آزاده خادم -مدیر گروه پژوهشی بیوتکنولوژی گیاهان باغبانی جهاد دانشگاهی- در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: بهره‌وری آب یکی از ضروری‌ترین، اساسی‌ترین و فوری‌ترین نیازها در حوزه کشاورزی است که دستیابی به آن از طریق علم و فناوری ممکن است.
وی با اشاره به وضعیت استان خراسان رضوی در زمینه بحران آب، بیان کرد: یکی از چالش‌های اصلی در این استان، نوع محصولاتی است که کشت می‌شود. باید به‌سمت کاشت گیاهان کم‌آب‌طلب حرکت کنیم و در الگوهای کشت بازنگری جدی انجام دهیم. محصولات پرمصرفی نظیر هندوانه و خربزه که با قیمت ناچیز صادر می‌شوند، به‌شدت به منابع آبی کشور آسیب می‌زنند.
خادم ادامه داد: نکته دوم، استفاده از روش‌های نوین آبیاری در بخش‌های زراعی و گلخانه‌ای است. الگوهای سنتی فعلی موجب هدررفت فراوان منابع آب شده و لازم است از روش‌هایی مانند آبیاری قطره‌ای و بارانی برای کاهش مصرف استفاده شود.
عضو هیئت علمی جهاد دانشگاهی خراسان رضوی با بیان اینکه کشاورزی در حال حاضر بیشترین مصرف‌کننده آب شیرین در کشور است، خاطرنشان کرد: بیش از ۷۵ درصد آب کشور در این حوزه مصرف می‌شود و با وجود قرار گرفتن در اقلیم خشک و کم‌آب، بهره‌وری بسیار پایین است و هدررفت بالایی داریم. بنابراین باید علاوه بر اصلاح مصرف آب، به‌سمت محصولات با ارزش افزوده بالا نیز حرکت کنیم.
وی با اشاره به محدودیت‌های موجود در تغییر شیوه کشت برخی محصولات زراعی، اظهار کرد: محصولاتی مانند گندم، جو و برنج قابلیت انتقال به فضای گلخانه‌ای ندارند. بنابراین لازم است برای آن‌ها زمین‌هایی با اقلیم مناسب‌تر در نظر گرفته شود. این مهم نیازمند طراحی نقشه الگوی آب‌وهوایی و خاک سراسر کشور است.
خادم با اشاره به مسئله خرد شدن زمین‌های کشاورزی طی زمان، گفت: قطعه‌قطعه شدن اراضی مانع سرمایه‌گذاری مؤثر شده و موجب افزایش مصرف آب می‌شود. یکی از راهکارهای افزایش بهره‌وری، تجمیع قطعات و تبدیل آن‌ها به زمین‌های بزرگ‌تر است.
وی با انتقاد از ارزش پایین آب در کشور، اظهار کرد: یکی دیگر از چالش‌ها، عدم تناسب قیمت آب با اهمیت آن است. اگر نظام حکمرانی در این زمینه تصمیم‌گیری جدی نکند، بهره‌وری پایین و هدررفت ادامه خواهد داشت.
مدیر گروه پژوهشی بیوتکنولوژی گیاهان باغبانی افزود: استفاده افراطی از کودهای شیمیایی نیز آسیب‌زا است. در خاک عناصر مفیدی برای رشد گیاهان وجود دارد، اما کشاورزان برای افزایش عملکرد، کود زیادی استفاده می‌کنند که موجب شور شدن آب و خاک می‌شود. در منطقه خراسان، خاک‌های کشاورزی به‌سمت شوری می‌روند، در حالی که با مصرف هدفمند و علمی کود می‌توان از این پدیده جلوگیری کرد. نیترات بالای کودهای شیمیایی آثار مخربی بر محیط و سلامت دارد و باید نیازهای واقعی گیاهان بررسی و بر آن اساس تغذیه شوند.
وی یکی از راهکارهای افزایش بهره‌وری را توسعه کشت‌های گلخانه‌ای و تولید در شرایط کنترل‌شده نظیر کارخانه‌های گیاهی دانست و گفت: کشت‌های گلخانه‌ای به‌ویژه در اقلیم‌هایی مانند خراسان رضوی که پراکنش اقلیمی خاصی دارد، می‌تواند بسیار مؤثر باشد.
خادم با اشاره به وضعیت اصلاح بذرها در ایران، تاکید کرد: کشورهای توسعه‌یافته با اصلاح ارقام به کشت گیاهانی می‌پردازند که آب کمتر مصرف می‌کنند، مقاوم‌تر هستند و نیاز کمتری به سم و کود دارند. اما در ایران تنها یک یا دو شرکت محدود در زمینه اصلاح ارقام فعالیت می‌کنند.
وی خاطرنشان کرد: اصلاح بذر با ویژگی‌هایی چون مقاومت به شرایط محیطی، کم‌آب‌طلب بودن و افزایش تولید یکی از اقدامات ضروری برای ارتقاء بهره‌وری کشاورزی در کشور است.
انتهای پیام
نظرات