به گزارش ایسنا، سازمان عفو بین‌الملل در ضمن انتشار گزارش سالانه «وضعیت حقوق بشر جهان ۲۰۲۴/۲۰۲۵» و در ارزیابی از وضعیت در ۱۵۰ کشور، با اشاره به رویکردهای ضد حقوق بشری «دونالد ترامپ»، رئیس جمهور آمریکا هشدار داد «تاثیر ترامپ» که باعث وخیم‌تر شدن آسیب‌های نشات گرفته از دیگر رهبران جهان در تمام طول سال ۲۰۲۴ شده، در حال از بین بردن چند دهه کار پرزحمت برای تقویت و پیشبرد حقوق بشر جهانی برای همه مردم است و باعث تسریع فرو رفتن بشریت در یک دوران جدید بی‌رحم همراه با اقدامات استبدادی در هم تنیده و حرص و طمع شرکت‌ها شده است.

آنی‌یس کالامارد، دبیرکل عفو بین‌الملل در مقدمه گزارش سالانه خود درباره حقوق بشر خاطرنشان کرد: «ما چندین سال پشت سر هم است که درباره خطرات پسرفت‌های حقوق بشری هشدار داده‌ایم. اما رویدادهای ۱۲ ماه گذشته به ویژه نسل‌کشی نادیده گرفته شده فلسطینی‌ها در غزه توسط اسرائیل عیان می‌سازد که جهان چطور می‌تواند برای بسیاری وضعیت جهنمی پیدا کند در حالی که همزمان اکثر کشورهای قدرتمند قوانین بین‌المللی را کنار گذاشته و به نهادهای چندجانبه بی‌اعتنایی کرده‌اند. در این مقطع تاریخی که در آن قوانین و اقدامات مستبدانه باعث تقویت منافع عده‌ای بسیار معدود در دنیا می‌شود دولت‌ها و جامعه مدنی باید با فوریت با هم همکاری کرده تا بشریت را به سمت وضعیتی ایمن‌تر رهنمون سازند.»

گزارش وضعیت حقوق بشر جهان، سرکوب‌های گسترده و بی‌رحمانه‌ی مخالفان، تشدید فاجعه‌بار درگیری‌های مسلحانه، ناکافی بودن تلاش‌ها برای مقابله با فروپاشی اقلیمی و سرکوب حقوق مهاجران، پناهندگان، زنان و دختران و اقلیت‌ها در سطحی فزاینده در جهان را مستند می‌کند. در این گزارش هشدار داده شده هر یک از این موارد در سال پرتلاطم ۲۰۲۵ در صورتی که یک تغییر موضع در سطح جهانی اتفاق نیفتد با وخامت بیشتری روبرو خواهند شد.

کالامارد افزود: «ترامپ صد روز پس از دومین دوره‌ ریاست جمهوری تنها بی‌اعتنایی مطلق خود را به حقوق بشر جهانی نشان داده است. دولت او به سرعت و عمداً نهادها و ابتکارات حیاتی ایالات متحده و بین‌المللی را که برای تبدیل جهان ما به جهانی امن‌تر و عادلانه‌تر طراحی شده بودند، هدف قرار داده است. حمله‌ همه‌جانبه‌ او به مفاهیم چندجانبه‌گرایی، پناهندگی، عدالت نژادی و جنسیتی، سلامت جهانی و اقدامات اقلیمی نجات‌بخش، آسیب‌های قابل توجهی که پیشتر به این اصول و نهادها تحمیل شده بود را تشدید می‌کند و سایر رهبران و جنبش‌های ضد حقوق بشری را برای پیوستن به رویه تهاجم‌آمیز او جسورتر ساخته است.»

کالامارد اضافه کرد: «بیایید شفاف باشیم: این وضعیت بیمار ریشه‌هایی بسیار عمیق‌تر از اقدامات ترامپ داشته است. از سال‌ها پیش شاهد گسترش خزنده‌ شیوه‌های مستبدانه در میان کشورهای جهان بوده‌ایم در حالی که رهبران جاه طلب منتخبی که داوطلبانه به عنوان موتور تخریب حقوق بشر عمل‌کرده‌اند باعث تقویت این روند شده‌اند. در حالی که آنها ما را به عصر جدیدی از آشفتگی و بی‌رحمی می‌کشانند، همه کسانی که به آزادی و برابری اعتقاد دارند باید خود را برای مقابله با حملات شدید فزاینده به قوانین بین‌المللی و حقوق بشر جهانی آماده کنند.»

به گزارش عفو بین‌الملل، گسترش قوانین، سیاست‌ها و شیوه‌های مستبدانه که آزادی بیان، تشکل و تجمع مسالمت‌آمیز را هدف قرار داده و این سازمان در ارزیابی سال ۲۰۲۴ آنها را مستند کرده در پسرفت جهانی حقوق بشر نقش اساسی داشته‌اند. دولت‌ها در سراسر جهان با ممنوع کردن رسانه‌ها، انحلال یا تعلیق سازمان‌های غیردولتی و احزاب سیاسی، زندانی کردن منتقدان بر مبنای اتهامات بی‌اساس «تروریسم» یا «افراط‌گرایی» و با مجرم شناختن مدافعان حقوق بشر، فعالان اقلیمی، معترضان حامی غزه و سایر مخالفان، به دنبال فرار از پاسخگویی، تثبیت قدرت خود و القای ترس بوده‌اند.

نیروهای امنیتی در چندین کشور از تاکتیک‌های دستگیری‌ خودسرانه در سطح گسترده، ناپدید سازی و اغلب اعمال زور افراطی - و گاها کشنده – علیه معترضان و مخالفان در راستای سرکوب نافرمانی مدنی استفاده کردند. مقامات بنگلادش علیه اعتراضات دانشجویی «حکم تیر» صادر کردند که منجر به تقریباً ۱۰۰۰ کشته شد، در حالی که نیروهای امنیتی در موزامبیک پس از انتخابات مورد مناقشه، بدترین سرکوب اعتراضات را در سال‌های اخیر به اجرا گذاشتند و حداقل ۲۷۷ نفر را کشتند.

ترکیه ممنوعیت‌های گسترده‌ای را علیه اعتراضات اعمال کرد و همچنان به اعمال زور غیرقانونی و کور علیه تظاهرکنندگان مسالمت‌آمیز ادامه می‌دهد. اما قدرت مردم در کره جنوبی پس از آنکه یون سوک یول، رئیس جمهور این کشور خواست که برخی از حقوق انسانی اساسی را به حالت تعلیق درآورده و حکومت نظامی اعلام کند غالب شده و او پس از اعتراضات گسترده عمومی از سمت خود برکنار و اقداماتش لغو شد.

بر اساس ارزیابی عفو بین‌الملل همچنان که در یک سال گذشته درگیری‌ها در جهان تشدید شده و افزایش پیدا کردند، نیروهای دولتی و گروه‌های مسلح به طرز فاحشی مرتکب جنایات جنگی و دیگر اقدامات نقض‌ کننده قوانین بشردوستانه بین‌المللی شدند که زندگی میلیون‌ها نفر را از بین برد.

عفو ​​بین‌الملل در گزارش قابل توجه خود، نسل‌کشی فلسطینیان توسط رژیم صهیونیستی در غزه و اینکه نظام آپارتایدی و اشغالگری این رژیم در کرانه باختری خشونتی فزاینده را نشان داد مستند ساخته است.

در سودان نیروهای پشتیبانی سریع مرتکب خشونت جنسی گسترده علیه زنان و دختران که معادل جنایات جنگی و جنایات ضد بشری است شدند. در این میان تعداد افرادی که در اثر جنگ داخلی ۲ ساله سودان آواره شده‌اند به ۱۱ میلیون نفر افزایش پیدا کرده که این تعداد آواره بیش از آواره‌های هر جای دیگری در زمین است. با این حال، این درگیری مورد بی‌تفاوتی تقریبا کامل در سطح جهانی قرار گرفته و در حالی که عواملی به دنبال فرصتی برای نقض تحریم تسلیحاتی دارفور بوده‌اند.

در میانمار اقلیت روهینگیا همچنان با حملات نژادپرستانه مواجه بوده‌اند؛ حملاتی که باعث فرار بسیاری از آنها از خانه‌هایشان در ایالت راخین شد. همچنین سیاست دولت ترامپ در کاهش شدید کمک‌های خارجی اوضاع حقوق بشری میانمنار را وخیم‌تر کرده و باعث تعطیلی بیمارستان‌ها در اردوگاه‌های آوارگان در تایلندی که همسایه میانمار است، ایجاد تهدید استرداد برای مدافعان فراری حقوق بشر و به خطر افتادن برنامه‌های کمک به مردم برای جان سالم به در بردن از درگیری‌ها شده است.

تعلیق اولیه کمک‌های خارجی ایالات متحده همچنین بر خدمات بهداشتی و حمایتی برای کودکان به زور جدا شده از خانواده‌هایشان در اردوگاه‌های بازداشت در سوریه تأثیر گذاشته است. کاهش‌های ناگهانی این کمک‌ها همچنین برنامه‌های نجات‌بخش در یمن، از جمله برای مقابله با سوءتغذیه کودکان، مادران باردار و شیرده، ایجاد پناهگاه‌های ایمن برای بازماندگان خشونت جنسیتی و مراقبت‌های بهداشتی مخصوص کودکانی که از وبا و سایر بیماری‌ها رنج می‌برند را تعطیل کرده است.

آنی‌یس کالامارد گفت: «عفو بین‌الملل مدت‌هاست که نسبت به استانداردهای دوگانه‌ای که نظم مبتنی بر قانون را تضعیف می‌کنند، هشدار داده است. تاثیرات این پس‌رفت مهار نشده در سال ۲۰۲۴، در حوزه‌های مختلف از غزه گرفته تا جمهوری دموکراتیک کنگو به سطوح جدیدی رسیده که تا به امروز ادامه یافته است. جامعه بین‌المللی که در سطح جهانی با عدم پایبندی به حاکمیت قانون، راه را برای این آشفتگی هموار ساخت اکنون باید مسئولیت این وضعیت را بر عهده بگیرد.»

کالامارد خاطرنشان کرد: «هزینه این کوتاهی‌ها بسیار عظیم بوده به ویژه باعث از بین رفتن تدابیر حمایتی حیاتی که برای محافظت از بشریت پس از رویدادهای وحشت هولوکاست و جنگ جهانی دوم ایجاد شده بودند، شده است. نظام‌های چند جانبه هر چند نقص‌های فراوان دارند اما نابودی آنها یک پاسخ درست نیست. بلکه این نظام‌ها باید تقویت و از نو طراحی شوند. با این حال به دنبال آسیب‌ دیدن هر چه بیشتر این نظام‌ها در سال ۲۰۲۴ دولت ترامپ به نظر می‌رسد امروز قصد دارد با اره برقی به جان بقایای نظامهای همکاری چندجانبه افتاده تا جهان ما را از طریق یک دکترین معامله‌گرانه آکنده از حرص و طمع و مبتنی بر منافع شخصی بی‌رحمانه و تسلط تعدادی معدود تغییر شکل دهد.»

به گزارش عفو بین‌الملل وضعیت حقوق بشر جهان شواهد آشکاری ارائه می‌دهد مبنی بر اینکه جهان به لطف شکست‌های جمعی‌اش در مقابله با بحران آب و هوایی، رفع نابرابری‌های رو به افزایش و مهار قدرت شرکت‌ها، نسل‌های آینده را محکوم به زندگی‌ای سخت‌تر کرده است.

در سال ۲۰۲۴، فقر شدید و نابرابری در کشورها به دلیل تورم گسترده، ضعف مقررات شرکت‌ها، سوءاستفاده مالیاتی فراگیر و افزایش بدهی‌های ملی همچنان عمیق‌تر شد. با این حال، بسیاری از دولت‌ها و جنبش‌های سیاسی از گفتمان‌های نژادپرستانه و بیگانه‌هراسانه برای مقصر جلوه دادن مهاجران و پناهندگان از بابت شیوع جرایم و رکود اقتصادی استفاده کردند. در همین حال، تعداد و میزان ثروت میلیاردرها حتی با وجود اینکه بانک جهانی نسبت به از دست رفتن یک دهه از تلاش‌ها برای کاهش فقر جهانی هشدار داده بود افزایش یافت.

همچنین آینده برای بسیاری از زنان و دختران بسیار تاریک‌تر به نظر می‌رسد. طالبان محدودیت‌های سختگیرانه‌تری را بر حضور عمومی زنان در افغانستان اعمال کردند در حالی که گروه‌هایی از زنان که در مکزیک و کلمبیا به دنبال عزیزان گمشده خود بودند، با انواع تهدیدها و حملات روبرو شدند.

در این میان دولت‌ها با عدم وضع قوانین تنظیمی مناسب برای فناوری‌های جدید، مقابله با سواستفاده از ابزارهای نظارتی و تشدید تبعیض و نابرابری از طریق هوش مصنوعی دارند به نسل‌های حال و آینده آسیب بیشتری می‌رسانند.

در حالی که شرکت‌های فناوری از مدت‌ها قبل شیوه‌های تبعیض‌آمیز و مستبدانه را تسهیل کرده‌اند، اما ترامپ این روند را تشدید کرده و شرکت‌های رسانه‌های اجتماعی را تشویق کرده تا تدابیر تنظیمی مخصوص مقابله با سواستفاده از این رسانه‌ها - از جمله حذف حقیقت سنجی مطالب توسط اشخاص ثالث که از سوی شرکت متا صورت گرفت- را بر چینند و  مدل تجاری که امکان گسترش محتواهای نفرت‌پراکن و خشونت‌آمیز را تسهیل می‌کند، تقویت کنند. همسویی بین دولت ترامپ و میلیاردرهای صاحب شرکت‌های فناوری همچنین خطر باز کردن در به روی دورانی از شیوع فساد گسترده، اطلاعات نادرست، فرار از مجازات و تصرف قدرت دولت توسط شرکت‌ها را ایجاد کرده است.

کالامارد گفت: « ترامپ اقدام به نشاندن میلیاردرهای حوزه فناوری در صندلی‌های اصلی در مراسم تحلیف خود کرده و دسترسی بی‌سابقه‌ای به دستگاه دولتی ایالات متحده را برای ثروتمندترین مرد جهان، ایلان ماسک، فراهم کرد. به این ترتیب به نظر می‌رسد که این رئیس جمهور آمریکا می‌خواهد به متحدان منفعت طلب خود در شرکتها اجازه دهد تا بدون کوچکترین توجهی به حقوق بشر یا حتی حاکمیت قانون، به طور افسارگسیخته عمل کنند.»

بر اساس اعلام عفو بین‌الملل هر چند نهادهای چند جانبه و محاکم قضایی بین‌المللی با تقابلات و چالش‌ آفرینی‌های فزاینده کشورهای قدرتمند همچون تحریم‌های بی‌شرمانه دولت ترامپ علیه دادستان دیوان بین‌المللی مواجه شدند اما همچنان به تلاش برای پاسخگوسازی مقامات در بالاترین سطوح ادامه داده‌اند و دولت‌های کشورهای در حال توسعه در به اصطلاح بلوک جهان جنوب چندین ابتکار عمل مهم را برای همکاری با این محاکمه رهبری کرده‌اند.

دیوان بین‌المللی کیفری چندین حکم بازداشت برای مقامات ارشد از جمله در رژیم صهیونیستی، لیبی، میانمار و فیلیپین را صادر کرد. سازمان ملل متحد گام مهمی در جهت مذاکره بر سر یک معاهده ضروری با موضوع جنایات ضد بشری برداشت و فیلیپین نیز با دستگیری رودریگو دوترته، رئیس جمهور سابق در ماه گذشته میلادی به حکم دیوان بین‌المللی کیفری علیه دوترته به اتهام ارتکاب جنایات ضد بشری و قتل عمل کرد.

دیوان بین‌المللی دادگستری (ICJ) نیز سه حکم موقت در ارتباط با پرونده‌ شکایت آفریقای جنوبی از رژیم صهیونیستی به جرم نسل کشی طبق کنوانسیون نسل‌کشی صادر و با صدور یک نظر مشورتی اعلام کرد که اشغال سرزمین‌های فلسطین توسط این رژیم غیرقانونی است. مجمع عمومی سازمان ملل متحد هم با تصویب قطعنامه‌ای از رژیم صهیونیستی خواست به اشغالگری پایان دهد و در ژانویه ۲۰۲۵ هشت کشور از بلوک جهان جنوب، گروه لاهه را تشکیل دادند؛ گروهی که متعهد به جلوگیری از انتقال سلاح به این رژیم و پاسخگو کردن آن به دلیل نقض قوانین بین‌المللی است.

کالامارد خاطرنشان کرد: «ما از تلاش‌های کشورهایی مانند آفریقای جنوبی و نهادهای دادگستری بین‌المللی برای مقابله با دولتهای قدرتمندی که مصمم به تضعیف قوانین بین‌المللی هستند، قدردانی می‌کنیم. این کشورها و نهادها با به چالش کشیدن مجازات ناپذیری‌ها الگوهایی برای تمام جهان هستند. حملات فزاینده‌ای که در ماه‌های اخیر علیه دیوان بین‌المللی کیفری شاهد بوده‌ایم، نشان می‌دهند که این دیوان به عنوان یک میدان نبرد بزرگ در سال ۲۰۲۵ در حال ظهور است. همه دولت‌ها باید تمام تلاش خود را برای حمایت از عدالت بین‌المللی، پاسخگو کردن عاملان جنایات و محافظت از دیوان بین‌المللی کیفری و کارکنان آن در برابر تحریم‌ها انجام دهند.»

کالامارد در پایان گفت: «به رغم چالش‌های دلهره‌آور برای مساله حقوق بشر اما، نابودی حقوق بشر به هیچ وجه اجتناب‌ناپذیر نیست. تاریخ پر از نمونه‌هایی از افراد شجاعی است که بر رویه‌های استبدادی غلبه کرده‌اند. در سال ۲۰۲۴، مردم چندین کشور رهبران ضد حقوق بشری را در صندوق‌های رأی رد کردند، در حالی که میلیون‌ها نفر در سراسر جهان صدای خود را علیه بی‌عدالتی بلند کردند. بنابراین به طور واضح مهم نیست چه کسی سر راه ما قرار گیرد، ما باید به مقاومت در برابر رژیم‌های قدرتمدار و سودجوی بی‌ملاحظه که به دنبال محروم ساختن مردم از حقوق انسانی خود هستند، ادامه دهیم. جنبش گسترده و تزلزل‌ناپذیر ما برای همیشه بر مبنای باور مشترکمان به کرامت ذاتی و حقوق انسانی همه افراد در این سیاره متحد باقی خواهد ماند.»

انتهای پیام