به گزارش ایسنا، در سال‌های اخیر، سرعت تحولات اجتماعی و اقتصادی در جهان باعث شده تا نگاه جدی‌تری به نقش آموزش عالی در توسعه کشورها شکل بگیرد. در این میان، دانشگاه‌ها به‌عنوان مراکز تولید و گسترش دانش، جایگاه ویژه‌ای دارند. یکی از مهم‌ترین منابع این سیستم، اعضای هیئت علمی آن هستند که نقشی اساسی در رشد و ارتقای سطح علمی و فرهنگی جامعه دارند. بنابراین توجه به توسعه توانمندی‌ها و شایستگی‌های حرفه‌ای و فردی اساتید، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. در حالی که در گذشته تمرکز اصلی بر تخصص موضوعی اساتید بوده، امروزه تأکید بیشتری بر ویژگی‌های شخصیتی آن‌ها وجود دارد، زیرا این ویژگی‌ها می‌توانند بر مشارکت دانشجویان، کیفیت آموزش و حتی اعتبار علمی دانشگاه‌ها اثرگذار باشند.
با رشد پژوهش‌های نوین، مشخص شده که شخصیت اساتید فقط یک ویژگی فردی نیست؛ بلکه عاملی کلیدی در بهره‌وری آموزشی و موفقیت تحصیلی دانشجویان است. برخی پژوهش‌ها به بررسی رابطه بین ویژگی‌های روانی استادان و توانمندی تدریس پرداخته‌اند؛ عواملی مانند توانایی استفاده از فناوری، درک تفاوت‌های فرهنگی، و توانایی تعامل با دانشجویان همگی در این زمینه نقش دارند. با این حال، هنوز هم توجه جدی به ابعاد شخصیتی اساتید در سیاست‌های جذب و ارزیابی عملکرد آن‌ها کم است. این مسئله باعث شده تا برخی اساتید با وجود دانش بالا، در انتقال مؤثر مفاهیم و جلب رضایت دانشجویان موفق نباشند.
در همین راستا، رضا غفاری از مرکز تحقیقات آموزش پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تبریز به همراه چهار پژوهشگر دیگر، مطالعه‌ای را با هدف بررسی ابعاد شخصیتی مؤثر در عملکرد آموزشی اساتید انجام داده‌اند. این تحقیق با نگاهی کلی به نتایج پژوهش‌های پیشین، تلاش کرده تا مهم‌ترین ویژگی‌های شخصیتی مؤثر بر کیفیت تدریس را شناسایی و دسته‌بندی کند.
در این مطالعه، پژوهشگران با جمع‌آوری و تحلیل محتوای ده‌ها پژوهش علمی موجود، موضوعات مشترک و کلیدی را استخراج نموده‌اند. این کار به آن‌ها کمک کرد تا به تصویری جامع‌تر و منسجم‌تر از مسئله مورد مطالعه دست پیدا کنند. در این پژوهش، تحلیل ۱۱۴ مقاله علمی انجام شد و از دل آن‌ها مفاهیم و کدهای مرتبط با ابعاد شخصیتی اساتید شناسایی شد.
بر اساس یافته‌های این مطالعه، سه دسته اصلی از ویژگی‌های شخصیتی برای اساتید دانشگاه مهم تشخیص داده شد: مهارت‌های تدریس، توانمندی‌های فردی و تعامل مؤثر با دیگران. در میان این سه دسته، چهار ویژگی خاص بیشتر از بقیه تکرار شده بودند: تسلط در آموزش، علاقه‌مندی به یادگیری، توانایی برقراری ارتباط با دانشجویان، و ویژگی‌های شخصی مثل انگیزه و اعتماد به نفس.
نتایج تحقیق نشان می‌دهند که دانشگاه‌ها باید هنگام جذب اعضای هیئت علمی، علاوه بر بررسی سوابق علمی، به نحوه تعامل اساتید با دانشجویان و توانایی‌شان در ایجاد محیط یادگیری مثبت نیز توجه کنند.
همچنین پیشنهاد شده است که پس از استخدام، کارگاه‌هایی برای بهبود مهارت‌های تدریس و برنامه‌ریزی آموزشی برگزار شود تا اساتید بتوانند عملکرد بهتری در کلاس داشته باشند و دانشجویان نیز تجربه یادگیری موثرتری را پشت سر بگذارند.
اهمیت این یافته‌ها از آنجا روشن‌تر می‌شود که آموزش مؤثر نه‌تنها به انتقال اطلاعات وابسته است، بلکه بر ایجاد انگیزه، درک متقابل و تعامل سازنده بین استاد و دانشجو نیز متکی است. اگر استاد نتواند در دانشجو علاقه ایجاد کند یا مفاهیم را به‌روشنی بیان نکند، احتمال یادگیری کاهش می‌یابد. بنابراین، توجه به ابعاد شخصیتی اساتید یک ضرورت در مسیر ارتقای آموزش عالی است.
مطالعه حاضر همچنین تأکید می‌کند که سطح علمی اساتید بیشترین نقش را در شکل‌گیری شخصیت حرفه‌ای آن‌ها دارد، اما این به تنهایی کافی نیست. باید به جنبه‌های فردی و رفتاری نیز توجه شود. پژوهشگران معتقدند که نادیده گرفتن این ابعاد می‌تواند باعث کاهش کیفیت آموزش و در نتیجه افت سطح علمی دانشجویان و دانشگاه‌ها شود.
مقاله علمی پژوهشی برگرفته از این مطالعه در فصلنامه علمی «تصویر سلامت» منتشر شده است. این نشریه زیر نظر مرکز تحقیقات مدیریت خدمات بهداشتی درمانی در دانشگاه علوم پزشکی تبریز فعالیت می‌کند و به انتشار مقالات علمی در حوزه‌های آموزش، بهداشت و سلامت می‌پردازد.
انتهای پیام
نظرات