
این جوان نخبه عدم حمایت از پژوهش‌های میان‌رشته‌ای را یکی از این موانع برشمرد و تصریح کرد: بسیاری از طرح‌هایی که به ترکیب فناوری‌های لیزری با انرژی هسته‌ای مربوط می‌شوند، به‌دلیل نبود برنامه‌ریزی منسجم، مورد حمایت کافی قرار نمی‌گیرند.
وی دسترسی محدود به تجهیزات پیشرفته را یکی دیگر از چالش‌های پیش روی نخبگان دانست و بیان کرد: تحقیقات در حوزه لیزرهای صنعتی، تصویربرداری نوری و انرژی هسته‌ای نیازمند دسترسی به تجهیزات گران‌قیمت است که بسیاری از پژوهشگران به آن دسترسی ندارند.
آئینه وند همچنین به بروکراسی پیچیده در پذیرش ایده‌های نوآورانه اشاره و خاطرنشان کرد: در بسیاری از رویدادهای علمی، طرح‌هایی که پتانسیل بالایی دارند، بدون ارائه دلایل کافی رد می‌شوند و این مسئله، انگیزه نخبگان را کاهش داده و روند نوآوری را کند می‌کند.
ضرورت حمایت از پژوهش‌های مرتبط با لیزر و انرژی هسته‌ای
این جوان نخبه با تاکید بر ضرورت تقویت نگاه مسئولان به نخبگان علمی و حوزه‌های میان‌رشته‌ای، پیشنهاد داد حمایت از پژوهش‌های مرتبط با لیزر و انرژی هسته‌ای افزایش و مراکز تحقیقاتی مشترک بین دانشگاه‌ها و سازمان انرژی اتمی ایران توسعه یابد.
وی به ضرورت تأمین تجهیزات پیشرفته برای پژوهشگران حوزه اپتیک، لیزر و انرژی‌های نوین تاکید کرد و تأمین بورسیه‌های پژوهشی برای تحقیقات کاربردی در فناوری‌های مرتبط با انرژی هسته‌ای و تسهیل فرآیندهای اداری برای تجاری‌سازی و صنعتی‌سازی ایده‌های نوآورانه را از جمله اقدامات در زمینه ایجاد بسترهای حمایتی برای نخبگان برشمرد.
آئینه‌وند با تاکید بر ضرورت توسعه همکاری‌های علمی بین‌المللی، گفت: در این راستا باید از دانش بومی و تجارب بین‌المللی برای ارتقا فناوری‌های مرتبط با هسته‌ای و لیزر استفاده و پل ارتباطی میان مراکز تحقیقاتی داخلی و دانشمندان ایرانی خارج از کشور ایجاد شود.
این جوان نخبه به نقش کلیدی فناوری هسته‌ای، فراتر از تولید انرژی، در حوزه‌های متعددی از جمله لیزر، اپتیک، پزشکی و امنیت انرژی اشاره و تصریح کرد: طبق بیانات رهبر معظم انقلاب، شاخص ارزیابی نخبگان باید تغییر کند و به جای تعداد مقالات، حل مسئله شاخص اصلی ارتقاء باشد و استفاده از نخبگان در مدیریت میانی و عالی توصیه شده است و آنها باید خود را برای نقش‌های اداری آماده کنند.
آئینه‌وند همچنین به سخنان مقام معظم رهبری درباره چالش‌هایی که نخبگان با آن مواجه هستند و نیازمند حمایت و مسئولیت‌پذیری است، اشاره و بیان کرد: رهبر انقلاب، نخبگان را «نور چشمان ملت» توصیف کرده‌اند و معتقدند ظرفیت نخبگی جوانان ایرانی می‌تواند شکاف علمی با جهان را پر کند، از مرزهای جهانی علم عبور کند و زمینه‌ساز ایجاد تمدن نوین اسلامی و آینده درخشان کشور باشد.
تاکنون فرصتی برای نقش‌آفرینی علمی و فناورانه به من داده نشده است
آئینه‌وند با تاکید بر اینکه من بعنوان یکی از جوانان این کشور علاقه‌مندم در مسیر پیشرفت کشور گام بردارم و سهمی در موفقیت و توسعه ایران عزیز داشته باشم، افزود: متأسفانه تاکنون هیچ فرصتی برای نقش‌آفرینی علمی و فناورانه به من داده نشده است، در حالی‌که بسیار علاقه‌مندم تا توانایی‌هایم را در خدمت به کشور به کار گیرم.
وی ادامه دادن مسیر پیشرفت علمی کشور توسط جوانان نخبه را نیازمند حمایت جدی مسئولان از آنان دانست و تصریح کرد: علم و دانش، تنها در صورت بهره‌برداری صحیح می‌تواند منشأ تحول و توسعه باشد؛ کشورهای پیشرو در فناوری‌های پیشرفته از جمله انرژی هسته‌ای، هوش مصنوعی، اپتیک و لیزر نه تنها استعدادهای خود را حفظ کرده‌اند، بلکه با جذب نخبگان سایر کشورها، موقعیت علمی و اقتصادی خود را ارتقا داده‌اند.
خروج نخبگان از کشور خسارتی جبران‌ناپذیر است
آئینه‌وند نبود فرصت برای نخبگان را بزرگ‌ترین چالش توسعه علمی کشور خواند و گفت: اگر این روند ادامه یابد و شرایط برای فعالیت نخبگان در کشور فراهم نشود، با توجه به استقبال گسترده دانشگاه‌های خارج از کشور و حمایت همه‌جانبه آنها از نخبگان ایرانی، بسیاری از جوانان و سرمایه های علمی کشور مجبور به مهاجرت خواهند شد.
وی خروج نخبگان از کشور را خسارتی جبران‌ناپذیر دانست و بیان کرد: این در حالیست که کشور، برای پرورش دانش‌آموزان و دانشجویان، میلیاردها تومان هزینه می‌کند اما درست زمانی که این سرمایه‌گذاری‌ها به مرحله بهره‌برداری می‌رسند، به دلیل عدم فرصت‌دهی و نبود میدان کافی برای فعالیت، بسیاری از نخبگان مجبور به مهاجرت می‌شوند.
آئینه‌وند، چرخه‌ی خروج سرمایه انسانی را یک فاجعه ملی خواند و تاکید کرد: نخبگان علمی، مانند یک معدن ارزشمند هستند که اگر به آنها فرصت داده نشود، کشور از بزرگ‌ترین ذخیره استراتژیک خود بی‌بهره خواهد ماند.
وی با بیان اینکه بسیاری از کشورها با برنامه‌ریزی‌های دقیق، نخبگان را جذب کرده و به آنها میدان می‌دهند تا استعدادهایشان را شکوفا کنند، یادآور شد: متاسفانه در کشور ما، این میدان به درستی فراهم نشده است.
هیچ سازوکار مشخصی برای ورود نخبگان به میدان عمل وجود ندارد
این جوان نخبه با اشاره به دشوار بودن مسیر علمی نخبگان، عدم حمایت از آنان را دشوارتر دانست و گفت: بقا و پیشرفت نخبگان در یک کشور، تصادفی نیست؛ بلکه حاصل یک فرآیند حمایت، هدایت و فرصت‌دهی است.
آئینه‌وند با تاکید بر اینکه ایران ظرفیت تبدیل‌شدن به یکی از قطب‌های اصلی فناوری‌های پیشرفته را دارد، ادامه داد: از توسعه‌ی فناوری‌های هسته‌ای و انرژی‌های نوین گرفته تا تحقیقات پیشرفته در زمینه اپتیک، لیزر و هوش مصنوعی، همه نشان‌دهنده پتانسیل عظیمی است که در کشور وجود دارد اما سؤال اصلی این است که نخبگان کجای این معادله قرار دارند؟ آیا به آنها میدان داده شده و از ایده‌هایشان استفاده شده است؟
وی یادآور شد: در کشورهای توسعه‌یافته، مسیر علمی نخبگان شفاف و مشخص است؛ از دوران دانش‌آموزی تا ورود به مراکز تحقیقاتی و صنعتی؛ اما در کشور ما، پس از طی کردن مسیر پر از دشواری تحصیلی، هیچ سازوکار مشخصی برای ورود نخبگان به میدان عمل وجود ندارد و این همان شکافی است که باید پر شود.
به‌گزارش ایسنا، علیرضا آئینه‌وند، جوان ۳۱ ساله اهل روستای «ترمیانک» تویسرکان و دانش‌آموخته کارشناسی مهندسی برق قدرت و کارشناسی ارشد فیزیک با گرایش اپتیک و لیزر است که به‌دلیل علاقمندی به حوزه‌های فناوری‌های پیشرفته، به‌ویژه در زمینه کاربردهای لیزر در علوم هسته‌ای، انرژی‌های تجدیدپذیر و مدیریت مصرف انرژی، به تحقیق و ارائه طرح‌های نوآورانه در این زمینه‌ها سوق یافته است.
کسب عنوان جوان برتر سال ۱۴۰۳ استان همدان، کسب رتبه اول در دومین دوره پویش ملی سوغات اربعین در بخش ویژه ایده‌های علمی و فناورانه با ایده «پلتفرم حمایت از زائران با هوش مصنوعی» و برگزیده شدن طرح «تولید بیوپلاستیک‌های قابل تجزیه از پسماندهای قندی» در رویداد ملی شرکت‌های وابسته به سازمان اتکا با موضوع امنیت غذایی از جمله موفقیت‌های وی در چند سال اخیر است.
گفتنی است؛ روز ۲۰ فروردین در تقویم رسمی جمهوری اسلامی ایران «روز ملی فناوری هسته‌ای» نامگذاری شده است.
انتهای پیام
نظرات