به گزارش ایسنا، شاهین آخوندزاده، معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت در اولین نشست معاونین تحقیقات و فناوری دانشگاه‌های علوم پزشکی کلان گفت: نگاه من به تحقیقات دانشجویی کمی متفاوت است. اصل تحقیقات دانشجویی کار فرهنگی است. هدف باید آموزش پژوهش باشد، نه صرفاً تولید مقاله. در هیچ کجای دنیا الزام نشده که پایان‌نامه حتماً باید مقاله داشته باشد.

وی افزود: در برخی کشورها مانند آمریکا، حتی در دوره‌های رزیدنتی دانشگاه‌های برتر، گفته می‌شود یافته‌های پایان‌نامه باید در یک یا دو کنگره ارائه شود؛ اما الزام به ارائه مقاله وجود ندارد. هدف، آموزش شیوه دفاع از یافته‌هاست، نه انتشار مقاله به هر قیمت.

شرط مقاله برای فارغ‌التحصیلی، انحراف از مسیر اصلی پژوهش است

معاون تحقیقات وزارت بهداشت با انتقاد از شرط مقاله برای فارغ‌التحصیلی در برخی دانشگاه‌های کشور گفت: متأسفانه در برخی دانشگاه‌های تیپ دو و سه، برای برخی دوره‌های تخصصی مانند داخلی، شرط مقاله گذاشته می‌شود که به نظر من نادرست و حتی باعث انحراف در مسیر آموزش پژوهش است.

تقویت آموزش پژوهش در بستر کمیته‌های تحقیقات دانشجویی

وی در ادامه بر اهمیت ایجاد محیط‌های پژوهشی مکمل برای دانشجویان تأکید کرد و گفت: اگر در طول دوره تحصیل پزشکی، علاوه بر پایان‌نامه، محیطی برای تمرین پژوهش فراهم شود، بسیار مؤثر خواهد بود. کمیته‌های تحقیقات دانشجویی می‌توانند چنین بستری را فراهم کنند.

آخوندزاده با اشاره به تجربه برخی دانشگاه‌های برتر افزود: در دانشگاه‌هایی مانند تهران، ایران و شهید بهشتی، بسیاری از دانشجویان پزشکی پیش از آغاز پایان‌نامه، با گروه‌های تحقیقاتی علوم پایه همکاری می‌کنند و پروژه‌هایی مثل مدل‌های حیوانی را پیش می‌برند. این تجربه به‌شدت در پیشرفت علمی آن‌ها مؤثر است.

کمیته‌های تحقیقات دانشجویی، بستری برای انتقال نگرش پژوهشی

شاهین آخوندزاده با تأکید بر نقش گروه‌های علوم پایه در شکل‌گیری نگرش پژوهشی دانشجویان گفت: نگاه پژوهشی ابتدا از طریق استادان علوم پایه به دانشجویان منتقل می‌شود و همین نگرش است که بعدها در پایان‌نامه‌ها بروز می‌یابد. خوشبختانه این بسته‌ آموزشی و پژوهشی در دانشگاه‌های ما از طریق کمیته‌های تحقیقات دانشجویی وجود دارد و باید از این ظرفیت به‌درستی استفاده کنیم.

وی با انتقاد از معیارهای نادرست ارزیابی دانشجویان پزشکی تصریح کرد: مدل ما نباید این باشد که یک دانشجوی پزشکی پس از فارغ‌التحصیلی ۲۵ مقاله داشته باشد. این مسیر کاملاً اشتباه است. وقتی رزومه‌ای با این حجم مقاله را برای یک دانشجوی پزشکی به دانشگاه‌های معتبر دنیا بفرستید، آن‌ها تعجب می‌کنند؛ چون چنین چیزی غیرطبیعی است. سؤال اینجاست که این دانشجو کی فرصت کرده درس بخواند و مهارت‌های بالینی را یاد بگیرد؟

آخوندزاده با بیان اینکه رسالت اصلی کمیته‌های تحقیقات دانشجویی، «فرهنگ‌سازی پژوهشی» است، گفت: هدف این کمیته‌ها نباید تولید بی‌رویه مقاله باشد. هدف باید آموزش پژوهش، ارتقای فرهنگ تحقیق و ایجاد نظام منتورشیپ باشد.

پژوهش فعال، راهی برای کاهش مهاجرت نخبگان

وی در ادامه اظهار داشت: اگر چراغ پژوهش در دانشگاه‌ها روشن بماند، حتی می‌توانیم درصدی از مهاجرت‌ها را کاهش دهیم. هرگاه سطح پژوهش در کشور بالا بوده، مهاجرت کمتر شده است؛ و بالعکس. بنابراین تحقیقات دانشجویی علاوه بر کارکرد آموزشی، نقشی کلیدی در ایجاد امید و انگیزه دارد.

معاون تحقیقات وزارت بهداشت با اشاره به ویژگی‌های یک پژوهشگر موفق گفت: همیشه باور دارم یک محقق خوب، سه ویژگی دارد: تواضع، پشتکار و توان کار تیمی. پژوهش پُر از بالا و پایین است؛ آدم باید شکست بخورد تا یاد بگیرد. کسی که مغرور است و پُز می‌دهد، پژوهشگر خوبی نیست. همچنین، کسی بدون پشتکار به جایی نمی‌رسد. خود من زمان پایان‌نامه‌ام در انگلستان حتی وقت ناهار خوردن نداشتم؛ تا کاری را تمام نمی‌کردم، سراغ استراحت نمی‌رفتم.

پژوهش بدون همکاری بین‌رشته‌ای نتیجه نمی‌دهد

آخوندزاده ادامه داد: اگر فقط یک تحقیق پایه انجام دهیم و بخش بالینی نداشته باشد، در مجله خوبی چاپ نمی‌شود و بالعکس. پژوهش موفق نیاز به ترکیب علوم پایه و بالینی دارد. این یعنی باید فرهنگ کار گروهی را یاد بگیریم.

وی در پایان با اشاره به تکامل جایگاه علمی پژوهشگران گفت: دوستان جوان باید بدانند اگر قرار است یک فرد ۴۰ سال محقق باقی بماند، جایگاه او در مقاله‌ها تغییر خواهد کرد. ابتدا نفر اول است، بعد می‌شود نفر میانی، و نهایتاً نفر آخر یا به اصطلاح "Senior Author". این روند طبیعی و سالم پیشرفت در پژوهش است. اگر کسی از ابتدا فقط دنبال موقعیت خاص در مقالات باشد، مسیر را اشتباه رفته است.

انتهای پیام