مقابله مؤثر با اعتیاد، صرفاً با سیاست‌های درمانی امکان‌پذیر نیست، بلکه به کارهای فرهنگی و آموزشی در سطوح مختلف، به‌ویژه در مدارس، به شدت نیاز دارد. استفاده از کارشناسان و متخصصان اجتماعی و روانشناسی در فرآیند آموزش و پیشگیری از اعتیاد، می‌تواند به ایجاد آگاهی و تغییرات مثبت در نگرش جوانان کمک کند؛ اما متأسفانه، در حال حاضر، این رویکردها به‌طور کافی در سیستم آموزشی و اجتماعی ما نهادینه نشده‌اند و این کمبود، زنگ خطری برای آینده نسل‌های آتی به شمار می‌آید.
در حالی که مبارزه با مواد مخدر به‌عنوان یک اولویت ملی شناخته می‌شود، نادیده گرفتن ابعاد فرهنگی و اجتماعی این معضل، نه‌تنها بر شدت آن می‌افزاید، بلکه می‌تواند به تداوم و گسترش آن منجر شود. مدارس، به‌عنوان بستر اصلی تربیت و آموزش نسل آینده، باید به مرکزی برای پیشگیری از اعتیاد تبدیل شوند.
برنامه‌های آموزشی باید فراتر از آگاهی‌رسانی درباره عواقب مصرف مواد مخدر باشد و به ارائه مهارت‌های زندگی بپردازند تا دانش‌آموزان در برابر فشارهای اجتماعی و وسوسه‌های مصرف مواد مقاوم‌تر شوند؛ در غیر این صورت، ما نه‌تنها با یک معضل اجتماعی مواجه خواهیم بود، بلکه آینده‌ای مبهم و ناامن برای جامعه خود رقم خواهیم زد.
مبارزه با مواد مخدر نیازمند استراتژی‌های متوازن است
تاکنون حتی در سطح جهانی نیز، مبارزه تنها بر اساس عرضه و تولید یک روش ناکام بوده است؛ هیچ کشوری تا به امروز نتوانسته صرفاً با مبارزه به نتایج مثبت دست یابد؛ هر چه محدودیت ایجاد شد، نه تنها عرضه کاهش نیافت بلکه مسیرهای جدیدی برای آن شکل گرفت.
محمدعلی نبی‌پور، معاون سیاسی استاندار خراسان رضوی، در همین خصوص با اشاره به چالش‌های محیط زندگی امروزی گفت: گرچه در ۱۰۰ سال قبل، به دلیل حداقل ارتباطات، محیط زندگی بشر در دنیا کوچک و بسته بود، اما امروز این‌گونه نیست و محیط اجتماعی به یک شبکه جهانی تبدیل شده است و یک دانش‌آموز یا دانشجو با یک گوشی هوشمند می‌تواند با کل دنیا در ارتباط باشد، بنابراین در معرض آسیب و آلودگی بسیار بالایی قرار دارد.
وی با اشاره به اهمیت مهارت‌آموزی برای کاهش آلودگی‌های اجتماعی، بیان کرد: باید تلاش کنیم افرادی را که به سطح جامعه می‌فرستیم، با سطح مهارت‌های بالا تربیت کنیم تا بتوانند با چالش‌ها بهتر مقابله کنند.
معاون سیاسی استاندار خراسان رضوی، با اشاره به وجود طیف گسترده‌ای از روانگردان‌ها و مواد مخدر، خاطرنشان کرد: استراتژی مبارزه با تولید و عرضه در دنیا شکست خورده است؛ به عنوان مثال، آمریکا با صرف ۳۵ میلیارد دلار در سازمان مبارزه با مواد مخدر، به‌طور رسمی اعلام کرده که تنها یک درصد از موفقیت را به دست آورده است.
وی به ضرورت اتخاذ رویکردهای متوازن در مبارزه با مواد مخدر اشاره و اظهار کرد: قرار نیست برای جلوگیری از عرضه صرفاً کارهای انتظامی، امنیتی و اطلاعاتی انجام دهیم.
وی افزود: ستاد مبارزه با مواد مخدر یک استراتژی متوازن در چهار محور مبارزه، درمان، پیشگیری و حمایت‌ها تدوین کرده و در حال پیش‌برد آن هستیم.
نبی‌پور با انتقاد از غفلت در حوزه حمایت‌ها، اظهار کرد: در حوزه مبارزه، شهدای بسیاری را تقدیم کرده‌ایم و هزینه‌های زیادی متحمل شده‌ایم؛ ایران در این خصوص در سطح جهانی حرف زیادی برای گفتن دارد.
وی با تأکید بر اینکه باید به سه محور دیگر شامل درمان، پیشگیری و حمایت‌ها توجه بیشتری شود، بیان کرد: در سال‌های اخیر، تمرکز بیشتری بر روی درمان داشته‌ایم؛ در شهرستان‌ها کلینیک‌ها و کمپ‌ها افزایش یافته و بسیاری از شهرستان‌ها تقاضای کمپ ماده ۱۶ دارند.
معاون سیاسی استاندار خراسان رضوی بیان کرد: تقاضای افزایش کمپ‌ها نشان می‌دهد درمان به تنهایی نتیجه‌بخش نبوده است و این فرآیند به یک گردش معیوب تبدیل شده است؛ فرد را به کمپ می‌فرستیم و پس از درمان، مجدد وارد جامعه می‌شود و بر اساس آمار بین‌المللی تنها چهار درصد از این روند معیوب خارج می‌شوند.
وی با تأکید بر اهمیت پیشگیری، تصریح کرد: علاوه بر کاهش عرضه، باید بر روی پیشگیری نیز تمرکز کنیم، حمایت‌های اجتماعی نیز در این خصوص بسیار مهم است.
نبی‌پور، در همین خصوص به اهمیت غربالگری صحیح در فرآیند ارسال معتادین به کمپ ماده ۱۶ اشاره و اظهار کرد: گرچه بسیاری از معتادینی که متجاهر نیستند نیز به کمپ ماده ۱۶ فرستاده می‌شوند، اما این اشتباه است. متجاهر کسی است که علنی و در وضعیت بسیار فجیع مواد مخدر مصرف می‌کند و این افراد باید به کمپ فرستاده شوند.
وی خاطرنشان کرد: متأسفانه، به دلیل عدم غربالگری مناسب، هر کسی که به عنوان معتاد دستگیر می‌شود، به کمپ ماده ۱۶ فرستاده می‌شود و این اشتباه است.
وی این روش را نتیجه‌بخش ندانست و تصریح کرد: اگر کمپ ماده ۱۶ در شهرستان‌ها وجود دارد، باید ابتدا غربالگری دقیقی انجام شود و دستگاه قضا دستور دهد که هر معتادی به این کمپ‌ها فرستاده نشود.
گرچه بیشترین کمپ‌های ماده ۱۶ مربوط به خراسان رضوی است، اما این موضوع جزء افتخارات نیست. کمپ ماده ۱۶ به نوعی شبیه زندان است و نباید به سمت توسعه این مجموعه‌ها در شهرستان‌ها رفت.
معاون سیاسی استاندار خراسان رضوی در ادامه به کمپ موفقی در خراسان رضوی اشاره کرد که توانسته خیرینی را در حوزه پیشگیری از اعتیاد جذب کند. این کمپ در کنار خود کارگاه‌هایی ایجاد کرده است و وقتی درمان معتادین تکمیل می‌شود، آن‌ها به این مجموعه‌های کارگاهی فرستاده می‌شوند تا بتوانند در فرآیند بازگشت به جامعه مشارکت کنند.
نبی‌پور، در ادامه حمایت از بهبود یافتگان از اعتیاد و ضرورت اجتماعی کردن مبارزه با مواد مخدر را بسیار مهم دانست و گفت: با این کارهای حمایتی، چرخه مبارزه با اعتیاد تکمیل شده است. بسیاری از افرادی که از کمپ بیرون می‌آیند، نه در درون خانواده و نه در جامعه حمایت نمی‌شوند و به همین دلیل مجدداً به سمت مواد مخدر می‌روند.
وی حمایت از بهبود یافتگان را بسیار حائز اهمیت دانسته و تصریح کرد: اگر حمایت‌ها وجود داشته باشد، این افراد دوباره به سمت مصرف مواد بازنمی‌گردند.
نبی‌پور اجتماعی کردن مبارزه با مواد مخدر را به عنوان استراتژی کلی نظام دانست و خاطرنشان کرد: شاید هر دستگاهی اقداماتی در این خصوص داشته باشد، اما به دلیل عدم هم‌افزایی، این اقدامات نتیجه‌بخش نیستند.
وی بر اهمیت مشارکت سازمان‌های مردم‌نهاد (سمن‌ها) و استفاده از فعالان فضای مجازی در این راستا تأکید کرد و گفت: از افراد اثرگذار و روانشناسان در حوزه آموزش و پرورش باید بهره‌برداری شود.
وی همچنین به این نکته اشاره کرد که استراتژی اجتماعی کردن موضوع مواد مخدر موجب گسترش کارها خواهد شد، با توجه به اینکه هر ساله اعتبارات خوبی برای پیشگیری از اعتیاد داریم باید اگر در شهرستان‌ها توسط افرادی کارهای خوبی انجام می‌شود، فعالیت‌هایشان سازماندهی شده و مجوزهای لازم دریافت کنند تا در حوزه اعتبارات هم مورد حمایت قرار گیرند.
می‌طلبد از وجود و توان افراد و خیرین بیش از این استفاده کرد؛ هدایت‌گری در حوزه خیرین بسیار مهم است و باید اولویت‌بندی صورت گیرد. در مناطق و محله‌هایی که آلودگی بیشتر است، باید از توان خیرین استفاده کرده و آن‌ها را حامی کارهایی کنیم که سمن‌ها می‌توانند انجام دهند.
معاون سیاسی استاندار خراسان رضوی به همچنین خاطرنشان کرد: هزینه‌هایی که در کمپ‌های ماده ۱۵ و ۱۶ انجام می‌شود، بسیار بالا است؛ باید تلاش کنیم تا هزینه‌های حداقلی که انجام می‌شود، نتایج حداکثری داشته باشد.
نبی‌پور تأکید کرد: تلاش می‌شود در راستای کسب موفقیت‌های بیشتر در این حوزه، به شهرستان‌ها کمک بیشتری شود.
جمع‌آوری معتادین متجاهر و خرده‌فروشان در اولویت قرار دارد
اقدامات جدی برای مبارزه با اعتیاد در استان خراسان رضوی به ویژه در شهرستان‌های زائرخیز، به عنوان یک ضرورت اجتماعی مطرح شده است. جمع‌آوری معتادین متجاهر و خرده‌فروشان در این مناطق، نه تنها به بهبود امنیت و سلامت اجتماعی کمک می‌کند، بلکه نشان دهنده عزم راسخ مسئولان در مقابله با این معضل است.
سرهنگ علی اکبر کیانی، رئیس پلیس مبارزه با مواد مخدر استان خراسان رضوی، به تلاش‌های این نهاد برای جمع‌آوری معتادین متجاهر و خرده‌فروشان در شهرستان‌ها، اشاره کرد و گفت: یکی از این شهرستان‌های زائرخیز کاشمر است و سالیانه چندین میلیون مسافر و زائر دارد؛ وجود معتادین در این شهر زیبنده نیست.
وی همچنین به اعتباراتی که به کمپ ماده ۱۶ اختصاص یافته اشاره کرد و افزود: اگرچه اعتبارات داده شده، اما هنوز نتوانسته‌اند مشکلات را به‌طور کامل حل کنند؛ متأسفانه برخی هنوز این موضوع را به عنوان یک آسیب جدی نپذیرفته و توجهی به آن ندارند.
سرهنگ کیانی کمپ ماده ۱۶ را بسیار مهم دانست و خاطرنشان کرد: نیروی انتظامی معتادان را به عنوان یک بیمار می‌نگرد و هیچ گونه رفتاری که به شخصیت آن‌ها توهین کند، از ما مشاهده نشده است.
رئیس پلیس مبارزه با مواد مخدر استان همچنین از اجرای ۱۸ مرحله طرح جمع‌آوری معتادین متجاهر در خراسان رضوی خبر داد و گفت: بر اساس آمارهای بین‌المللی، تنها چهار درصد از کسانی که وارد مراکز ترک اعتیاد می‌شوند، موفق به ترک می‌شوند.
وی با اظهار تأسف از اینکه در شهرستان‌ها و کشور به حرفه‌آموزی کمتر توجه شده است، افزود: امیدواریم با اقداماتی که در دست داریم، وضعیت بهبود یابد.
وی بیان کرد: با رایزنی‌های انجام شده، به حرفه‌آموزی در شهرستان‌ها کمک خواهد شد تا افراد بیشتری بتوانند از این برنامه‌ها بهره‌مند شوند و به زندگی سالم‌تری بازگردند.
مبارزه با مواد مخدر هزینه‌های سنگینی بر دوش مردم و نظام است
مبارزه با مواد مخدر در خراسان رضوی به یکی از چالش‌های جدی اجتماعی تبدیل شده و هزینه‌های سنگینی را بر دوش مردم و نظام تحمیل کرده است. این معضل نه تنها بر سلامت فردی تأثیرگذار است، بلکه خانواده‌ها و جامعه را نیز دچار آسیب‌های اجتماعی جدی می‌کند. اهمیت پیشگیری از اعتیاد به عنوان یک اولویت اساسی در کاهش این آسیب‌ها به شدت احساس می‌شود. همچنین، با کاهش سن اعتیاد و افزایش تنوع مواد مخدر در میان جوانان، ضرورت همکاری همه‌جانبه دستگاه‌های مختلف، از آموزش و پرورش تا سازمان‌های مردم‌نهاد، بیش از پیش نمایان می‌شود.
هادی رجائی نیا، مدیرکل امور اجتماعی استانداری خراسان رضوی، با اشاره به هزینه‌های سنگینی که مردم و نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران در راستای مبارزه با مواد مخدر متحمل شده‌اند، گفت: علاوه بر این، آسیب‌های اجتماعی بسیاری نیز به جامعه تحمیل شده است.
وی تأکید کرد: زمانی که مواد مخدر به یک خانواده وارد می‌شود، عقل را از بین می‌برد و این فضا را برای بروز و شیوع هر نوع آسیبی مهیا می‌کند؛ می‌طلبد پیشگیری از مواد مخدر به عنوان یکی از اولویت‌ها در کاهش آسیب‌های اجتماعی قرار گیرد.
رجائی نیا با اشاره به دو مأموریت اصلی در حوزه اجتماعی و فرهنگی، افزود: یکی از این مأموریت‌ها، ارتقاء و تقویت سرمایه اجتماعی و دیگری کاهش آسیب‌های اجتماعی است. ما معتقدیم که اگر در کاهش اعتیاد به مواد مخدر به درستی عمل کنیم، بخش عمده‌ای از آسیب‌هایی که مرتبط با اعتیاد هستند، کاهش خواهد یافت.
وی نقش سازمان‌های مردم‌نهاد (سمن‌ها) را در این زمینه بسیار حائز اهمیت دانست و خاطرنشان کرد: ما تلاش کرده‌ایم کارها را در این خصوص تسهیل و تسریع کنیم تا همه کسانی که علاقه‌مند به ورود به این بخش هستند، بتوانند با کمک مجموعه‌های دولتی در این مسیر قدم بردارند.
مدیرکل امور اجتماعی استانداری خراسان رضوی، در ادامه در خصوص اهمیت پیشگیری از اعتیاد و تأثیر آن بر کاهش هزینه‌های سایر بخش‌ها گفت: هرچه قدر در پیشگیری موفق‌تر عمل کنیم، هزینه‌های سایر بخش‌ها به شدت کاهش خواهد یافت.
وی تأکید کرد: اقدامات خانواده‌محور در پیشگیری باید در اولویت قرار گیرد؛ اگر در جامعه خانواده‌ای پویا، فعال و سالم داشته باشیم، جامعه سالم‌تری خواهیم داشت و آسیب‌ها کاهش خواهد یافت.
رجائی نیا همچنین به نقش دستگاه‌های مختلف در حوزه خانواده از جمله شوراهای اسلامی، شهرداری‌ها، دهیاری‌ها، آموزش و پرورش، آموزش عالی، بهزیستی، کمیته امداد و ورزش و جوانان اشاره کرد و گفت: این دستگاه‌ها باید مورد توجه قرار گیرند.
رجائی‌نیا با نگرانی از کاهش سن اعتیاد و افزایش تنوع مواد مخدر در بین سنین پایین، افزود: متأسفانه سن اعتیاد کاهش یافته و شیوع تنوع نوع مواد مخدر در سنین پایین بسیار بیشتر است. در سنین بالا، افراد مسن معمولاً مصرف دو تا سه نوع مواد مخدر را دارند، اما وقتی به سنین پایین و دانش‌آموزان می‌رسیم، این تنوع به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد.
وی در ادامه بر چالش‌های موجود در راه مقابله، مبارزه و پیشگیری از اعتیاد تأکید و خاطرنشان کرد: بستن راه‌های ورودی به اعتیاد به سختی امکان‌پذیر است؛ برای برخی از این موضوعات نمی‌توان جرم‌انگاری کرد و در این خصوص، آموزش و پرورش نقش بسیار مهمی دارد، اما متأسفانه کمتر به این موضوع ورود می‌کنند.
رجائی نیا با اشاره به انتظارات از نیروی انتظامی و فرمانداران در شهرستان‌ها، اظهار کرد: انتظار می‌رود که در جلسات، مدیرکل آموزش و پرورش یا حداقل یکی از معاونین حضور داشته باشند و مطالبه‌گری کنند؛ ما نمی‌خواهیم که آن‌ها فقط چند کلاس آموزشی در مدارس برگزار کنند، بلکه باید در این زمینه فعال‌تر باشند.
مبارزه با مواد مخدر قصه‌ای پر غصه است
علی زندی، دبیر شورای مبارزه با مواد مخدر خراسان رضوی، هم به اهمیت مبارزه با مواد مخدر و چالش‌های موجود در این زمینه اشاره و اظهار کرد: موضوع مبارزه با مواد مخدر، قصه‌ای پر غصه است.
وی افزود: نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران افتخار دارد که بیش از ۴۰۰۰ نفر را به عنوان شهید در این راه تقدیم کرده و بیش از ۱۲ هزار نفر جانباز داریم؛ این آمار، سندی زرین برای افتخارات کشور ماست.
زندی همچنین از به ثبت رسیدن مجمع یاریگران زندگی در خراسان رضوی برای اولین بار خبر داد و خاطرنشان کرد: گرچه ورود آموزش و پرورش به این موضوع همواره مطالبه ما بوده و هست اما متأسفانه دستگاهی که در حوزه تعلیم و تربیت ایفای وظیفه می‌کند، گاهی اوقات توجه کافی به این مسئله ندارد و به دیگر کارها معطوف می‌شود.
وی تأکید کرد: همکاری و هم‌افزایی میان دستگاه‌های مختلف، به ویژه آموزش و پرورش، برای موفقیت در مبارزه با مواد مخدر ضروری است.
دبیر شورای مبارزه با مواد مخدر خراسان رضوی، با بیان اینکه گرچه شهرداری باید در حوزه آسیب‌های اجتماعی مشارکت داشته باشد اما در برخی شهرستان‌ها این اتفاق نمی‌افتد و انتظار داریم بیش از این همکاری داشته باشد، افزود: سال گذشته بالغ ۲۲۰ میلیارد تومان اعتباری بوده که برای نگهداری ۶۰۰۰ معتاد متجاهر در خراسان رضوی هزینه شده که بالغ‌بر ۱۵۸ میلیارد تومان آن از محل اعتبارات ستاد مبارزه با مواد مخدر خراسان رضوی و باقی قرار بوده از محل مشارکت مشهد باشد که قول داده‌اند طی چند روز آینده تأمین کنند اما در شهرستان‌هایی مانند سبزوار، تربت‌حیدریه، نیشابور کمک‌های خوبی دارند.
وی با اشاره به چندوجهی بودن پدیده مبارزه با مواد مخدر، بر لزوم همکاری همه‌جانبه و هم‌افزایی در راستای منویات رهبر معظم انقلاب در خصوص اجتماعی شدن این مبارزه و همچنین سیاست‌های دولت تأکید کرد و با اشاره به ضروری دانستن استفاده از ظرفیت‌های سازمان‌های مردم‌نهاد، بسیج، سپاه و ائمه جمعه و جماعات خواستار اقدامات مؤثر در این زمینه شد.
در حالی که اقدامات درمانی و جمع‌آوری معتادین متجاهر از اهمیت بالایی برخوردارند، نادیده گرفتن جنبه‌های فرهنگی و اجتماعی این پدیده می‌تواند به تداوم و گسترش آن منجر شود. مدارس باید به بستر اصلی پیشگیری تبدیل شوند و برنامه‌های آموزشی باید به مهارت‌های زندگی و آگاهی از عواقب مصرف مواد مخدر بپردازند.
همچنین، همکاری همه‌جانبه نهادهای دولتی، سازمان‌های مردم‌نهاد و جامعه در این راستا از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. تنها با یک رویکرد متوازن که شامل درمان، پیشگیری و حمایت اجتماعی باشد، می‌توان به نتایج مثبتی در مبارزه با این آسیب اجتماعی دست یافت. اگر به این مسائل توجه نشود، نه تنها با یک معضل اجتماعی روبرو خواهیم بود، بلکه آینده‌ای نامشخص و ناامن برای جامعه خود رقم خواهیم زد.
انتهای پیام
نظرات