به گزارش ایسنا، فرونشست زمین کاهش تدریجی ارتفاعی سطح زمین بر اثر دخالت های انسانی مانند استخراج بی رویه آب های زیر زمینی، استخراج نفت و گاز، فعالیت های معدنی و یا ناشی از پدیده های تکتونیکی است. به علت عدم مدیریت پایدار منابع آب زیر زمینی، مناطق مختلفی از جهان با فرونشست های گسترده مواجه شده است.

در ایران نیز عدم سازگاری با اقلیم کشور و برئاشن بی برنامه از منابع آب زیر زمینی از یک سو و پیادمدهای جهانی تغییر اقلیم از دیگر سو موجب فرونشست زمین در مناطق متعددی از کشور شده است.

ژئودزی، علم تغیین شکل، ابعاد و میدان ثقل زمین و بررسی تغییرات ان است. بررسی تغییرات سطح زمین، می تواند به عنوان پیش نشانگر حوادث مهیبی همچون زلزله و آتشفشان و یا برای شناخت و کنترل فرونشست، نقش مهمی در مدیریت بحران داشته باشد از این رو در دهه های اخیر تلاش گسترده ای به منظور اندازه گیری میدان جابه جایی پوسته زمین توسط مشاهدات ژئودتیکی همچون تراز یابی دقیق، جی پی اس و تداخل سنجی انجام شده است.

ترازیابی دقیق به عنوان قدیمی ترین تکنیک اندازه گیری ارتفاع و اختلاف ارتفاع، جا به جایی ارتفاعی سطحی زمین را با دقت بالا اندازه گیری می کند، اما با محدودیت هایی مانند قدرت تفکیک مکانی و زمانی پایین و هزینه بالا و زمان بر بودن مواجه است. مشاهدات پیوسته جی پی اس نیز با دو ویژگی قدرت تفکیک مکانی پایین ولی قدرت تفکیک زمانی بالا مطرح است.

با پرتاب ماهواره های راداری، امکان بررسی تغییر شکل پوسته زمین با دقت مناسب فراهم شده است. تکنیک تداخل سنجی راداری، در چند دهه اخیر تکنیک متداولی برای اندازه گیری تغییرات سطح زمین شده است. پوشش سراسری و قدرت تفکیک مکانی بالای تصاویر راداری و دقت قابل قبول این روش، این تکنیک را به عنوان ابزار نیرومندی برای مطالعه پدیدده های مختلف زمین شناسی مانند زلزله، فرونشست، زمینلغزش و غیره مطرح کرده است.

دقت میدانی جا به جایی به دست آمده از تکنیک تداخل سنجی راداری، وابسته به عواملی مانند نوع منطقه، نوع تصاویر و تعداد آنها، نرم افزار استفاده شده و روش مورد استفاده است و محدود دقت نتایج می تواند بین چند میلیمتر تا یک سانتیمتر و در برخی موارد بیشتر متغیر باشد.

سازمان نقشه برداری کشور به عنوان مرجع ملی پایش تغییرات هندسی پوسته زمین و متولی تهیه نقشه‌های رسمی فرونشست در کشور، دستورالعمل «تهیه نقشه‌های فرونشست توسط تصاویر راداری ماهواره‌ای» را پس از طی مراحل تخصصی، تدوین و به واحدهای اجرایی ابلاغ کرد.

این اقدام در چارچوب برنامه ملی کاهش خطر حوادث و سوانح، مصوب ۲۴ آذر ۱۴۰۰ شورای عالی مدیریت بحران کشور، و در پاسخ به نیاز جدی به استانداردسازی فرآیند تهیه نقشه‌های فرونشست در کشور انجام شده است.

سازمان نقشه‌برداری کشور با تکیه بر سال‌ها تجربه در پایش تغییرات پوسته زمین و ارائه گزارش‌های دوره‌ای به متولیان مدیریت بحران، خلأ موجود در حوزه تدوین سند راهبردی برای تحلیل داده‌های راداری را شناسایی کرده و با بهره‌گیری از توان تخصصی خود، دستورالعمل ملی مربوطه را طراحی کرده است.

در این دستورالعمل، روش‌های علمی پردازش تصاویر راداری، به‌ویژه با استفاده از داده‌های ماهواره‌هایی نظیر Sentinel-1، TerraSAR-X، ALOS و دیگر سامانه‌های مشابه، با هدف دستیابی به دقت مکانی در حد میلی‌متر، به‌صورت گام‌به‌گام شرح داده شده است.

بر اساس متن ابلاغیه رسمی که به امضای سید اسکندر صیدایی، رئیس سازمان نقشه‌برداری کشور رسیده، این دستورالعمل نه‌تنها به استانداردسازی شیوه‌های پایش فرونشست کمک می‌کند، بلکه نقش مهمی در حفظ محیط‌زیست، توسعه پایدار، و آمایش سرزمین ایفا خواهد کرد.

ابلاغ این دستورالعمل به معاونت‌های فنی و فناوری اطلاعات مکانی، و مدیران کل نقشه‌برداری هوایی، زمینی، آبنگاری، خدمات فنی، نظارت فنی و سامانه‌های زیرساختی انجام شده تا از آن در پروژه‌ها و تحلیل‌های اجرایی بهره‌برداری کامل به‌عمل آید.

فرونشست زمین، که اکنون در بخش‌های زیادی از کشور از جمله دشت‌های تهران، ورامین، اصفهان، مشهد و کرمان به یک معضل جدی تبدیل شده است، نیازمند رویکردی علمی، یکپارچه و مبتنی بر داده‌های دقیق است؛ و این دستورالعمل می‌تواند به عنوان نقشه راهی برای نهادهای اجرایی و پژوهشی در این مسیر عمل کند.

انتهای پیام