سیدمحمدجواد شرافت در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: یکی از رسالت‌های اصیل هنر به‌ ویژه شعر آن است که انسان معاصر را که درگیر زندگی پرهیاهو و پیچیده شهری است، از روزمرگی‌ها رها ساخته و به جهانی سرشار از آرمان‌ها، امیدها و رؤیاهای انسانی سوق دهد. شعر می‌تواند در قالب واژگانی لطیف و آرامش‌بخش، آرزوها و تمنیات انسان‌ها را به تصویر بکشد و تسکینی برای روح و جان باشد.

وی ادامه داد: زنده‌یاد استاد قیصر امین‌پور در یکی از اشعار نیمایی خود می‌فرمایند «خدا، روستا را، بشر، شهر را و ما شاعران، آرمان‌شهر را آفریدیم؛ آرمان‌شهری که حتی در خواب نیز خواب آن را ندیده‌ایم». این آرمان‌شهر گرچه خیالی و دست‌نیافتنی می‌نماید، اما در زبان هنر و به‌ ویژه شعر به صورتی ملموس و قابل ادراک جلوه‌گر می‌شود. از همین رو شعر می‌تواند برای انسان امروز مسکن، آرامش‌بخش و مایه‌ استقامت در برابر بحران‌ها و ناملایمات باشد. در مسیر عبور از شرایط سخت و دشوار، هنر و شعر می‌توانند نقشی کلیدی و تعیین‌کننده ایفا کنند.

شرافت خاطرنشان کرد: در بحث تاب‌آوری اجتماعی باید توجه داشت که هنر تنها یکی از عوامل مؤثر است و البته همین عنصر نیز به‌ شرط باورمندیِ هنرمند به ‌ویژه شاعر به ارزش‌ها و مفاهیم متعالی، می‌تواند کارساز و اثربخش باشد. شاعر انقلابی کسی است که انقلاب اسلامی را درک کرده و می‌داند این نهضت، ریشه در معارف اهل‌بیت(ع) دارد؛ معارفی که خود از سرچشمه توحید نشئت گرفته‌اند.

وی اظهار کرد: اگر به حوادث و رویدادهای زندگی از منظر توحیدی و قرآنی بنگریم، آرامش خاطر و اطمینان قلبی خواهیم داشت. در میانه‌ دشواری‌ها، می‌توان همانند حضرت زینب(س) در واقعه کربلا گفت «ما رأیتُ إلا جمیلا» این نگاه عاشورایی و قرآنی، اگر در ذهن و ضمیر شاعر رسوخ کند، شعر او نیز مملو از ایمان، باور و آرامش خواهد بود؛ آرامشی که از دل معارف دینی برخاسته و به جامعه نیز منتقل می‌شود.

این شاعر افزود: در چنین شرایطی شعر می‌تواند پلی میان دل‌ها باشد. یک بیت یا حتی یک مصرع گاه می‌تواند چراغ راه و مرهمی برای زخم‌های روحی باشد. مثلاً این بیت معروف «گر نگهدار من آن است که من می‌دانم/ شیشه را در بغل سنگ نگه می‌دارد» در مواقع سختی به دل می‌نشیند و انسان را امیدوار نگاه می‌دارد.

وی با اشاره به اینکه مخاطبان امروز بیش از همیشه نیازمند بازگشت به ریشه‌های فکری و اصول بنیادین خود هستند، گفت: اصولی همچون توکل به خدای متعال و توسل به اولیاء الهی، اگر در جان انسان نهادینه شود، بسیاری از مشکلات فرعی خودبه‌خود حل خواهد شد.

این شاعر اظهار کرد: در حوزه شعر و هنر دینی و انقلابی نیز همین قاعده صادق است. اگر شاعر ریشه‌های معرفتی صحیح و باورهای الهی داشته باشد، آثار او نیز برخاسته از ایمان، حکمت و نیت خالص خواهد بود. چنین هنری نه صرفاً تزئینی یا احساسی، بلکه عامل تربیت، هدایت و ایجاد تحول در سبک زندگی خواهد بود.

شرافت ادامه داد: شاعری که به انسجام، همدلی و وحدت اجتماعی ایمان دارد، کلمات خود را همچون چتری بر سر همه مخاطبان می‌گستراند. اما اگر چنین باوری در شاعر وجود نداشته باشد، همان شعر می‌تواند منشاء اختلاف و جدایی شود. چراکه هنر به ‌ویژه شعر به‌طور مستقیم تحت تأثیر شرایط اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی زمانه قرار می‌گیرد.

وی با بیان اینکه در مقاطع مختلف تاریخی نیز این حقیقت نمایان است، گفت: به ‌طور مثال در جریان جنگ اخیر ۱۲ روزه، بسیاری از شاعران زیر پرچم ایران و جمهوری اسلامی گرد آمدند و با جان و دل از وطن دفاع کردند. این اتفاق خود نشانه‌ای است از نقش بی‌بدیل شعر در ایجاد همدلی و تقویت احساس مسئولیت اجتماعی.

شعر سریع‌ترین واکنش به حوادث اجتماعی است

این شاعر در ادامه بیان کرد: شعر به‌ واسطه سادگی ابزار و امکانات مورد نیازش، سریع‌ترین واکنش را به حوادث اجتماعی نشان می‌دهد. گاهی کمتر از چند دقیقه پس از یک واقعه، اشعاری از شاعران متعهد منتشر می‌شود که نشان‌دهنده‌ی پیوند عمیق شعر با مسائل جامعه است.

شرافت اظهار کرد: در بحث کنشگری اجتماعی نیز اگر شاعر فردی دغدغه‌مند، مطالبه‌گر، اهل امر به معروف و نهی از منکر ادبی باشد، آثار او نیز به همین سمت و سو سوق پیدا می‌کند و مخاطب خود را نیز به حرکت و مشارکت اجتماعی دعوت می‌کند. برای نمونه این مصرع از جناب آقای محمدمهدی عرفان‌پور «در کرب‌وبلا بی‌طرفان، بی‌شرفانند» تلنگری جدی است به وجدان انسان، برای مشخص کردن موضع در برابر ظلم و حق.

شعر فارسی می‌تواند در تاب‌آوری اجتماعی نقش مهمی ایفا کند

وی با بیان اینکه شعر از آنجا که با دل و عقل مخاطب توأمان ارتباط می‌گیرد، می‌تواند هم انگیزه ببخشد و هم اندیشه را برانگیزد، تصریح کرد: شعری که نخست دل را می‌رباید و سپس ذهن را درگیر می‌کند، تأثیری عمیق و ماندگار دارد. شعر اصیل فارسی، همواره با حکمت و تفکر آمیخته بوده و امروز نیز می‌تواند در تقویت تاب‌آوری اجتماعی نقش مهمی ایفا کند.

این شاعر ادامه داد: به‌شرط آن‌که خود شاعر باوری راستین به این اصول داشته باشد. شاعری که عزت‌نفس دارد، به اصول دینی پایبند است، زیست مومنانه دارد و با روحیه‌ای برخاسته از توکل و توسل زندگی می‌کند، می‌تواند در مسیر آگاهی‌بخشی و تقویت ایستادگی اجتماعی مؤثر و الهام‌بخش باشد.

شرافت خاطرنشان کرد: همان‌گونه که شهید حاج قاسم سلیمانی گفت «شهید کسی است که قبل از شهادت، شهیدانه زندگی کرده است»، چنین زندگی شهیدانه‌ای مملو از ایمان، عزت و عشق به ارزش‌های الهی است و اگر در جان هنرمند و شاعر جاری شود، آثارش نیز الهام‌بخش خواهد بود.

وی تصریح کرد: تقویت اصول فکری در جامعه وظیفه‌ای است که بر عهده نهادهایی چون رسانه‌ها، خانواده‌ها، آموزش‌وپرورش، منبرها و... قرار دارد. اگر این اصول به درستی در جان انسان‌ها نهادینه شوند، بسیاری از مسائل اجتماعی همچون تاب‌آوری، خودبه‌خود شکوفا خواهند شد.

این شاعر ادامه داد: در صدر اسلام نیز در شرایطی چون شعب ابی‌طالب یا جنگ بدر همین ایمان و باورهای راسخ بود که مسلمانان را پیروز کرد. امروز نیز اگر همان ریشه‌ها تقویت شوند، تاب‌آوری اجتماعی نه‌تنها ممکن، بلکه پایدار خواهد بود و یکی از ابزارهای مؤثر در این مسیر هنر و به‌ویژه شعر است، به شرطی که هنرمند و شاعر خود با تمام وجود به این مسیر مؤمن و پایبند باشد.

انتهای پیام