۲۲ آوریل روز جهانی «زمین پاک» است که این‌روز در ایران دوم اردیبهشت گرامی داشته می‌شود.
 روز «زمین پاک» به‌عنوان روزی نمادین برای آگاهی‌بخشی جهانیان درباره چگونگی حفاظت از«زمین» و قدردانی از آن نام‌گذاری شده است که هرساله نیز نتایج بسیار خوبی از چاره‌اندیشی‌ها برای حل بحران تغییرات آب‌وهوایی گرفته تا رایزنی‌ها برای پایان‌بخشیدن به آلودگی‌های پلاستیکی یا حفاظت از گونه‌های در معرض انقراض و تشویق جنبش‌های محیط‌زیستی را به‌دنبال داشته است.

ایده نام‌گذاری روز زمین پاک در سراسر جهان، در ۱۹۶۹ میلادی توسط جان مک مونل فرزند یک مبلغ دینی در همایش یونسکو درباره محیط‌زیست مطرح شد. جان مک در همان سال نیز پرچم زمین پاک را طراحی کرد.
اوتانت، دبیر کل وقت سازمان ملل از ایده مک کونل استقبال‌کرد و به این ترتیب این روز به یک روز جهانی در تقویم سراسر دنیا تبدیل شد. حال روز جهانی زمین پاک در سراسر دنیا به‌عنوان نمادی از ترویج فرهنگ حفاظت و نگهداری از محیط‌زیست تبدیل شده است.
این‌روز همه‌ساله در جهان با انواع فعالیت‌های زیست‌محیطی از جمله کاهش تولید زباله و تفکیک زباله‌ها برای بازیافت،رها نکردن زباله در طبیعت، کاهش مصرف مواد پلاستیکی و میکروپلاستیک و مهربانی باگونه‌های جانوری در انواع اکوسیستم‌ها
به حمایت همگانی از محیط‌زیست و زمین می‌پردازند تا شاید زمین هرچند برای مدت کوتاه نفسی تازه کند و برای ساعاتی از اثرات مخرب و زخم‌هایی که فعالیت‌های گسترده انسانی بر پیکره منابع طبیعی‌اش، زده مرهم گیرد. در همین راستا با اکبر قاضی‌فرد، رئیس پژوهشکده محیط‌زیست دانشگاه اصفهان به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه حاصل آن را می‌خوانید:

بزرگ‌ترین چالش‌ها و موانع در ایران برای داشتن زمین پاک چیست

نداشتن بینش درست برای حفظ محیط‌زیست موجب آسیب به زمین می‌شود. اگر در جامعه هرکس چه شخص و چه ارگان به فکر منافع شخصی خود باشد و با این فکر که اگر محیط منزل خود را از آلودگی حفظ کند به داشتن زمین پاک کمک کرده است، این امر نمی‌تواند در حفظ محیط‌زیست مفید واقع شود.

در تعطیلات نوروز ۱۴۰۴ زباله‌های بسیاری در طبیعت پراکنده شد که مردم در این مورد بی‌تقصیر نبودند،  البته باید این مسائل توسط مسئولان این حوزه از ابتدا در مدارس ابتدایی فرهنگ‌سازی تا در سنین کم احترام به محیط‌زیست در فرهنگ جامعه نهادینه شود، زیرا حدود۵۰-۶۰ درصد زمین پاک بسته به فرهنگ زیست‌محیطی مردم دارد. همانطور که کشورهای جهان اول در مقایسه با کشورهای جهان سوم بیشتر به محیط‌زیست و داشتن زمین پاک اهمیت می‌دهند، کشور ما نیز باید این فرهنگ‌سازی را انجام دهد.

مسئولان چه اقداماتی برای فرهنگ‌سازی زمین پاک انجام داده‌اند یا چه اقداماتی لازم است انجام شود؟

هرآنچه در این زمینه انجام شده نتیجه جالبی نداشته است، البته در اصفهان سطح فرهنگ شهروندان به نسبت شهرهای دیگر چه از نظر مسئولان و چه از نظر مردم که برای پاکیزگی شهر فعالیت می‌کنند بهتر است که این نشان دهنده تأثیر فرهنگ‌سازی در پاکیزگی محیط‌زیست است.

در کلان‌شهر اصفهان، بیشتر مطب پزشکان در مرکز شهر قرار دارد که روزانه چندهزار نفر از خارج از این شهر به این مراکز مراجعه کرده‌اند، بنابراین موجب افزایش آلودگی و ترافیک این کلان‌شهر می‌شوند. پس باید مراکز بزرگ پزشکی مانند شهرک سلامت تأسیس تا بسیاری از ترافیک‌ها و آلودگی‌ها کاهش پیدا کند که این اقدام در دست مدیریت شهری است که ضعیف عمل شده است.

مردم در بعضی از آلودگی‌هایی که تولید می‌شود، مانند آلودگی‌ کارخانه‌ها نقشی ندارند، می‌توان گفت بیش از توان زیست‌محیطی شهر اصفهان کارخانه احداث شده یا برای انتخاب محل این کارخانه‌ها دقت و توجه کافی اتخاذ نشده است. وجود کارخانه‌ها علاوه‌بر ایجاد آلودگی‌های صنعتی موجب مهاجرت افراد به شهر شده که در نتیجه شلوغی و آلودگی بیشتر هوا را در پی داشته است.

مردم برای داشتن زمین پاک باید چه اقدامی انجام دهند؟

شعاری که همیشه شنیده‌ایم؛ شهر ما خانه ما است که باید ملکه ذهن مردم شود، زیرا هرکس تقریبا دوسوم از عمر خود یا به عبارتی ۶۰ درصد از عمر خود را بیرون از خانه می‌گذراند. پس اگر خانه خود را تمیز نگه داریم، اما برای پاکیزگی شهر اقدامی نکنیم، درواقع ۶۰ درصد از عمر خود را در محیطی آلوده گذرانده‌ایم.

تغییرات اقلیمی چه تأثیراتی بر زندگی مردم گذاشته است؟

اینکه تغییرات اقلیمی باعث گرم شدن کره زمین و کاهش بارندگی‌ها شده، غیرقابل انکار است که این موضوع نه‌تنها ایران بلکه دنیا را تحت تأثیر قرار داده است.

تغییرات اقلیمی، مناطق خشک را خشک‌تر و مناطق پربارش را پربارش‌تر کرده که در کشاورزی ایران این مسئله اصلا دیده نشده، به‌عنوان مثال هندوانه از ایران به کشورهای دیگر صادر می‌شود، اما با توجه به اینکه این محصول در فرایند کشت به آب زیادی احتیاج دارد، شایسته نیست کشوری که با بحران کم‌آبی مواجه است، کشت هندوانه داشته باشد. کشت‌ها باید کنترل شده و اولویت‌بندی شده باشند و با توجه به منابع محدود آبی‌مان لازم است محصولات ضروری را کشت کنیم یا از روش‌های مدرن آبیاری به جای روش‌های سنتی استفاده کنیم. در صنعت نیز با توجه به محدودیت بارندگی باید یکسری کارها مدیریت و محدود شود.

تکنولوژی چه آسیب‌هایی به زمین پاک ما زده است؟

استفاده از تکنولوژی مانند خودرو همانطور که مزایایی دارد، معایبی نیز دارد که باید دید قوانین زیست‌محیطی به چه میزان بازدارنده این معایب است و کاهش آسیب‌ها در استفاده از وسایل شخصی و آلودگی‌ کارخانه‌ها به رعایت قوانین از سمت مسئولان ارگان‌ها بستگی دارد.

اگرچه برای هریک از این موارد ضوابطی طراحی شده که این آلودگی‌ها به حداقل رسد، اما به دلیل هزینه‌بر بودن این فرایند ممکن است برخی شرکت‌های بزرگ صرفا به دنبال سود شخصی باشند و بابت رفع آلودگی صنعت خود از این کار اجتناب کنند؛ اینکه این روز به‌عنوان زمین پاک نام‌گذاری شده صرفا به‌صورت نمادین و سمبلیک است و باید این ذهنیت را فرهنگ‌سازی کنیم که نه‌تنها یک روز، بلکه سال پاک داشته باشیم.

انتهای پیام