به گزارش ایسنا، ماه محرم، به عنوان یک آیین الهی و فرهنگی، در زندگی مسلمانان اهمیت ویژه‌ای دارد، اما در دیار چهارمحال و بختیاری، این ماه در واقع یک جنبش اجتماعی و فرهنگی عمیق و روحانی است که عواطف و احساسات پاک عاشقان اهل بیت را به نمایش می‌گذارد، این رویه ملیتی نه تنها به پاسداشت یاد امام حسین (ع) و قیام عاشورا برمی‌خیزد، بلکه گویای صدای آزادی‌خواهی، ظلم‌ستیزی و ایستادگی در برابر ستم است.
در این خطه سرسبز و کوهستانی، یاد عاشورا در دل هر یک از مردم ریشه دوانده و به یک آیین جمعی تبدیل شده است، با آغاز ماه محرم، کوچه‌ها و خیابان‌ها به رنگ مشکی و قرمز درمی‌آید؛ کتیبه‌های بزرگ با نام‌های آسمانی و عکس‌های امام حسین و یارانش جلوه‌گر می‌شوند، صدای طبل و سنج، دل‌ها را به تپش می‌آورد و در این میان، صدای مرثیه‌سرایان و نوحه‌خوانان، عمق درد و اندوهی را که از داغ کربلا به ارث مانده، به گوش‌ها می‌رساند.
در مراسماتی که در مساجد و حسینیه‌ها برگزار می‌شود، مردم با دل‌های پر از عشق و ارادت به امام حسین، گرد هم می‌آیند تا یاد آن حضرت را زنده نگه‌دارند، از شام غریبان تا شب‌های عاشورا، هر لحظه با ذکر مصیبت و یاد شهدای کربلا سپری می‌شود، نوحه‌ها و زنجیرزنی‌ها در این ایام، نه تنها نشانی از غم، بلکه بیانی از پیوند عمیق اجتماعی و وحدت میان مردم است.
در گوشه و کنار این استان، رنگ و بوی متفاوتی از این جشنواره معنوی به چشم می‌خورد، در برخی روستاها و شهرها، آئین‌های خاصی چون «علم گردانی» و «چاق چاقو» برگزار می‌شود که نشان‌دهنده خلاقیت و ارادت عمیق مردمی است، این نذری‌ها، که می‌تواند از غذاهای محلی گرفته تا شیرینی‌های مخصوص باشد، همگی با هدف تقرب به خداوند و شکرگزاری به خاطر نعمات زندگی ارائه می‌شود.
این گزارش به دنبال آن است تا روایت‌های مختلف از این آیین‌های پرشور را به تصویر بکشد و نشان دهد چگونه برگزاری مراسم محرم، در چهارمحال و بختیاری، نه تنها یادآور فداکاری‌های امام حسین (ع)، بلکه عاملی برای ترویج ارزش‌های انسانی چون ایثار، محبت و همبستگی است، ما نیز دعوت می‌کنیم تا در این سفر معنوی، با زندگی در بین مردم این دیار، عشق و ارادت‌شان به امام حسین را از نزدیک لمس کنید و درک کنید که چگونه این مراسمات می‌تواند چراغی در تاریکی‌های زمانه باشد و روحی تازه به زندگی‌ها بدهد.
عزاداری برای امام حسین (ع) در ایران قدمت ۱۰۰۰ ساله دارد
عباس قنبری عدیوی، رئیس بنیاد ایران شناسی شعبه چهارمحال و بختیاری در گفتوگو با ایسنا با بیان اینکه عزاداری برای امام حسین (ع) و مراسم محرم سنتی با قدمت بیش از هزار سال بوده و در ایران شکل گرفته است، اظهار کرد: ایرانیان پیش از اسلام نیز در آیین‌های یکتاپرستانه و نیاکانی خود، برای جوانانی که به‌صورت مظلومانه به دست بیگانگان کشته می‌شدند، مراسم عزاداری برگزار می‌کردند، این آیین‌ها بعدها درعزاداری‌های ماه محرم ادغام شد و عناصری مانند علم‌گردانی، کتل و مافگه، بریدن دم یا کوتاه کردن یال اسب‌ها، خاک بر فرق زدن، جامه دریدن، برپایی سیاه چادرهای سوگواری و برافراشتن پرچم‌های عزا در آن‌ها دیده می‌شود، پس از پذیرش اسلام و گرایش به تشیع علوی، ایرانیان این سنت‌های کهن را با آیین‌های اسلامی درآمیختند.
وی با اشاره به اینکه تمامی اقوام ایرانی از جمله آذری‌ها، لرها، کردها، بلوچ‌ها، گیلک‌ها و مازنی‌ها و دیگر اقوام ایرانی، اساس و کلیت عزاداری محرم و امام حسین (ع) را رعایت می‌کردند، گفت: اما در جزئیات، اندک تفاوت‌هایی داشتند، این تفاوت‌ها بسته به نوع زندگی روستایی، عشایری یا شهرنشینی، شرایط آب‌وهوایی، مناطق کوهستانی یا ساحلی و ویژگی‌های زمین‌شناختی هر منطقه شکل گرفته است.
این پژوهشگر حوزه فرهنگ عامه گفت: در چهارمحال و بختیاری نیز عزاداری محرم به‌گونه‌ای خاص برگزار می‌شود، به طور مثال در مناطق عشایری به دلیل نبود دیوار و بنا برای اجرای رسم چهل قرآن، این آیین دیده نمی‌شود، در این مناطق مردان حلقه‌ای تشکیل می‌دهند و یکی از آن‌ها به زبان محلی بختیاری نوحه‌خوانی می‌کند، زنان نیز پشت سر مردان در این حلقه قرار می‌گیرند و به سینه‌زنی می‌پردازند، همچنین سینه‌زنی در میان عشایر این منطقه بسیار رایج تر از زنجیرزنی است، مضمون نوحه ها نیز با فرهنگ و ادبیات عامه زیست عشایر بختیاری تناسب دارد.
قنبری با اشاره به اینکه در مناطق روستایی چهارمحال و بختیاری به دلیل وجود مساجد و تکیه‌ها، عزاداری برای امام حسین (ع) شکل متفاوتی دارد، توضیح داد: برای مثال، در مناطق ترک‌نشین، نوحه‌خوانی به زبان ترکی و محلی انجام می‌شود، در حالیکه در اردل و لردگان، نوحه‌ها به زبان محلی بختیاری خوانده می‌شود، در مناطق شهرنشین آیینی به نام گهواره رایج است که یادآور حضرت علی‌اصغر (ع)، کودک شیرخوار امام حسین (ع) است، این گهواره معمولاً از چوب ساخته شده و با پارچه‌های سبز تزئین می‌شود و در دسته‌های سینه‌زنی و زنجیرزنی گردانده می‌شود، این آیین تا روز عاشورا و شام غریبان ادامه دارد و بسیاری از افراد نذر خود را در این گهواره قرار می‌دهند. این سنت شبیه نخل گردانی در مناطق کویری است همچنین نصب علم در کوچه ها و گذرگاه ها در مناطق روستایی با پارچه های نذری هم وجود دارد.
رئیس بنیاد ایران شناسی شعبه چهارمحال و بختیاری ادامه داد: در فرهنگ مردم استان، برای بزرگداشت حضرت قاسم (ع)، آیین حجله عروسی برگزار می‌شود که نمادی احساسی و تأثیرگذار است، این مراسم یادآور جوانی است که به جای جشن آغاز زندگی، از حجله عروسی به میدان جنگ می‌رود و به شهادت می‌رسد و به این ترتیب احساسات مردم را عمیقاً درگیر می‌کند، همین سنت برای جوانان ناکام و ازدواج نکرده نیز انجام می شود.
وی افزود: آیین گرداندن مشک آب، نمادی از مشک حضرت ابوالفضل (ع) است که برای آوردن آب برای کودکان می‌رود، این مراسم یادآور شهادت ایشان و حس شرمندگی او از ناتوانی در رساندن آب به فرزندان امام حسین (ع) است، امروزه سقاخانه‌های مختلفی در مکان‌هایی هم‌چون بازارها، مساجد و آرامستان ها ساخته می شود که کاسه و پنجه‌ای در آن است که یادآور همین واقعه است، نذری دادن آب، شیر، شربت و چای از سنت‌های پسندیده ماه محرم و دهه عاشورا محسوب می‌شود.
قنبری با بیان اینکه تعزیه‌ها و شعرهای عزاداری در چهارمحال و بختیاری به زبان محلی اجرا می‌شوند، گفت: کلیات عزاداری برای امام حسین (ع) در ماه محرم در این منطقه یکسان است و تنها جزئیات آن تغییر می‌کند، این تغییرات بیشتر در روساخت فرهنگ عامه دیده شده و نه در زیرساخت آن، برای مثال ماشین نوشته‌ها و پارچه نوشته در محرم در همه مکان‌ها وجود دارد، برپا کردن ایستگاه‌های صلواتی و نذری در شهرها و روستاهای استان مانند دیگر مناطق کشور رواج دارد.
این استاد زبان و ادبیات فارسی تصریح کرد: آیین‌ها و سنت‌های عزاداری در هر منطقه متناسب با شرایط خاص آن منطقه برگزار می‌شود، جغرافیا، شرایط اقلیمی و ویژگی‌های محلی در شکل‌گیری و اجرای این آیین‌ها تأثیرگذار هستند.
وی یادآور شد: به طور مثال در برخی مناطق سنج‌زنی انجام می‌شود، در این آیین سنج به‌عنوان نماد سنگ به‌کار می‌رود و به‌هم‌زدن آن نوعی عزاداری است، همچنین در شهرستان بن به دلیل وجود آب در این منطقه، مردم آن را با عزاداری امام حسین (ع) و واقعه عاشورا به‌ویژه با تشنگی امام و یارانش که به شهادت رسیدند ، پیوند می‌دهند، در این آیین، مردم علم‌ها را به داخل آب می‌برند و خیس می‌کنند که این عمل نمادی از ارتباط با تشنه‌لب شهید شدن امام حسین (ع) و یارانش برقرار می‌کند، از طرفی در طاقانک، آیین خیمه‌سوزان برگزار می‌شود که سنتی دیرینه است. در این مراسم، خیمه‌ها را به آتش می‌کشند تا یادآور واقعه عاشورا و سوزاندن خیمه‌های امام حسین (ع) و یارانش باشد.
قنبری توضیح داد: در مناطقی مانند وردنجان، وانان، شهرک، فرخشهر، کیار، اردل و ناغان، تعزیه‌خوانی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده و بسیار رایج است، برپا کردن مجالس وعظ، خطابه ، سینه‌زنی یا زنجیرزنی در مساجد و اماکن مذهبی در سراسر استان نیز رواج دارد.
این پژوهشگر حوزه فرهنگ عامه با بیان اینکه بسیاری از شاعران چهارمحال و بختیاری مانند عمان سامانی، پژمان، داراب افسر بختیاری و شاعران بروجنی، قهفرخی و شهرکی به نوعی در اشعار خود به عاشورا و عزاداری امام حسین (ع) و شخصیت‌های این نهضت مانند حضرت عباس (ع) پرداخته‌اند، گفت: بررسی این اشعار نشان می‌دهد که واژه‌ها، موضوعات و سوژه‌های انتخاب‌شده ریشه در آموزه‌هایی دارد که از طریق داستان‌های عاشورا، نوحه‌ها و روایت‌هایی که از مادران و نیاکانشان شنیده‌اند، شکل گرفته است. این روایت‌ها و داستان‌های مربوط به امام حسین (ع) و یارانش به زبان شعر و ادبیات تبدیل شده‌اند و نمونه برجسته این موضوع را می‌توان در گنجینة‌الاسرار عمان سامانی مشاهده کرد.
وی با اشاره به اینکه مردم چهارمحال و بختیاری که همگی شیعه علوی و عاشق اهل بیت، به‌ویژه امام حسین (ع) و واقعه عاشورا هستند، ادامه داد: مردم استان محرم و عزاداری امام حسین (ع) را به شیوه‌های گوناگون برگزار می‌کنند، در برخی روستاهای این استان پخت کاکولی برای عزاداری، قربانی کردن گوسفند در مقابل دسته‌های عزاداری و تهیه نذری از این قربانی‌ها برای بزرگداشت امام حسین (ع) رایج است، برخی افراد برای مشکل‌گشایی و برآورده شدن دعاها و آرزوهایشان امام حسین (ع) را شفیع قرار می‌دهند، همچنین عزاداری‌ها همراه با نذری دادن، قربانی کردن و برپایی جلسات روضه خانگی است، بعضی خانواده‌ها خود را ملزم می‌دانند که این سنت‌ها را سال‌ها ادامه دهند، همینطور این مجالس عزاداری با گذشت زمان و متناسب با شرایط تغییراتی پیدا می‌کنند. پختن غذا و خوراکی های محلی مانند شله زرد، شیربرنج، پلو و یا دادن گوشت خام نذری، در فرهنگ مردم ما وجود دارد.
قنبری گفت: برخی از سنت‌های عزاداری به مرور زمان شکل گرفته‌اند، برای مثال برگزاری نماز ظهر عاشورا در گذشته چندان فراگیر نبود، اما امروزه این مراسم در همه مناطق کشور به‌صورت گسترده برگزار می‌شود، امروز در فضای مجازی و رسانه‌های نوین، مردم به صورت خودجوش به عزاداری امام حسین می‌پردازند، پیامک‌ها، پادکست‌ها و نوحه خوانی‌ها در این فضا به سلیقه مردم گسترش پیدا می‌کند.
وی خاطرنشان کرد: امام حسین (ع) و سنت عزاداری عاشورایی به همه انسان‌ها تعلق دارد، نه تنها مسلمانان بلکه زرتشتیان، مسیحیان و پیروان دیگر ادیان الهی و توحیدی نیز این امام را به‌عنوان نماد آزادگی، ایستادگی، حق‌خواهی و مظلومیت می‌شناسند، در چهارمحال و بختیاری نیز این باور در نام‌گذاری فرزندان با اسامی مانند حسین، عباس، قاسم، زینب و رقیه نمود پیدا کرده است، فراوانی این نام‌ها که از نهضت عاشورا برگرفته شده‌اند در این استان بسیار چشمگیر است.
مراسم‌های آئینی ماه‌های محرم و صفر در چهارمحال و بختیاری( چاق چاقو)
فریده احمدی- کارشناس ثبت میراث فرهنگی ناملموس و طبیعی اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی چهارمحال و بختیاری در گفتوگو با ایسنا در خصوص مراسم‌های آئینی ماه‌های محرم و صفر در نقاط مختلف استان، اظهار کرد: آیین چاق چاقو یکی از آیین‌های محرمی است که توسط مردم سامان اجرا می‌شود، مردم شهرستان سامان هر ساله عزاداری حسینی را بسیار پرشور و با سوز و گداز خاصی برگزار می‌کنند، از اولین روز دهه عاشورا دسته‌های عزاداری در مساجد، تکایا و حسینیه‌های مختلف شروع می‌شود، اوج مراسمات عزاداری از عصر روز تاسوعا آغاز می‌شود، پس از عزاداری روز تاسوعا مردم عزادار به مساجد رفته و عزاداری خود را ادامه می‌دهند و خود را برای انجام مراسم «چاق چاقو» آماده می‌کنند.
وی ادامه داد: اهالی سامان پس از نیمه شب و آغاز روز عاشورا حدوداً از ساعت ۲ بامداد از مساجد و تکیه‌ها به کوچه‌ها و خیابان‌های شهر رفته و عزاداری خود را با انجام مراسم چاق چاقو ادامه می دهند و این مراسم تا اذان صبح ادامه دارد، در این مراسم همه اقشار مردم و گروه‌های سنی مختلف از نوجوانان تا کهنسالان و صرفاً مردان شرکت می‌کنند، شرکت کنندگان به صورت ستونی و با فاصله متغیر چند متری و با پهلو حرکت می‌کنند، در کوچه‌های باریک این فاصله به ۲ یا ۳ متر و در خیابان‌ها فاصله تا ۴ یا ۵ متر هم می‌رسد و معمولاً دو صف روبروی یکدیگر قرار می گیرند، البته در فواصل مختلف زمانی شرکت کنندگان اندکی نشسته و مراسم را نشسته انجام می‌دهند، به‌طور کلی ابتدا و انتهای فعالیت متمرکز و اکثراً در حرکت و به‌طور نشسته، انجام می‌شود.
احمدی بیان کرد: در مراسم چاق چاقو نوحه خاصی خوانده می‌شود و همزمان با خواندن این نوحه عزاداران و شرکت کنندگان دو سنگ یا دو چوب خود را که در دست گرفته اند، به همدیگر می‌کوبند، در گذشته بیشتر از سنگ استفاده می‌شد، به این خاطر در گذشته تکه سنگ‌های صیقلی و صاف را جمع‌آوری کرده و در مراسم چاق چاقو از آن‌ها استفاده می‌کردند، همچنین امروزه ببیشتر از تکه چوب‌های صاف تراشیده شده‌ای که در پشت آن‌ها جای انگشت تعبیه شده است نیز استفاده می‌کنند.
مراسم آئینی عرب‌ها در روستای مرغملک
کارشناس ثبت میراث فرهنگی ناملموس و طبیعی اداره‌کل میراث فرهنگی چهارمحال و بختیاری در خصوص مراسم آئینی عرب‌ها در روستای مرغملک از توابع بخش لاران شهرستان شهرکرد، گفت: در این روستا از دیر باز در روز عاشورا مراسمی با عنوان مراسم عرب‌ها، برگزار می شود، تعداد افرادی که این آئین را اجرای می‌کنند بین ۵۰ یا ۶۰ نفر هستند، این افراد با پوشیدن لباس عربی و مدیحه سرایی مداحان در غم ماتم سرور و سالار شهیدان در سطح خیابان‌های روستا با برپایی دسته جات عزاداری می‌کنند.
وی یادآور شد: لباس عربی مورد استفاده در مراسم عرب‌های روستای مرغملک شامل یک دشداشه عربی سفید رنگ و چفیه و ... است و در سال‌های اخیر رواج پیدا کرده و در قدیم فقط سرگروه این عزادارن این لباس را به تن داشت و بقیه گروه از چوقا که پوشش سنتی منطقه استفاده می کردند، در حال حاضر نیز بعضی از افراد این گروه هنوز همان پوشش سنتی را دارند، برای این مراسم چند پیکر را به عنوان شهدای کربلا بر روی تخته چوبی با لباس های جنگی قدیمی و بدون سر آماده کرده و به همراه دسته‌جات سینه‌زنی و زنجیرزنی در کوچه‌ها و خیابان‌های روستا به عزاداری می‌پردازند و در حین مراسم نفراتی وظیفه حمل این پیکرها را بر روی دست‌ها را دارند و چند نفر هم در جلوی آن‌ها با در دست داشتن بیل وکلنگ نقش کندن قبر را اجرا می‌کنند، افرادی نیز نقش ماموران حکومتی ابن زیاد، با لباس‌های متفاوت جنگی و قرمز رنگ را دارند، سایر اعضای گروه به صورت دو صف منظم و موازی روبه روی هم به عزاداری مشغول هستند، همچنین یک نفر به عنوان سردسته و مداح با لباس عربی رنگی و با کیفیت بالاتر و کامل‌تر و با در دست داشتن ماکت سر بریده شده در وسط قرار گرفته و نوحه سرایی می‌کند. در این بین گهگاهی به صورت دایره وار می‌ایستند و به صورت چرخشی به نوحه سرایی و عزاداری خود ادامه می دهند، پیکرها را بر زمین می گذارند و گروهی که نقش کندن قبر را بر عهده دارند به صورت نمادین شروع به کندن زمین می‌کنند و گروهی که نقش ماموران حکومتی ابن زیاد را دارند در این صحنه حضور پیدا می‌کنند و از ادامه کار ( قبر کندن و تدفین) ممانعت می‌کنند.
احمدی افزود: مداحان ابیات « ای قوم عرب از یاری، نعش حسین بردارید، ای قوم عرب حرمت این کشته بدارید، ولله غریب است بخاکش بسپارید، چه گل فتاده بر زمین، نعش امام سومین» را به صورت دو طرفه مداحان و عرب‌ها هم‌خوانی می‌کنند.
کارشناس ثبت میراث فرهنگی ناملموس و طبیعی اداره‌کل میراث فرهنگی چهارمحال و بختیاری بیان کرد: در ادامه دوباره با گفتن « یا حسین » مداح، پیکرها برداشته می‌شود و حین حرکت به عزاداری خود ادامه می‌دهند و یک دور کامل اطراف روستا می‌زنند تا به نقطه شروع مراسم، که درب منزل علی بهرامی، مسئول هیأت است، می‌رسند و نزدیک ظهر قبل از اذان عزاداری را تمام می کنند.
وی در ادامه با اشاره به دیگر نوحه‌هایی که در مراسم عرب‌ها در مرغملک خوانده می‌شود، گفت: این اشعار شامل مداح: کو اکبر و کو اصغرت، گروه: قربان جسم بی سرت، مداح: کو قاسم و کو جعفرت، گروه: قربان جسم بی سرت، مداح: این جسم بی سر مال کیست، گروه: حسین مظلوم، مداح: این لب تشنه مال کیست، گروه: حسین مظلوم، مداح: خو خو عزای کیست و گروه: حسین مظلوم است.
مراسم «چیغ به دهل»، آقا سلام و گل‌زنی و آب زدن علم‌ها در شهرستان بن
احمدی با بیان اینکه مراسم چیغ به دهل از دیگر آئین‌های معنوی ماه محرم در شهرستان بن است، توضیح داد: این مراسم در روز تاسوعا در شهر بن با نواختن طبل‌ها آغاز می‌شود، این مراسم با حرکت هیات‌های عزاداری در عصر تاسوعا و حمل علم‌ها در پیشاپیش این هیات‌ها آغاز می‌شود و با پایان یافتن مراسم عزاداری در نیمه‌های شب، صاحبان علم با نوحه سرایی، مداحی و فریاد حیدر ، حیدر علم‌ها را به سمت گرداب بن که در قسمت جنوب غربی و در فاصله حدوداً نیم کیلومتری از شهر واقع شده است، منتقل می‌کنند، پس از انتقال علم‌ها به گرداب، آن‌ها را به صورت ایستاده به دامنه کوه واقع شده در نزدیکی چشمه‌ای که در فاصله چند متری گرداب قرار دارد، تکیه می‌زنند، در فرصت باقیمانده به زمان فرو بردن علم‌ها در آب، مراسم عزاداری و خواندن زیارت عاشورا با حضور تعداد بسیاری از عزاداران انجام می شود، زمان به آب زدن علم‌ها قبل از اذان صبح است که قسمت سر علم ها را یک به یک و با فریاد یاحسین و حیدر حیدر، سه مرتبه در آب فرو می‌کنند، خواندن نماز جماعت صبح و زیارت عاشورا و پخش نذری مانند حلیم و شیرگرم در میان عزاداران پس از پایان یافتن مراسم فرو بردن علم در آب چشمه انجام می شود، با طلوع سپیده صبح، عزاداران و هیات‌های مذهبی با حمل علم‌ها به سمت شهر بن حرکت می‌کنند.
کارشناس ثبت میراث فرهنگی ناملموس و طبیعی اداره‌کل میراث فرهنگی چهارمحال و بختیاری افزود: همچنین روز عاشورا در میان مردم بن با نام روز تیغ شناخته می‌شود و ادای احترام به سادات در مراسم آقا سلام از مهم‌ترین بخش‌های مراسم عزاداری حسینی در این روز به شمار می‌رود، این مراسم در چهار نقطه و در مقابل منزل سید شجاع مرتضوی، سید علی اکبر موسوی، سید حسین مرتضوی معروف به سید هژبر یا حٌجَیب و حاج سید محمد مرتضوی برگزار می‌شود، اگرچه سید شجاع، سید علی اکبر و سید حسین از دنیا رفته‌اند، اما مردم شهر بن هم‌چنان در روز عاشورا با تجمع در مقابل منزل این افراد مراسم آقا سلام را برگزار می‌کنند.
وی اضافه کرد: عزاداران حسینی در طی عبور از خیابان‌های شهر بن و اجرای مراسم آقا سلام، برای نشان دادن حزن و اندوه خود بر روی سر و گاهاً بر روی شانه‌ها گِل می‌زنند، رنگ این گل که مخلوطی از خاک رس و گلاب است به دلیل استفاده از نوع خاصی از خاک رس کمی به رنگ قرمز متمایل است، رسم گِل زنی را اکثر افراد حاضر در مراسم عزاداری روز عاشورا بن انجام می‌دهند و زنان نیز بر روی چادر و روسری خود گل می‌مالند، در امتداد خیابان‌ها گروه عزاداران پس از نزدیک شدن به درب منازل سادات به نوحه سرایی می‌پردازند و هر گروه با خواندن ابیاتی مخصوص به سید ادای احترام می‌کنند.
احمدی ادامه داد: «سینه زنان آمدیم، آقا سلامٌ علیک، چشم گریان آمدیم، آقا سلامٌ علیک، از راه دور آمدیم، آقا سلامٌ علیک، بهر حاجت آمدیم، آقا سلامٌ علیک، بر سرزنان آمدیم، آقا سلامٌ علیک، ما گل زنان آمدیم، آقا سلامٌ علیک» از جمله ابیاتی است که هر گروه از عزاداران با رسیدن به مقابل منزل سید در شهر بن، آن را بیان می‌کنند.
مراسم تعزیه حضرت قاسم(ع) و آتش خیمه‌ها در شهر طاقانک
کارشناس ثبت میراث فرهنگی ناملموس و طبیعی اداره‌کل میراث فرهنگی چهارمحال و بختیاری در خصوص مراسم تعزیه حضرت قاسم(ع) در شهر طاقانک از توابع شهرستان شهرکرد، اظهار کرد: این مراسم غالباً در روز هفتم یا نهم محرم برگزار می‌شود، تمامی عزادارانی که نذر سینی حضرت قاسم دارند، سینی‌های خود را به منزل یکی از سادات که فرد نیز یکی از تعزیه خوانان به نام شهر بوده می‌برند تا بعد از نیت کردن، نذر و خواسته خود را در طبق اخلاص گذاشته و تقدیم کنند، وسایل داخل طبق ها شامل قرآن ، سبزه، آینه و شمعدان، یک کله قند آراسته، عود و اسفند، حنا، شانه، میوه و شیرینی که در بعضی از سینی ها این موارد به صورت کامل و در بعضی ناقص دیده می‌شود، برخی افراد نیز لباس نوجوان داخل سینی گذاشته تا هر کس شبیه قاسم را در تعزیه خواند و لباسش را پاره کردند این لباس را به تن کند، تمام سینی‌ها تا بعد از نماز در این منزل نگهداری شده و با توسل، عزاداری و گریه بر مصائب حضرت قاسم(ع) همراه است، کلیه تعزیه خوانان بعد از قرائت زیارت عاشورا و نماز و صرف نذری که توسط اهالی این منزل پخته شده مراسم را شروع می‌کنند، سپس در حالیکه علم، سینه زن‌ها، گروه موزیک، اسب سفید رنگ، شترهایی که محمل‌هایی بر آن گذاشته شده و عده‌ای با لباس تعزیه بر آن سوار هستند و نیز اشقیا خوان‌ها که سوار بر اسب هستند در پیشاپیش سایرین حرکت می‌کنند سینی های نذرکرده از طرف اهالی شهر و روستاهای اطراف ( سیرک، نوآباد هفشجان، شمس‌آباد ، بهرام‌آباد ، شهر کیان و ... ) که شمار آن ها از ۳۰۰ عدد بیشتر است بر سر گذاشته و مسیر را طی می‌کنند و این مسیر به محل خیمه گاه حضرت ابوالفضل ع ختم می‌شود.
وی گفت: عزاداران طاقانکی در طول مسیر با ذکر صلوات و با نواختن مارش‌های عزا سینه‌زنی و عزاداری می‌کنند و مردم در طول مسیر با ذبح گوسفندان و دود کردن اسفند ارادت خود را به این خاندان نشان داده و حاجت خود را طلب می‌کنند، پس از ورود کاروان حضرت قاسم(ع) سینی‌ها داخل میدان گذاشته شده و تعزیه شروع می‌شود، در حین اجرای مراسم تعزیه برای چیدمان و جانمایی خیمه ها در محل برگزاری مراسم نیز ابتدا دالان ها و یا معابر ورودی و خروجی برای مجموعه خیمه گاه طراحی و درنظر گرفته می شود، خیمه‌ها را براساس روایت به نمایش در آمده در کربلای معلی درباره مکان احتمالی خیمه‌های کاروان امام حسین(ع) در واقعه عاشورا، برپا می‌کنند و در نظرگرفتن مکان ویژه و محوری در مرکز خیمه گاه برای برپایی خیمه منسوب به امام حسین(ع) از جمله مورادی است که در مراسم خیمه سوزان طاقانک با دقت و نگاه خاصی انجام می‌شود، در تمامی مدت برپایی خیمه‌ها در محل خیمه‌گاه، مراسم‌های کوچک و بزرگ عزاداری شامل نوحه سرایی، سینه زنی، زنجیرزنی، چاق چاقو و خواندن زیارت عاشورا توسط برپاکنندگان و صاحبان خیمه‌ها برگزار می‌شود.
احمدی افزود: هیات‌های طاقانک با ایجاد پایگاه‌های توزیع چای صلواتی و خیمه ویژه برای پخت حلیم در محل خیمه‌گاه از عزاداران حسینی پذیرایی کرده و همچنین پایگاهی نیز برای جمع‌آوری نذورات نقدی و غیر نقدی مردم در محل برگزاری مراسم خیمه سوزان برپا می‌کند.
کارشناس ثبت میراث فرهنگی ناملموس و طبیعی اداره‌کل میراث فرهنگی چهارمحال و بختیاری بیان کرد: با نزدیک شدن به روزهای پایانی دهه نخست محرم، تعداد خیمه‌های برپا شده در محل خیمه‌گاه طاقانک افزایش یافته و مراسم عزاداری نیز شکل گسترده‌تری به خود می‌گیرد، برخی از هیات‌ها و گروه‌های تعزیه خوان هم در چند سال اخیر به دلیل حضور بی وقفه مردم در محل خیمه‌گاه، برگزاری نمایش‌های تعزیه به ویژه تعزیه حضرت قاسم (ع) را که با آداب و رسوم خاص منطقه برگزار می‌شود را به این مکان منتقل کرده‌اند.
احمدی خاطرنشان کرد: صبح روز عاشورا، گروه‌ها و هیات‌های عزاداری پس از عبور از خیابان اصلی شهر طاقانک به سمت خیمه گاه و بقعه شیخ زین‌الدین حرکت می‌کنند، حرکت کاروان نمادین امام حسین(ع)، قربانی کردن ۱۴رأس گوسفند در جلوی هیات‌های عزاداری، تشییع نمادین پیکر شهدای کربلا، نواختن نی، ساز و دُهل و حمل علم به سوی خیمه‌گاه همراه با هیئت های عزاداری انجام می‌شود و این هیات‌ها با رسیدن به خیمه گاه فریاد یا حسین و یازینب سر می‌دهند، در این زمان جمعی از افراد در هیات‌ها سپاهیان کوفه، سوار بر اسب در میان خیمه‌های برپا شده تعدادی از نوجوانان و جوانان را که پوشش سبز رنگ برتن دارند، تعقیب می‌کنند و سپس خیمه‌های برپا شده، یک به یک و بدون در نظر گرفتن ترتیبی خاص به آتش کشیده می‌شوند.
انتهای پیام
نظرات