به گزارش ایسنا، روز شنبه ۲۳ فروردین و بعد از سه سال به طور جدی و متفاوت از روند مذاکرات برجامی و احیای برجام در دوره‌های قبل، ایران و آمریکا برای حل مساله هسته‌ای و رسیدن به راه‌حلی مرضی‌الطرفین در مسقط پایتخت عمان به تبادل نظر پرداختند.

مذاکرات بیش از دو ساعته مقامات ارشد ایران و آمریکا که با واسطه‌گری وزیر امور خارجه عمان و تبادل پیام‌های مکتوب در منزل شخصی «سید بدر البوسعیدی» انجام شد، اولین دور مذاکرات دو کشور بعد از خروج آمریکا از برجام است. این مذاکرات در حالی انجام می شود که طرفین برجام و آمریکا بر این مساله توافق دارند که محتوای توافق هسته‌ای امکان اجرا شدن ندارد، با این حال چارچوب سیاسی، فنی و حقوقی برجام برای هر گونه توافق با زمان‌بندی جدید مورد نظر همه طرف‌هاست.

روسای هیات‌های مذاکره‌کننده ایران و آمریکا در پایان مذاکرات، روند را «مثبت و سازنده» دانستند و اعلام کردند که شنبه آینده مذاکرات با میانجی‌گری عمان ادامه خواهد یافت.

«سید عباس عراقچی» وزیر امور خارجه و رئیس هیات ایرانی در مسقط در پایان مذاکرات روز شنبه اعلام کرد که در جلسه بعدی وارد چهارچوب کلی که یک توافق می‌تواند داشته باشد خواهیم شد.

وی خاطرنشان کرد: مسلما نه ما و نه طرف مقابل خواهان یک مذاکره بی‌حاصل، گفت‌وگو برای گفت‌وگو، اتلاف وقت و مذاکرات فرسایشی اصلا نیستیم. هم ما و هم طرف آمریکایی مطلوب‌مان توافقی است که در کوتاه‌ترین زمان به دست بیاید. ولی این کار آسانی نخواهد بود و نیاز به اراده کامل از هر دو طرف دارد.

«استیو ویتکاف» فرستاده ویژه رئیس‌جمهور آمریکا نیز در اولین اظهارات خود پس از گفت‌وگوی غیرمستقیم با ایران تصریح کرد: ما یک گفت‌وگو بسیار مثبت و سازنده داشتیم.

هم‌چنین «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا روز شنبه به خبرنگاران گفت: معتقدم (مذاکرات) به صورت خوبی پیش می‌رود. هیچ چیزی مهم نیست تا اینکه (مذاکرات) به پایان برسد. به همین دلیل دوست ندارم درباره آن صحبت کنم اما کارها با ایران، بسیار خوب پیش می‌رود.

از هفته‌های آینده مذاکرات به شیب‌ تند خود می‌رسد

«رحمان قهرمان‌پور» در گفت‌وگو با ایسنا واکنش‌های عاطفی و احساسی جامعه نسبت به مذاکرات عمان را ناشی از فشارهای اقتصادی از شرایط دانست که مدتی است جامعه را تحت تاثیر قرار داده است و افزود: البته باید واکنش‌های سیاسی و احساسی را از هم تفکیک کرد. در میان واکنش‌ها، اصلاح‌طلبانی که می‌خواهند بگویند در پیشبرد مذاکرات بهتر از اصولگرایان عمل می‌کنند و کسانی که علاقه شخصی به مذاکرات دارند یا قبلا در وزارت خارجه بودند و دیپلمات‌هایی که تعلق سازمانی به وزارت خارجه دارند، نسبت به نتیجه مذاکرات واکنش هیجانی داشتند.

این کارشناس مسائل بین الملل افزود: از طرفی قاطبه مردم که امیدوارند کورسویی پیدا شود و قیمت‌ها کاهش پیدا کند، اما طبیعی است که در هفته‌های آینده با رسیدن مذاکرات به شیب‌های تند و خطرناک، قدری از این خوشبینی کاسته شود.

همین که مذاکرات ادامه می‌یابد، موفقیت است

قهرمان‌پور ادامه داد: آنچه روز شنبه در مسقط اتفاق افتاد بیشتر نشستی بود برای تبادل نظر، و از واکنش آمریکایی‌ها می‌توان فهمید که آنها بیشتر در این مذاکرات شنونده بودند. آقای ویتکاف این برداشت را داشته است که ایران دنبال مذاکره است و ترامپ هم مستند به این همین موضوع واکنش منفی نشان نداد و اجازه دادند روایت ایران از مسقط روایت اصلی و مسلط باشد و مذاکرات را «مثبت» اعلام کردند، اما معتقدم با ادامه مذاکرات و وارد شدن به جزییات، کار سخت خواهد شد و به تعبیر دیپلمات‌ها «شیطان همیشه در جزییات» است.

این کارشناس مسائل بین‌الملل تصریح کرد: با توجه به بدبینی‌ها و تخریب‌هایی که نسبت به آغاز مذاکرات شکل گرفته بود و وضعیت در منطقه و افزایش نفوذ نتانیاهو بعد از تحولات در غزه، نفس آغاز مذاکرات آن هم میان ایران و آمریکا بدون کشورهای دیگر نوعی پیروزی تلقی می‌شود و مخالفان منطقه‌ای مذاکرات یعنی نتانیاهو و لابی صهیونیست تاکنون در این رابطه شکست خوردند. آن‌ها معتقد هستند که ایران ضعیف شده بنابراین نباید به آن فرصت داد و فشار زیادی را به ترامپ آوردند که وارد مذاکرات با ایران نشود اما همین که تا این جا یک تعامل شکل گرفته است و دو طرف از مذاکرات به سلامت خارج شدند و قرار است هفته آینده کار ادامه یابد، موفقیت محسوب می‌شود. اما از نگاه ایجابی هر چه جلو می‌رویم، کار سخت می‌شود؛ ما هنوز حرف خاصی از آمریکایی‌ها نشنیدیم و فعلا به کلیات بسنده کردند. هنوز مشخص نیست که قرار است دستور کار مذاکرات صرفا از نظر آنها هسته‌ای باشد یا موضوعات منطقه‌ای، موشکی و حقوق بشر را هم مطرح می‌کنند و به ویژه تحریم‌های بسیار پیچیده و عنکبوتی علیه ایران قرار است به چه شکل رفع شود. 

وی درباره چشم‌انداز مذاکرات به ویژه خطوط قرمز ترسیم شده از سوی دو طرف در مسقط گفت: همان‌طور که گفتم آمریکایی‌ها بیشتر در این مذاکرات شنونده بودند تا اینکه دیدگاه‌هایشان را بیان کرده باشند. طرف آمریکایی به بیان کلیات اکتفا کرده است، مبنی بر اینکه آماده مصالحه است و در صورت تعامل ایران، دنبال جنگ نیست و ممکن است بر سر غنی‌سازی هم به توافق برسیم، اما جزییات این موضوعات مطرح نشده است. 

این کارشناس مسائل بین‌الملل با اشاره به اظهارات عراقچی مبنی بر اینکه طرف آمریکایی خواستار این است که در کمترین زمان ممکن به توافق برسد، گفت: از این صحبت این طور استنباط می‌شود که آمریکایی‌ها ضمن اینکه متعهد به دیپلماسی هستند، می‌خواهند سریع به جمع بندی برسند اما این‌که زمان مورد نظرشان یک هفته یا دو ماه یا بیشتر است، معلوم نیست. از طرفی اگر زمان برای آمریکا مهم باشد ضروری است تا تیم ایران با اختیارات کامل به مذاکره برود و این از موضوعات مهمی است که باید دید ایران چطور می‌خواهد آن را مدیریت کند.

پنجره مذاکرات تا زمان سفر ترامپ به منطقه باز است

قهرمان‌پور گفت: معتقدم ترامپ در مذاکرات جدی است و اگر روند مذاکرات رو به جلو باشد حتما به مذاکرات زمان می‌دهد، اما سفر ماه می آقای ترامپ به عربستان، امارات متحده عربی و قطر بسیار تعیین‌کننده است و برای ترامپ حیثیتی است که در این مقطع زمانی در موضوع عادی سازی روابط اعراب و اسرائیل و مسائل خاورمیانه و نیز ایران به دستاوردهای مهمی رسیده باشد تا در آنجا اعلام کند. این مساله حتما برای آمریکا و تاثیر بر تقابل با چین و سیاست خارجی امریکا و جنگ اوکراین مهم است. از این رو فکر می‌کنم پنجره مذاکرات با ایران تا زمان سفر ترامپ به عربستان به شکل مطلوبی باز است.

این کارشناس مسائل بین‌الملل در پاسخ به اینکه «چشم‌انداز این مذاکرات، ایران و آمریکا را به سمت مذاکرات دو جانبه آن طور که بسیاری از تحلیل‌گران و ترامپ مدعی است می‌کشاند؟» اظهار کرد: نسبت به اینکه یک توافق جامع میان ایران و آمریکا شکل گیرد، خوشبین نیستم. معتقدم در نهایت توافقی محدود در موضوع هسته‌ای و به طور مورد در موضوعات منطقه ای داشته باشیم. سیستم تصمیم‌گیری در ایران درباره مذاکرات هسته‌ای می‌تواند در داخل به اجماع برسد اما در حال حاضر امکان اجماع برای عادی‌سازی روابط دو جانبه وجود ندارد. 

آمریکا به‌دنبال مهار قدرت ایران در منطقه است

قهرمان‌پور خاطرنشان کرد که «آمریکا هم‌چنان به دنبال مهار قدرت ایران در منطقه است. ما در داخل مسائل و مشکلات سیاسی و اقتصادی زیادی داریم که معتقدم نمی توان این مسائل را با مذاکرات و توافق هسته‌ای حل کرد بلکه باید هر کدام را در جای خود دید و حل و فصل کرد».

وی درباره مساله تحریم‌ها و گسترش تحریم‌های هسته‌ای به ابعاد منطقه‌ای و رویکرد آمریکا نسبت به رفع آن‌ها اظهار کرد: البته در عالم سیاست نشد، نداریم. بسته به شرایط ممکن است با رفع تحریم‌های غیرهسته‌ای هم موافقت کنند. در عین حال نباید فراموش کرد که هدف آمریکا مهار قدرت ایران در منطقه است. شاید سناریوی «فریزـ فریز» همچنان در این دوره هم مورد توجه قرار گیرد اما معتقدم آن‌ها تحریم را به عنوان یک ابزار و چماق بر سر ما نگه خواهند داشت و در بهترین حالت هم دست از تحریم ایران برنمی‌دارند. البته بعید می‌دانم تحریم‌های دیگر را که با تحریم‌های هسته‌ای گره خورده است را بردارند، چرا که این موضوع به تسهیل روابط ایران و غرب بازمی‌گردد. مسائل هویتی ما با آمریکا و غرب با تعامل و مذاکرات هسته‌ای حل نمی‌شود. از نظر حاکمیت ایران، مذاکرات برای دفع افسد به فاسد است. 

ترامپ به تهدید و تحریم ایران ادامه می‌دهد

این کارشناس مسائل بین‌الملل تاکید کرد که «ایران اراده لازم برای اینکه روابطش با آمریکا عادی شود، ندارد؛ ایران یک توافق محدود می‌خواهد».

قهرمان پور گفت: از طرفی معتقدم ترامپ بین جنگ و توافق محدود، توافق محدود را می‌پذیرد اما دامنه و زمان‌بندی این توافق کی و کجاست چندان مشخص نیست. در عین حال که معتقدم او حتما به جز هسته‌ای، سراغ موضوعات منطقه‌ای و موشکی هم خواهند رفت.

وی در پاسخ به این پرسش که با شروع مذاکرات بسیاری معتقدند که تهدیدات نظامی کاهش پیدا می‌کند؟ اظهار کرد: معتقدم هنوز مساله درگیری نظامی در منطقه جدی است و نباید فکر کرد که با مذاکرات این تهدید دور شده است. من این احتمال را جدی می‌دانم که اگر مذاکرات به بن‌بست برسد، آمریکا راسا یا به استفاده از اسرائیل، یک اقدام نظامی علیه ایران انجام دهد با این هدف که ایران را به سمت امتیازدهی بیشتر سوق دهد. ترامپ در این مدت نشان داده است که به شدت به استفاده از «دیپلماسی و زور» معتقد است و از آن استفاده می‌کند، از این رو تهدید و تحریم را در کنار مذاکرات کنار نمی‌گذارد.

انتهای پیام