برداشت‌های بی‌رویه و از سویی استخرها و حفر چاه‌های غیرمجاز موجب شده که از مجموع ۳۷ دشت خراسان رضوی، تعداد قابل توجهی از آن‌ها در شرایط ممنوعه بحرانی قرار داشته باشند.

میثم مجیدی یک کارشناس آب و خاک در گفت‌وگو با ایسنا گفت: عدم نظارت و کنترل بر روی این سازه‌ها باعث می‌شود که منابع آب زیرزمینی به شدت تحت فشار قرار گیرد؛ به ویژه در مناطقی که آب‌های زیرزمینی به شدت کاهش یافته، ساخت استخرها می‌تواند منجر به کاهش سطح آب‌های زیرزمینی و در نهایت خشکسالی شود.

وی با بیان اینکه آب‌های ذخیره‌ شده در این استخرها معمولاً از منابع زیرزمینی برداشت می‌شوند، افزود: این مسئله نه تنها به بحران آب در منطقه دامن می‌زند، بلکه باعث بروز مشکلاتی نظیر خشک شدن چاه‌ها و کاهش کیفیت آب می‌شود.

این کارشناس آب و خاک با اشاره به اینکه هرازگاهی از شهرهایی مانند نیشابور، کاشمر، خلیل‌آباد و تعدادی دیگر از شهرهای خراسان رضوی گزارش‌هایی از ایجاد استخرهای غیرمجاز منتشر می‌شود، بحران آب در این استان را ناشی از فعالیت‌های غیرمجاز در حوزه ساخت استخرها و حفاری چاه‌های غیرمجاز دانست و اظهار کرد: این معضل نیازمند توجه جدی است تا از عواقب وخیم آن جلوگیری شود.

وی با بیان اینکه چاه‌های غیرمجاز نیز به عنوان یکی از عوامل مهم تخریب منابع آب زیرزمینی شناخته می‌شوند، خاطرنشان کرد: این چاه‌ها به صورت غیرقانونی حفاری می‌شوند و معمولاً بدون هیچ‌گونه نظارتی به برداشت آب اقدام می‌کنند.

 وی بیان کرد: گرچه تلاش‌های بسیاری برای شناسایی چاه‌های غیرمجاز انجام شده اما برآوردها نشان می‌دهد که تعداد چاه‌های غیرمجاز در کشور به طور قابل توجهی افزایش یافته و این موضوع بحران آب را تشدید کرده است.

مجیدی اظهار کرد: برداشت بی‌رویه از این چاه‌ها نه تنها سطح آب‌های زیرزمینی را کاهش می‌دهد، بلکه می‌تواند منجر به افت کیفیت آب و ایجاد مشکلاتی نظیر زمین‌لرزه‌های ناشی از تغییرات فشار آب در لایه‌های زیرزمینی شود.

وی با تأکید بر اینکه برای جلوگیری از این معضلات، نیاز به برنامه‌ریزی دقیق و مدیریت کارآمد منابع آبی داریم، بیان کرد: این برنامه‌ها باید شامل نظارت دقیق بر ساخت و سازهای غیرمجاز، کنترل و ساماندهی چاه‌های غیرمجاز و تشویق کشاورزان به استفاده از روش‌های آبیاری بهینه باشد؛ همچنین، باید اطلاع‌رسانی و آموزش‌های لازم به کشاورزان و ساکنان محلی ارائه شود تا آن‌ها به اهمیت حفظ منابع آب و اثرات منفی استخرها و چاه‌های غیرمجاز آگاه شوند.

این کارشناس آب و خاک یکی از راهکارهای مؤثر در این زمینه را ایجاد پایگاه داده‌ای از چاه‌ها و استخرهای مجاز و غیرمجاز دانست و افزود: این پایگاه می‌تواند به نهادهای مربوطه کمک کند تا نظارت بیشتری بر برداشت آب از منابع زیرزمینی داشته باشند؛ همچنین، استفاده از فناوری‌های نوین در کشاورزی و آبیاری می‌تواند به کاهش وابستگی کشاورزان به منابع آب زیرزمینی کمک کند.

وی با بیان اینکه روش‌هایی مانند آبیاری قطره‌ای و استفاده از سیستم‌های هوشمند می‌تواند مصرف آب را به حداقل برساند، تصریح کرد: علاوه بر این، دولت و نهادهای مربوطه باید به صورت جدی‌تری به این موضوع ورود پیدا کنند و با اعمال قوانین سخت‌گیرانه‌تر، از ساخت و سازهای غیرمجاز و حفاری چاه‌های غیرمجاز جلوگیری شود.

مجیدی با تأکید بر اینکه برگزاری برنامه‌های آموزشی و ترویجی برای کشاورزان و ساکنان محلی می‌تواند نقش مهمی در تبیین اهمیت حفظ منابع آب و اثرات منفی استخرها و چاه‌های غیرمجاز ایفا کند، گفت: این برنامه‌ها باید به ارائه راهکارهای عملی برای استفاده بهینه از آب پرداخته و کشاورزان را به سمت روش‌های آبیاری پایدار هدایت کند.

وی با اشاره به اینکه حفظ منابع زیرزمینی و مدیریت صحیح آن‌ها نیاز به همکاری تمامی ذینفعان دارد، افزود: از دولت و نهادهای دولتی گرفته تا سمن‌ها و کشاورزان، همه باید در راستای حفاظت از منابع آبی تلاش کنند؛ با همکاری و همیاری می‌توانیم به سمت آینده‌ای پایدارتر حرکت کنیم و منابع آبی کشور را حفظ کنیم.

این کارشناس آب و خاک خاطرنشان کرد: حفاظت از منابع آب نه تنها مسئولیتی ملی، بلکه وظیفه‌ای فردی و اجتماعی است که باید به آن توجه ویژه‌ای شود؛ استفاده بی‌رویه از منابع آبی و عدم مدیریت صحیح آن‌ها، باعث بروز مشکلاتی نظیر خشک شدن چاه‌های مجاز و کاهش کیفیت آب می‌شود.

مجیدی گفت: بر اساس آخرین آمار، حدود ۲۳۰۰ استخر غیرمجاز در منطقه ترشیز شناسایی شده است که حجم برخی از این استخرها به نیم میلیون مترمکعب می‌رسد و این نشان‌دهنده ابعاد وسیع این معضل است؛ استخرهای غیرمجاز عمدتاً برای ذخیره‌سازی آب در بخش کشاورزی ساخته می‌شوند.

انتهای پیام