به گزارش ایسنا، رویکرد «نیکول پاشینیان» نخست‌وزیر ارمنستان که به ایده «ارمنستان واقعی» در مرزهای فعلی و به رسمیت‌شناخته‌شده بین‌المللی آن پایبند است، با مواضع بالاترین مقام کلیسای حواری «گارگین دوم» اسقف اعظم و جاثلیق تمام ارامنه در تضاد است که طرفدار قلمرو اسطوره‌ای «ارمنستان تاریخی» است.
این ۲ نفر بر سر این مسئله اختلاف دارند و خواستار استعفای یکدیگر شده‌اند.
روزنامه فرانسوی لوموند در گزارشی در این باره نوشت: برخلاف معمول، در کلیسای جامع اچمیادزین که مقر مقدس کلیسای قدرتمند حواری ارمنی است، تب بی‌سابقه‌ای وجود دارد که درگیر رویارویی بی‌سابقه با دولت است. همه چیز از ۱۰ ژوئن، یعنی زمانی آغاز شد که پاشینیان از مومنان خواست تا گارگین دوم، بالاترین مقام مذهبی را برکنار کنند.
شخص جاثلیق نیز از نخست‌وزیر خواسته بود پس از شکست ارمنستان در جنگ قره باغ در ۲۰۲۰ استعفا کند. پاشینیان در ۲۰ ژوئیه بار دیگر خواستار برکناری این پیشوای مذهبی شد. او در پیامی در شبکه اجتماعی فیس بوک نوشته بود، گارگین دوم «هنوز از مقر اسقفی خارج نشده و بنابراین، به حریم قداست ما بی‌احترامی کرده است.»
نخست‌وزیر ارمنستان در پیام خود از هواداران خود خواست تا در مقابل کلیسای جامع اچمیادزین، محل سکونت جاثلیق در حومه ایروان تظاهراتی گسترده برگزار کنند تا مقر اسقفی از او گرفته شود. او تاریخ مشخصی را اعلام نکرد اما از آن موقع گمانه‌زنی‌ها درباره این که چه زمانی وارد عمل خواهد شد، افزایش یافته است. برخی انتظار دارند که او یکشنبه ۲۷ ژوئیه و در طی یکی از محبوب‌ترین مراسم‌های «وارداوار» وارد عمل شود که ارامنه در آن با پاشیدن آب به یکدیگر، مراسم نمادین تطهیر را انجام می‌دهند.
ناراحتی ارامنه از انتقادهای تند پاشینیان از کلیسا و شخص اسقف اعظم
در ادامه این مطلب مطرح شد: تهدیدهای نخست‌وزیر در کلیسای جامع اچمیادزین موجب عصبانیت و ناراحتی مومنان شده که از حمله او به این کلیسا، از ارکان هویت و تاریخ ارمنی که بیش از ۸۰ درصد پیروان آن در کشور و بیش از ۶ میلیون آن در سراسر جهان پراکنده‌اند. «آندرانیک ماچوریان» ۳۵ ساله که برای شرکت در یک مراسم تعمید آمده بود، می‌گوید «جاثلیق قدیس نیست اما پاشینیان حق دخالت در امور کلیسا را ندارد.»
لوموند در ادامه نوشته است: آمیریان در ۲۷ ژوئن که ناگهان چند صد مامور پلیس برای دستگیری اسقف اعظم بانفوذی به نام «میکائیل آجاپاهیان» که متهم به تحریم برای غصب قدرت بود، به کلیسای اچمیادزین هجوم آوردند، در محل حضور داشت. او(اسقف اعظم) در نهایت تسلیم شد. این نمایش چشمگیر قدرت دو روز پس از آن رخ داد که مقامات اعلام کردند که یک کودتای نافرجام را خنثی کرده‌اند. در جریان این یورش، پانزده نفر بازداشت شدند، از جمله «باگرات گالستانیان» اسقف اعظم بانفوذ و مخالف سرسخت نخست‌وزیر که متهم به سازماندهی این اقدام کودتایی بود. پاشینیان این اقدام را «نقشه شوم روحانیت فاسد الیگارش» به منظور تصاحب قدرت با حمایت روسیه خواند. هر دو پیشوای مذهبی به مدت دو ماه در بازداشت موقت به سر بردند.
این گزارش با ادعاهایی علیه جاثلیق کلیسای ارمنستان، نوشته او به روسیه نزدیک است.
نبرد میان ۲ دیدگاه ایدئولوژیک
لوموند در ادامه با اشاره به پیشینه بروز اختلافات میان پاشینیان و گارگین نوشت: نخست‌وزیر ارمنستان که پس از انقلاب مسالمت‌آمیز و طرفدار دموکراسی در سال ۲۰۱۸ به قدرت رسید، گارگین دوم را یک رقیب سیاسی و آخرین بازمانده دولت پیشین ارمنستان می‌داند که با روسیه روابط نزدیکی داشت. اما دخالت او در امور کلیسا که از سوی مخالفان و سازمان‌های جامعه مدنی «خلاف قانون اساسی» خوانده شده و اظهارات گاه تند او در فیسبوک حتی منتقدان جاثلیق را نیز خشمگین کرده است.
دستگیری دو اسقف اعظم و بازرسی منازل ده‌ها نفر از اعضای مخالفان پس از اعلام کودتا به مطرح شدن اتهام «تمایل به دیکتاتوری» علیه او دامن زده است. «ریچارد گیراگوسیان» مدیر اندیشکده «مرکز مطالعات منطقه‌ای» در ایروان معتقد است که «پاشینیان می‌خواهد کلیسا را به سمت شکل‌گیری رهبری جدیدی سوق دهد اما پاسخ او نتیجه عکس دارد، چراکه بوی انتقام‌جویی می‌دهد. این ضعف و اشتباهی سیاسی است».
لوموند تحلیل کرد: این رفتار ممکن است در کمتر از یک سال باقی‌مانده پیش از انتخابات پارلمانی که برای ژوئن ۲۰۲۶ برنامه‌ریزی شده، جایگاه او را بیش از پیش تضعیف کند، هرچند طبق نظرسنجی موسسه «جمهوری‌خواه بین‌المللی» در ۲۲ ژوئیه، حتی اگر او همچنان با ۱۳ درصد حمایت، نامحبوب‌ترین چهره سیاسی باقی بماند، از «رابرت کوچاریان» رئیس‌جمهور سابق و رقیب او با ۵ درصد محبوبیت، جلوتر است.
رسانه فرانسوی تحلیل کرد: نبرد میان کلیسا و دولت احتمالا با نزدیک شدن به انتخابات شدت خواهد یافت. این درگیری نماد یک تقابل ایدئولوژیک گسترده‌تر و نشان‌دهنده دو دیدگاه متفاوت در ارمنستان است؛ دیدگاه اول ریشه در میراث پسا-شوروی حلقه حاکم پیشین و کلیسای حواری دارد و به «ارمنستان تاریخی» اشاره دارد، سرزمینی که علاوه بر ارمنستان کنونی، شامل مناطقی می‌شود که امروز بخشی از کشورهای همسایه، از جمله ترکیه و آذربایجان هستند.
اما دیدگاه دوم که پاشینیان با آن همسو است، بر «ارمنستان واقعی» در چارچوب مرزهای فعلی و بین‌المللی تاکید دارد. او این دیدگاه را در فوریه ۲۰۲۵ تدوین و تبلیغ کرد که منطقه مورد مناقشه قره‌باغ را که جمهوری آذربایجان و ارمنستان بیش از سی سال بر سر آن جنگیدند را حذف می‌کند. باکو در سپتامبر ۲۰۲۳ و پس از تهاجمی ناگهانی که منجر به گریختن ۱۰۰ هزار ارمنستانی ساکن این منطقه شد، کنترل آن را به دست گرفت.
طبق تحلیل لوموند «این دکترین عمل‌گرایانه با هدف بستن پرونده قره‌باغ و تمرکز بر نوسازی جامعه و توسعه اقتصادی کشور، مرزهای ملت و دولت را بازتعریف می‌کند. بخشی از این تغییر راهبردی چرخش ژئوپولتیک به سمت اتحادیه اروپا و ایالات متحده آمریکا برای کاهش وابستگی به روسیه است.»
بهای پذیرفتن «ارمنستان واقعی»
در ادامه این مطلب مطرح شد: دولت عملا با پذیرفتن «ارمنستان واقعی» به ضعف کشور پس از شکست سنگین در جنگ ۲۰۲۰ و سقوط کامل قره‌باغ در ۲۰۲۳ اعتراف می‌کند. گیراگوسیان معتقد است که «پایان تکبر پیش از ۲۰۲۰ و پذیرفتن واقعیت جدید ارمنستان، چه ارمنستانی‌های خارج آن را بپسندند، چه نه، ارزیابی دردناکی است که بر وضع موجود کشور ارمنستان متمرکز است.»
نخست‌وزیر ارمنستان با این تصمیم، دولت را بر قلمرو اسطوره‌ای، ملت مدنی را به ملت قومی ترجیح می‌دهد، حتی اگر بهای آن خشم کلیسا که آن را مانعی برای پروژه خود می‌داند و برآشفتگی ارمنستانی‌های خارج از کشور و برخی از شهروندان ارمنستانی باشد. این گسست حتی به نمادها نیز کشیده شده است. پاشینیان از سال ۲۰۲۳ در حال بررسی تغییر نشان ملی ارمنستان است که به گفته او، هیچ ارتباطی با ارمنستان معاصر ندارد». او همچنین استدلال کرده کوه آرارات که نمادی مقدس و پراهمیت برای ارمنستانی‌هاست، در قلمرو بین‌المللی کشورش قرار ندارد، بلکه از سال ۱۹۲۳ تحت حاکمیت ترکیه قرار داشته است.
در بخش پایانی گزارش لوموند مطرح شد: از نظر نخست‌وزیر، کنار گذاشتن چشم‌داشت سرزمینی و عادی‌سازی روابط با جمهوری آذربایجان و ترکیه بهترین راه پیشگری از جنگ‌های جدید است، حتی اگر به معنای امتیازدهی در موارد متعدد باشد. به گفته او، بقای کشور که توسط دشمنان دیرینه‌اش احاطه شده و روسیه، متحد دیرین این کشور که درگیر جنگ اوکراین است، دیگر امنیت آن را تضمین نمی‌کند، به طور جدی تضعیف شده است. اعلام دستیابی به توافق صلح میان ارمنستان و آذربایجان در ۱۳ مارس گام مهمی بود که البته امضای آن به دلیل برخی درخواست‌های باکو هنوز انجام نشده است.
این روزنامه با مطرح کردن این سوال که «ارمنستان به چه قیمتی باید صلح را بپذیرد؟»، نوشت: این پرسش جامعه را دچار شکاف کرده است. با وجود ترس از یک درگیری جدید، بیش از ۳ هزار و ۸۰۰ سرباز در سال ۲۰۲۰ در کشوری با کمتر از ۳ میلیون نفر جمعیت جان باختند. پدر «تیگران بادیریان» مسئول دفتر پاپی اچمیادزین به لوموند می‌گوید «نمی‌توان فراموش کرد که قره‌باغ بخش اساسی هویت ماست».
او افزود: پاشینیان همان دیدگاه ترکیه و آذربایجان را درباره ارمنستان دارد و هر کسی که با او مخالفت کند، ممکن است هدف قرار بگیرد. اگر زندگی در صلح به معنای انکار هویت ما، انکار حق بازگشت ارمنی‌های قره‌باغ و گذشته تاریخی‌مان باشد، ما با آن موافق نیستیم.
انتهای پیام
نظرات