اعتیاد یکی از معضلاتی است که سن و سال و جنسیت نمی‌شناسد. این را با گذر از برخی محله‌های قزوین می‌توان به‌خوبی دید. اگر در دهه‌های گذشته موضوع اعتیاد جوانان و مردان به‌عنوان یک مشکل فرهنگی و اجتماعی قلمداد می‌شد، وجود زنان در نقش مادر، همسر و خواهر راهگشای این گره بود؛ اما امروز که شاهد افزایش اعتیاد در بین زنان و دختران هستیم؛ باید ببینیم چه کسی یا بهتر است بگوییم چه کسانی باید درمانگر این موضوع باشند.
اعتیاد همیشه از روی فقر نیست
سارا مادری که نزدیک به چهار سال است از اعتیاد رنج می‌برد به ایسنا می‌گوید: از کودکی به لحاظ مالی بسیار تأمین بودم و چون هدفی برای زندگی خودم نداشتم، چیزی در زندگی به من احساس آرامش نمی‌داد. همیشه با دوستانم در سفر، خرید، رفتن به سینما و پارک بودم اما هیچ احساس خوبی برایم ایجاد نمی‌شد و همه‌چیز تکراری بود.
سارا درباره نقش دوستانش در ابتلا به اعتیاد اظهار می‌کند: همسرم تجارت می‌کند و ممکن است که ماه‌ها منزل نباشد. من همیشه احساس تنهایی می‌کردم تا اینکه تصمیم گرفتم، مادر شوم. بعد از گذشت دو سال به سمت افسردگی پیش رفتم و با تعارف یکی از دوستانم برای استفاده از یکسری قرص‌ها که بعداً متوجه شدم، قرص‌های مخدر است، به اعتیاد مبتلا شدم.
وی ادامه می‌دهد: با یک کودک سه ساله تفریحاتم از مهمانی رفتن به مصرف قرص و مدتی بعد مصرف مستقیم مواد مخدر تبدیل شد و چشم باز کردم، دیدم گرفتار این موضوع شده‌ام تا جایی که گاهی فرزندم سعی در نصیحتم دارد.
سارا درباره زندگی شخصی و مواجهه همسرش با این موضوع می‌گوید: همسرم زندگی شخصی خودش را دارد و در تمام این سال‌ها ما در کنار هم نقش خواهر و برادری را داشته‌ایم که از سقف مشترک به‌منزله یک خوابگاه استفاده می‌کنند. او به دلیل زندگی شخصی خود و علاقه به زنی دیگر، هیچ‌وقت مرا سرزنش نکرد و حتی پول بیشتری در اختیارم قرار می‌داد تا بتوانم مواد بهتری مصرف کنم.
نشئگی خوی آدمیت را از آدم دور می‌کند
شهره از دیگر زنان دیار مینودری است که برعکس سارا طعم فقر و نداری را چشیده است، او به ایسنا می‌گوید: از روی فقر ازدواج کردم و تا جایی که یادم می‌آید، همسرم همیشه پای منقل بود. به اصرار همسرم و به بهانه گرم شدن طبع بدنم، من هم چند باری تریاک مصرف کردم و این موضوع کم‌کم ادامه پیدا کرد تا جایی که خودم را در حال مصرف هروئین دیدم.
وی ادامه می‌دهد: مصرف مواد مخدر درصورتی‌که قبح آن بشکند کار سختی نیست. زمانی که به مصرف هروئین اعتیاد پیدا کردم اصلاً باور نداشتم که من یک معتادم و این را زمانی متوجه شدم که همسرم که نیروی کارگر روزمزد بود، در عالم خماری تصادف کرد و چون پاهایش شکسته بود، به پیسی و بی‌پولی خوردیم.
شهره بغضش را قورت می‌دهد و می‌گوید: باورم نمی‌شد اما برای مصرف مواد مجبور به تن‌فروشی شدم، اعتیاد به معنی واقعی کلمه خانمان‌سوز است. نشئگی بدترین درد ممکن است چراکه خوی آدمیت را از آدم دور می‌کند.
وقتی چاقی دلیل بر اعتیاد می‌شود
محبوبه یکی دیگر از دخترانی است که به بهانه لاغری دچار اعتیاد شده است. او به ایسنا می‌گوید: نزدیک به ۱۵ کیلو اضافه وزن داشتم و همین موضوع سبب شده بود که به لحاظ روانی خوددرگیری داشته باشم. زمانی که از ورزش کردن و رژیم گرفتن ناامید شدم، به سمت مصرف برخی قرص‌های لاغری رفتم که تبلیغ آن را از شبکه‌های مجازی و ماهواره دیده بودم.
وی ادامه می‌دهد: این قرص‌ها با من کاری کرد که در عرض دو ماه به وزن ایده‌آل رسیدم و در ماه چهارم مصرف، کاهش وزن شدیدی داشتم. خواستم دوز قرص‌ها را کم کنم اما نمی‌توانستم. تا زمانی که کمی از زمان مصرف قرص‌هایم می‌گذشت، احساس خستگی، نشئگی و خماری داشتم. به همین سادگی من معتاد شدم و خدا می‌داند، چند نفر دیگر مثل من با این روش و شیوه به دام اعتیاد گرفتارشده‌اند.
به گزارش ایسنا، یکی از جدیدترین روش‌های ابتلا به اعتیاد مصرف قرص‌های مخدر به بهانه لاغری است. روشی که محصول انفعال و خواب‌زدگی نهادهای فرهنگی در این زمینه است.
آگهی‌های فریبنده بنگاه‌ها و دلال‌های زیبایی تصنعی درودیوار جهان واقعی و مجازی را پر کرده‌اند، این بازار آشفته زیبایی و لاغری به‌اندازه‌ای پردرآمد است که پای قاچاقچیان مواد مخدر هم به آن باز شده و این روزها چیزی که بین زنان پخش می‌شود افیونی به نام شیشه است که فروشندگانش تبلیغ می‌کنند اعتیادی ندارد و موجب لاغزی خواهد شد.
آمارهایی از اعتیاد زنان
قزوین را همیشه به فرهنگ و تدین مردمانش ستوده‌ایم هرکجا هم رسیده‌ایم، به تاریخ قزوین بالیده‌ایم اما امروز اگر کلاهمان را کمی بالاتر بگذاریم، می‌بینیم چنانچه درمانگر معضلات و آسیب‌های اجتماعی زیر پوست شهر نباشیم، در آینده‌ای نه‌چندان دور به جای شناسنامه با شکوه فرهنگ و تاریخ قزوین، انبوهی از معضلات اجتماعی برای آیندگان باقی خواهیم گذاشت.
یکی از راهکارهای درمانگر برای مقابله با اعتیاد در جامعه زنان ایجاد کمپ ماده ۱۶ ویژه زنان است. بر اساس مقایسه آماری از سازمان بهزیستی استان قزوین، اگر در پنج سال گذشته تعداد مراجعه زنان معتاد به کمپ‌های ترک اعتیاد سالانه ۵۰۰ بانو بوده، این نرخ در یک تا دو سال گذشته به مراجعه ۸۰۰۰ نفری نیز رسیده است.
آخرین شیوع‌شناسی اعتیاد در سطح کشور مربوط به سال ۱۳۹۴ بوده و بر این اساس وزارت بهداشت آمار زنان معتاد را از رقم یک زن معتاد به ازای هشت مرد معتاد گزارش داده بود و برخی گزارش‌ها هم بر این امر تأکید داشت که در مقابل هر ۱۰۰ مرد معتاد، هفت زن معتاد در کشور وجود دارد.
اما براساس آنچه چندی پیش، معاون پیشگیری و درمان اعتیاد مرکز توسعه پیشگیری سازمان بهزیستی کشور گفته، آمار تعداد معتادان حدود چهار میلیون نفر برآورد شده که نزدیک به ۱۰ درصد آنان زن هستند. از سوی دیگر به گفته مسئولان زندان‌های کشور در حال حاضر ۵۰ درصد زندانیان زن در رابطه با مواد مخدر و اعتیاد در زندان هستند که به نقل از همین مسئولان این آمار در سال‌های اخیر افزایش نیز داشته است.
طبق بررسی الگوهای مصرف مواد مخدر در ایران در سال ۱۳۷۷ بالغ‌بر ۸۱ درصد جمعیت نمونه افراد مصرف‌کننده مواد مخدر در ایران در فاصله سنی ۲۰ تا ۳۴ سال قرار داشتند. بنابر گزارش ستاد مبارزه با مواد مخدر، علی‌رغم تشدید مبارزه با قاچاق مواد مخدر و افزایش مراکز پذیرش و درمان در سطح کشور، از یک‌سو آمار مصرف‌کنندگان مواد مخدر رو به افزایش است و از سوی دیگر سن شروع اعتیاد نیز کاهش یافته است.
در سال ۱۳۸۱ در مطالعه‌ای کیفی که در زندان‌های بزرگ کشور انجام شد، تنها در سه زندان از ۶ زندان زنان مورد بررسی، وجود مصرف تزریقی مواد، گزارش شد که اکثراً میزان آن را در کمتر از ۱۰ درصد زندانیان مصرف‌کننده مواد ذکر کردند در این مطالعه مواد تزریقی مورد مصرف ابتدا تریاک (به‌صورت پودر) و سپس هروئین ذکر شده است و امروز به گفته کارشناسان درمانگر در حوزه اعتیاد سن شروع مصرف مواد مخدر به ۱۳ سال رسیده است و مصرف هروئین و شیشه بیشترین مصرف را در بین مصرف‌کنندگان مواد مخدر دارد.
مواد مخدر و به‌خصوص شیشه با مغز چه می‌کند؟
مسعود پوراحمدی، کارشناس درمان سوءمصرف مواد مخدر به ایسنا می‌گوید: به‌طور مستقیم مصرف مواد مخدر بر روی سیستم اعصاب مرکزی و اعصاب سیناپس تأثیر می‌گذارد.
وی ادامه می‌دهد: در سیستم عصبی نوروترنسمیترهای زیادی وجود دارند که ترشح هرکدام منجر به علائم خاصی می‌شود؛ دوپامین و سروتونین دو نوروترنسمیتر عمده‌ای هستند که سوءمصرف مواد مخدر یا مصرف هرگونه مواد محرک باعث افزایش ترشح آن‌ها در مغز می‌شود و اختلال در نسبت ترشح آن‌ها در ایجاد بیماری‌هایی مانند افسردگی یا دوقطبی نقش بسزایی دارد.
این کارشناس بیان می‌کند: مصرف شیشه به دلیل نهادینه کردن این جمله که در ساختار شیشه مورفین وجود ندارد و اعتیادآور نیست، بسیار رواج پیدا کرده است. درحالی‌که شیشه یک ماده محرک بسیار اعتیادآور است و قدرت اعتیادزایی آن بیشتر از مواد محرکی مانند کوکائین است.
وی در خصوص علائم اعتیاد می‌گوید: سوءمصرف مواد مخدر منجر به ترشح دوپامین و سروتونین و تحریک سلول‌های مغز می‌شود. بنابراین شخصی که به مصرف شیشه روی آورده، در ابتدا تجربه بسیار خوبی از مصرف دارد و در صورت تکرار مصرف به‌مراتب تجربه‌های لذت‌بخش او با شدت بیشتری احساس شود.
پوراحمدی می‌گوید: در بین افرادی که اقدام به مصرف مواد مخدر می‌کنند؛ قدرت تمرکز و اعتماد به نفس به‌شدت بالا می‌رود، همچنین بسیار مهربان و صمیمی می‌شوند. از طرفی مصرف برخی مواد مخدر منجر به بی‌خوابی می‌شود. کاهش اشتها و کاهش وزن از دیگر علائم ابتلاء به مواد مخدر است که نیاز است خانواده‌ها نسبت به این علائم در کنار هم توجه داشته باشند.
وی در پایان می‌گوید: با مصرف زیاد مواد مخدر در طولانی‌مدت، تپش قلب و فشار خون افزایش پیدا می‌کند و افراد به‌شدت تحریک‌پذیر و پرخاشگر می‌شوند و ممکن است دست به هر خشونتی بزنند. اضطراب، گیجی، لرزش اندام‌ها، تشنج و درنهایت ایست قلبی و مرگ هم از دیگر عوارض سوءمصرف مواد مخدراست.
شیوع اعتیاد در زنان، زنگ خطری جدی برای جامعه
دکتر مریم بیدخام، مدیرکل امور بانوان و خانواده استانداری قزوین به ایسنا می‌گوید: شیوع اعتیاد در میان زنان، زنگ خطری جدی است، اگرچه آمار آن نسبت به مردان کمتر است اما در صورت عدم مدیریت می‌تواند معضلات اجتماعی بسیاری را برای جامعه به وجود آورد.
وی اظهار می‌کند: نقش و جایگاه زنان در تربیت فرزندان و مدیریت خانواده نقشی مهم و بی‌بدیل در داشتن یک جامعه سالم دارد. بنابراین پیشگیری از آسیب‌ها و معضلات اجتماعی در حوزه زنان به‌مراتب از حساسیت و اهمیت بیشتری برخوردار است.
مدیرکل امور بانوان و خانواده استانداری قزوین تصریح می‌کند: بالغ‌بر ۷۰ درصد زنانی که به اعتیاد روی می‌آورند در بازه سنی ۲۵ تا ۳۵ سال قرار دارند. کاهش سن اعتیاد در جامعه بسیار نگران‌کننده و نشان‌دهنده سرایت اعتیاد در لایه‌های مختلف جامعه است.
وی می‌گوید: در حال حاضر تمایل به استفاده از مواد مخدر صنعتی در مقابل مواد مخدر سنتی افزایش‌یافته و همین موضوع در کنار مؤلفه‌های دیگر ازجمله مصرف آسان موادمخدر صنعتی، ارزانی و موضوعاتی از این دست سبب شده تا شاهد افزایش نرخ اعتیاد باشیم.
بیدخام با بیان اینکه، اعتیاد آثاری مخرب بر پیکره جامعه می‌گذارد، تصریح می‌کند: از خانواده‌ها تقاضا دارم هوشمندتر از گذشته از فرزندان خود در مقابل آسیب‌های اجتماعی مراقبت کنند.
وی خاطرنشان می‌کند: گاهی اوقات آسیب‌های بخش زنان متأثر از همسر یا پدرانی است که به دام اعتیاد گرفتارشده‌اند، درصد بالایی از زنانی که گرفتار دام اعتیاد هستند، یک سابقه اعتیاد در بین یکی از اعضای خانواده آن‌ها وجود داشته است.
این مسئول با تأکید بر اینکه دلیل اعتیاد زنان بسیار متفاوت‌تر از دیگر معتادان در جامعه است، می‌گوید: بر اساس گزارش‌های آماری، درصد بالایی از زنانی که به اعتیاد روی آورده‌اند، به دلیل نداشتن مهارت‌های زندگی و تاب‌آوری اجتماعی نسبت به مصرف مواد مخدر گرایش دارند. بنابراین تقویت اعتمادبه‌نفس و تاب‌آوری باید ازجمله مواردی باشد که یک خانواده آگاه نسبت به تربیت فرزند خود لحاظ کند.
مدیرکل امور بانوان و خانواده استانداری قزوین بیان می‌کند: دستگاه‌های متولی که با مردم سروکار دارند باید به این حوزه ورود کنند و آموزش‌وپرورش به‌عنوان یکی از بزرگترین دستگاه حاکمیتی که تربیت نسل جوان را بر عهده دارد باید برنامه‌های عملیاتی در این زمینه داشته باشد.
وی در ادامه بیان می‌کند: آموزش مهارت‌های زندگی و آگاهی بخشی به دختران از سن پایین ضروری است و باید این آموزش‌ها از خانواده شروع و در مدرسه تکمیل شود تا پیامدهای ناگوار اعتیاد بیش‌ازپیش برای جامعه معرفی شود.
بیدخام در پایان می‌گوید: اعتیاد به‌عنوان یک آسیب اجتماعی است که به‌طور کامل ریشه‌کن نخواهد شد اما باهم افزایی دستگاه‌ها می‌توان آن را کنترل کرد و این امر مستلزم ارتقاء سطح آگاهی قشرهای مختلف جامعه برای پیشگیری از این معضل اجتماعی است.
درمان ۵۵۰۰ زن معتاد در بهزیستی
زهرا غلامرضایی، سرپرست اداره کل بهزیستی استان قزوین، در گفت‌وگو با ایسنا از جدیت طرح پیشگیری از اعتیاد زنان، کودکان و نوجوانان در استان قزوین خبر می‌دهد و می‌گوید: این طرح در چهار محله شهری در قالب ۱۱ گروه در حال اجرا است.
وی اظهار می‌کند: با توجه به اینکه در سال‌های اخیر نرخ اعتیاد در میان زنان، کودکان و نوجوانان به دلایل مختلف ازجمله فاصله طبقاتی، میزان تحصیلات و کوتاهی خانواده‌ها افزایش‌یافته است، لذا طرح پیشگیری از اعتیاد زنان، کودکان و نوجوانان در قزوین با جدیت هرچه بیشتر با کمک برخی دستگاه‌ها و نهادهای اجرایی پیگیری می‌شود.
این مسئول بابیان اینکه، طرح پیشگیری از اعتیاد بانوان از سال ۱۴۰۰ در استان قزوین، آغاز شده است، تصریح می‌کند: خانواده نخستین نهاد اجتماعی است که در جریان اعتیاد به‌طور مستقیم آسیب می‌بیند، اگرچه اعتیاد به مواد مخدر در بین آقایان بیش از زنان، کودکان و نوجوانان است؛ اما نمی‌توان منکر آسیب‌های اجتماعی اعتیاد زنان و مادران و تأثیر چند برابری آن در بین خانواده و به‌تبع جامعه بود.
وی ادامه می‌دهد: طرح پیشگیری از اعتیاد زنان، کودکان و نوجوانان، که تحت عنوان طرح «پازک» نامگذاری شده، طرحی ساختاریافته است که در کل کشور، بنا به ابلاغیه سازمان بهزیستی کشور در حال اجراست.
غلامرضایی در ادامه به مراکز اقامتی بهبود و بازتوانی افراد با اختلال مصرف مواد مخدر اشاره می‌کند و می‌گوید: بیش از هفت طرح پیشگیری از اعتیاد در سطح استان در حال اجراست. یکی از این طرح‌ها، طرح بهبود و بازتوانی افراد با اختلال مصرف مواد مخدر است. در حال حاضر برای پیشبرد این طرح، ۱۶ مرکز اقامتی فعال در سطح استان به ارائه خدمات به بیماران مبتلا به اعتیاد مشغول است.
وی ادامه می‌دهد: در این مراکز خدمات درمانی، روان‌شناختی و مددکاری ترجیحاً با مشارکت گروه‌های همتا و خودیار به‌صورت اقامت داوطلبانه به مدت یک تا سه ماه به افراد با اختلال مصرف مواد مخدر یا روان‌گردان ارائه می‌شود و طی یک سال گذشته بالغ‌بر ۵۵۰۰ نفر در این مراکز تحت درمان قرار گرفتند درحالی‌که در سال گذشته ۸۹۰۰ نفر در مراکز بهزیستی تحت درمان قرار گرفتند.
سرپرست اداره کل بهزیستی استان قزوین خاطرنشان می‌کند: یکی دیگر از طرح‌های پیشگیری و مقابله با اعتیاد، راه‌اندازی ایستگاه‌های کاهش آسیب در سطح استان است که تعداد آن‌ها به پنج ایستگاه می‌رسد و در یک سال گذشته بالغ‌بر ۱۰۰۰ بیمار مبتلا به اعتیاد از ایستگاه‌های کاهش سلامت خدمت دریافت کردند.
به گزارش ایسنا، بی‌شک زمانی که اعتیاد دامن زنان یک جامعه را بگیرد، دیگر چیزی از خانواده به‌عنوان بنیان اساسی جامعه باقی نخواهد گذاشت. در این آشفته بازار غفلت نهادهای فرهنگی، به محاق رفتن سمن‌های مردمی طی چند سال اخیر، تمرکز نمایندگان استان در موضوعاتی فارغ از فرهنگ، اعتیاد روزافزون زنان در استان دارالمؤمنین و باب الجنه جولان می‌دهد. قاعده کار در کشورهای دیگر این است که سازمان‌ها و نهادهای فرهنگی با حمایت از تشکل‌های مردمی برای پیشگیری فرهنگی از آسیب‌های اجتماعی و روانی مثل اعتیاد زنان کار می‌کنند. انتظاری که از دولت می‌رود این است که از انجمن‌ها و تشکل‌های مردم‌نهاد را برای فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی از مضرات اعتیاد و آسیب‌های آن دعوت کند و در این راستا انجمن‌ها را بازوی کمکی خود بداند.
انتهای پیام
نظرات