به گزارش ایسنا، در سال‌های اخیر، مسئله‌ای به نام «کنفرانس‌های یغماگر» ذهن بسیاری از پژوهشگران را به خود مشغول کرده است. این کنفرانس‌ها، در ظاهر به عنوان بستری برای ارائه پژوهش‌های علمی و تبادل ایده‌ها معرفی می‌شوند، اما در واقع هدف آن‌ها سوءاستفاده از نیاز محققان به ارائه مقاله و کسب امتیاز پژوهشی است. آنچه این پدیده را خطرناک‌تر می‌کند، شباهت ساختگی این نشست‌ها با کنفرانس‌های معتبر علمی است؛ به طوری که شناسایی آن‌ها برای بسیاری از پژوهشگران، به‌ویژه دانشجویان دکتری که تجربه کمتری دارند، روزبه‌روز دشوارتر شده است. این رویدادها، با ارسال دعوت‌نامه‌های گسترده و وعده‌های اغواگر، بسیاری از محققان را به سمت خود جذب می‌کنند.

ضرورت بررسی این پدیده نه فقط به دلیل زیان‌های مالی آن، بلکه به دلیل آسیب‌های عمیق علمی و آموزشی است که به همراه دارد. فقدان داوری علمی مناسب در این نشست‌ها، باعث پذیرش و انتشار پژوهش‌هایی می‌شود که گاهی فاقد اعتبار علمی لازم‌اند. این اتفاق می‌تواند موجب گمراهی مخاطبان علمی و حتی تهدیدی برای سلامت بیماران باشد، زمانی که نتایج نادرست چنین مقالاتی به عنوان شواهد علمی استفاده شود. از سوی دیگر، افزایش شرکت در این کنفرانس‌ها می‌تواند به افت کیفیت کلی ارتباطات علمی منجر شود و فاصله بین علم معتبر و محتوای ضعیف را کاهش دهد. تمام این عوامل، ضرورت شناخت بهتر این کنفرانس‌ها و راه‌های مقابله با آن‌ها را دوچندان می‌کند.

در همین راستا، مسعود عیسی خواجه‌لو، پژوهشگر گروه کتابداری و اطلاع‌رسانی پزشکی در دانشکده مدیریت و اطلاع‌رسانی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تبریز، در یک یادداشت فنی، تلاش کرده تا با نگاهی دقیق، ویژگی‌های این نشست‌ها را ارائه نموده و پیامدهای شرکت در آن‌ها را به‌ویژه برای پژوهشگران علوم پزشکی و دانشجویان دکتری، خاطرنشان سازد.

محقق با تکیه بر منابع موجود، گزارش‌ها، تجربه‌های مستند و تحلیل‌های علمی، تصویری روشن از ماهیت و عملکرد این کنفرانس‌ها ارائه داده است.

بر اساس این یادداشت، کنفرانس‌های یغماگر، تأثیرات منفی گسترده‌ای بر فرآیند تحقیقات علمی، به‌ویژه در حوزه پزشکی، دارند. از جمله این تأثیرات می‌توان به تضعیف اعتبار یافته‌های علمی واقعی، اتلاف منابع مالی پژوهشگران و آسیب به اعتماد عمومی به نتایج علمی اشاره کرد. به ویژه زمانی که پژوهش‌های بی‌کیفیت در این نشست‌ها بدون بررسی دقیق منتشر می‌شوند، ممکن است حتی در تصمیم‌گیری‌های درمانی پزشکان تأثیر بگذارند.

افزون بر این، کنفرانس‌های یادشده فشار مالی سنگینی به پژوهشگران وارد می‌کنند، به‌ویژه دانشجویان دکتری که با بودجه محدودی روبه‌رو هستند. این هزینه‌ها شامل حق ثبت‌نام بالا، هزینه‌های سفر و اقامت است که در نهایت بدون هیچ دستاورد علمی معتبر هدر می‌رود. حضور در این نشست‌ها نه‌تنها بی‌فایده است، بلکه ممکن است با بازپس‌گیری مقاله یا خدشه‌دار شدن اعتبار دانشگاهی فرد، آثار منفی بلندمدتی بر جای بگذارد.

بررسی دقیق‌تر نشان می‌دهد که کشورهای در حال توسعه، هدف اصلی این کنفرانس‌های فریبنده هستند. در این کشورها، معمولاً فشار بیشتری بر محققان برای چاپ مقاله و ارتقاء علمی وجود دارد و همین موضوع، زمینه را برای سوءاستفاده بیشتر فراهم می‌کند.

بر این اساس، توصیه‌های اشتباه از سوی اساتید یا ناآگاهی دانشجویان از ویژگی‌های کنفرانس‌های معتبر، می‌تواند به اتلاف وقت، انرژی و منابع ارزشمند آن‌ها بینجامد. در نتیجه، نیاز است که مؤسسات علمی و آموزشی راهکارهای مشخصی برای هدایت پژوهشگران جوان و افزایش سواد اطلاعاتی آن‌ها تدوین کنند.

یادداشت فنی مورد اشاره، در فصلنامه «تصویر سلامت» منتشر شده است؛ نشریه‌ای علمی-پژوهشی که زیر نظر مرکز تحقیقات مدیریت خدمات بهداشتی درمانی دانشگاه علوم پزشکی تبریز فعالیت می‌کند. این فصلنامه به انتشار مطالبی در حوزه مدیریت، سیاست‌گذاری و چالش‌های نظام سلامت می‌پردازد و بستری برای معرفی دیدگاه‌ها و تحلیل‌های تخصصی در این زمینه فراهم می‌آورد.

انتهای پیام