در حوزه مراکز رشد وظایف به خوبی تقسیم نشده است
دکتر صباح دانیار، مدیر مرکز رشد واحدهای فناور دانشگاه ایلام در این نشست اظهار کرد: در حوزه مراکز رشد با یک مشکل ساختاری مواجه هستیم؛ به این معنا که وظایف به‌درستی تقسیم نشده است. مراکز رشد باید ایده‌های قابل تجاریسازی را شناسایی و تقویت کنند و سپس برای مراحل بعدی به پارک‌های علم و فناوری واگذار نمایند، اما در عمل در بسیاری از موارد نه مراکز رشد به‌طور کامل این مأموریت را انجام می‌دهند و نه پارک‌ها.
وی افزود: متأسفانه گرفتار روندهای اداری پیچیده‌ای هستیم و بخش مهمی از انرژی دست‌اندرکاران مراکز رشد صرف تهیه آمارها و گزارش‌های متعدد می‌شود، در حالی که این روش مربوط به چند دهه پیش است و دیگر پاسخگوی شرایط امروز نیست.
مدیر مرکز رشد واحدهای فناور دانشگاه ایلام با تأکید بر ضرورت نقش‌آفرینی دستگاه‌های متولی گفت: دانشگاه‌ها بایستی بتوانند به صورت روان، بدون نگرانی و بر اساس منافع دوطرفه از واحدهای فناور آینده دار حمایت کنند. حمایت‌ها باید هدفمند و متوجه ایده‌ها و شرکت‌های آینده‌دار باشد، نه اینکه صرفاً بودجه‌ها براساس رویکردهای اداری میان همه تقسیم شود.
دانیار خاطرنشان کرد: متأسفانه تمرکز بیش از حد بر ارائه آمار در برخی موارد باعث شده مفهوم «دانش‌بنیان» تضعیف شود. لازم است بدون ملاحظه، تنها از شرکت‌هایی که واقعاً در مسیر توسعه باقی مانده و توان ادامه فعالیت دارند حمایت شود و با موارد غیرموثر صریح و شفاف برخورد شود.
وی ادامه داد: سرمایه‌گذاری‌های دولتی همانند سرمایه گذاری‌های خصوصی در این زمینه باید تسهیلگر و هدفمند و برای منافع همه طرفین باشد نه مانع‌آفرین. آنچه اهمیت دارد خروجی واقعی شرکت‌هاست، نه صرفاً ارائه آمار و گزارش. باید مراقب باشیم که روندها به رکود منجر نشوند و تنها نام شرکت‌ها باقی نماند بدون آنکه دستاوردی داشته باشند.
مدیر مرکز رشد واحدهای فناور دانشگاه ایلام در پایان تأکید کرد: لازم است در سیاستگذاری‌ها از شدت بوروکراسی کاسته شود. بهتر است سیاست‌ها به گونه‌ای تدوین شوند که ضمن مطالبه گزارش‌های کلی، آزادی عمل لازم برای برنامه‌ریزی بلندمدت و حرکت به سوی ارتقای کیفیت فراهم شود.
انتقاد از بوروکراسی‌های پیچیده و محدودیت در برنامه‌ریزی‌های بلندمدت
دکتر حسین پیمان، مدیر مرکز رشد دانشگاه آزاد اسلامی استان ایلام، برگزاری نشست‌ها و دورهمی‌های مدیران مراکز رشد را گامی مهم در شناسایی مشکلات و چالش‌های این حوزه دانست و گفت: متأسفانه یکی از اصلی‌ترین چالش‌های مراکز رشد، بوروکراسی‌های پیچیده و محدودیت در برنامه‌ریزی‌های بلندمدت است.
وی با اشاره به تجربه پژوهشکده‌های بخش خصوصی افزود: بسیاری از شرکت‌های خصوصی به دلیل چابکی، سرعت عمل و عدم وجود مراحل اداری دست و پاگیر، توانسته‌اند اعتماد صنایع را جلب کنند و علاوه بر کسب درآمد قابل توجه، نوآوری‌های ارزشمندی نیز ارائه دهند.
پیمان درباره افزایش تعداد واحدهای دانشگاهی در کشور و استان تصریح کرد. نباید مراکز رشد نیز گرفتار کمیت‌گرایی شوند. این مراکز نباید تنها به مستندسازی و ارائه گزارش‌های صرف بپردازند، چرا که این کار به‌طور طبیعی کیفیت را فدای کمیت می‌کند.
مدیر مرکز رشد دانشگاه آزاد اسلامی استان ایلام بر ضرورت ایجاد بانک اطلاعاتی مراکز رشد تأکید کرد و گفت: با داشتن چنین بانکی، می‌توان از دور زدن قوانین جلوگیری کرد، سطح‌بندی مراکز رشد و واحدهای فناور را سالانه مشخص نمود و فرصت‌هایی که به تهدید تبدیل شده‌اند را دوباره به فرصت بدل کرد.
پیمان همچنین به نقش رسانه‌ها در ارتقای جایگاه مراکز رشد اشاره کرد و افزود: رسانه‌ها باید پژوهشگران و افراد موفق را معرفی و الگوسازی کنند و علاوه بر اطلاع‌رسانی، آموزش نیز ارائه دهند.
وی در پایان با تأکید بر حمایت مالی و اجرایی از پژوهشگران و نوآوران گفت: راه تبدیل ایده به محصول باید برای این افراد هموار شود و مشوق‌ها هدفمند باشند. نهادهایی مانند استانداری‌ها، سازمان صمت، سازمان امور مالیاتی و دیگر دستگاه‌های دولتی نیز باید در این مسیر نقش خود را به‌خوبی ایفا کنند.
پژوهش‌سراها ساحتی برای پرورش نسل خلاق و هدایت‌گر آینده
سیدسعدالله نبوی‌نژاد، مدیر پژوهش‌سرای فرهیختگان ایلام در این نشست اظهار کرد: پژوهش‌سرای دانش‌آموزی به عنوان محلی برای تحقیق، پژوهش و آشنایی دانش‌آموزان با جدیدترین یافته‌های علمی، با رویکردی کاملاً آزمایش‌محور و مبتنی بر پرورش استعدادها فعالیت می‌کند.
وی با بیان اینکه هدف اصلی این مرکز کشف، هدایت و شکوفایی استعدادهای نهفته دانش‌آموزان است، افزود: در این مجموعه، دانش‌آموزان مستعد و توانمند با توجه به علاقه و قابلیت‌های فردی خود و با راهنمایی کارشناسان متخصص، فرصت می‌یابند استعداد خود را در مسیر درست هدایت و تقویت کنند.
مدیر پژوهش‌سرای فرهیختگان ایلام تصریح کرد: این پژوهش‌سرا دارای ۱۳ مرکز در سطح استان است که ضمن ایجاد فضایی علمی، نقش مهمی در ایجاد مسیر ورود دانش‌آموزان نخبه به مراکز رشد و نوآوری در آینده ایفا می‌کند.
نبوی‌نژاد با تأکید بر اینکه پژوهش‌سراها ساحتی برای پرورش نسل خلاق و هدایت‌گر آینده هستند، خاطرنشان کرد: انتظار می‌رود سایر نهادها و ارگانها به‌ویژه شورای آموزش و پرورش استان و شورای پژوهشی استان، دانشگاه ها حمایت بیشتری از این مراکز داشته باشند تا ظرفیتهای عظیم دانش‌آموزی در مسیر استعدادپروری هدفمند و هدایت علمی به‌خوبی به ثمر بنشیند.
تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان کمتر از حد انتظار است
دکتر زهره معتمدی‌نیا، مدیر مرکز رشد جامع پارک علم و فناوری ایلام اظهار کرد: مراکز رشد به کمک رسانه‌ها نیازمند هستند و می‌طلبد که مراکز رشد هم محتوای مناسب را در اختیار رسانه‌ها قرار دهند.
وی گفت: تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان در استان ایلام بسیار کمتر از حد انتظار بوده و باید جهت آگاه سازی افراد مستعد و واحدهای فناور با مزایای دانش بنیانی اقدامات موثری صورت پذیرد، همچنین نسبت به خلق الگوهای موفق در استان جهت الگوبرداری در بین جوانان، دانشجویان و دانش آموختگان اقدام گردد.
مدیر مرکز رشد جامع پارک علم و فناوری ایلام بر ضرورت داشتن بانک اطلاعاتی منسجم از هسته ها و واحدهای فناور مستقر در مراکز رشد تاکید و تصریح کرد: استان ایلام از لحاظ جمعیت دانش آموخته پتانسیل خوبی دارد که اگر آنها به درستی هدایت شوند امکان ایجاد استارت آپهای ثروت آفرین بیشتر خواهد شد.
معتمدی‌نیا ادامه داد: دانشگاه محل ایجاد و تقویت روحیه کارآفرینی بوده که نمونه آن را در دانشگاه‌های بزرگ جهان می‌بینیم که این مهم با هم‌افزایی قابل انجام است.
ضرورت ایجاد سامانه متمرکز رصد و پایش واحدهای فناور
دکتر حمید درویش‌نیا، مدیر مرکز رشد واحدهای فناور دانشگاه پیام‌نور ایلام نیز در این نشست، اظهار کرد: ایجاد بانک اطلاعاتی مراکز رشد در استان ضروری است و هر نهادی که متولی ایجاد این بانک شود کمک بزرگی به مراکز رشد کرده است.
وی با انتقاد از موازی کاری مراکز رشد گفت: ایجاد سامانه متمرکز رصد و پایش واحدهای فناور در استان ضروری است.
واحدهایی که فقط به دنبال بهره‌مندی از تسهیلات پیش‌بینی شده هستند
مریم رستمی، کارشناس مرکز رشد دانشگاه علوم پزشکی ایلام نیز در این نشست اظهار کرد: مشکل ما نبود واحدهایی است که به قصد دانش‌بنیان شدن وارد مجموعه شود و به نظر می‌رسد که این واحدها صرفا به دنبال بهره‌مندی از تسهیلات پیش بینی شده هستند.
وی متفاوت بودن رویه‌ها در مراکز رشد را یکی از دلایل عدم هم‌افزایی بیشتر بین مراکز عنوان کرد و گفت: داشتن بانک اطلاعاتی واحدهای مستقر در مراکز رشد ضروری است.
مراکز رشد نیازمند حمایت‌های واقعی و پیوسته‌اند
رضا زلیخایی، مدیر مرکز رشد علوم انسانی بسیج علمی پژوهشی استان ایلام، در این نشست با تأکید بر ضرورت تقویت زیست‌بوم نوآوری استان گفت: متأسفانه بسیاری از افراد یک طرح واحد را در چند مرکز رشد ارائه می‌کنند و صرفاً وام دریافت می‌کنند، اما آن منابع در مسیری که توجیه اقتصادی و بازدهی واقعی داشته باشد، هزینه نمی‌شود.
وی با اشاره به تجربه موفق خانه نخبگان بسیج افزود: این مرکز توانسته است جمعی از نخبگان را در کنار هم قرار دهد؛ افرادی که با ایده‌ها و طرح‌های خود می‌توانند بخشی از نیازهای جامعه را پاسخ دهند.
زلیخایی با تأکید بر ضرورت تغییر نگاه به حمایت از نخبگان، گفت: به جای آنکه مراکز رشد صرفاً به پرداخت تسهیلات مالی بسنده کنند، باید حمایت‌های غیرمالی و ساختاری در اولویت قرار گیرد. لازم است هر دستگاه بخشی از مسئولیت خود را بپذیرد و امکانات موجود را در اختیار واحدهای فناور و نوآور قرار دهد.
وی از ناشناخته ماندن مراکز رشد در میان عموم مردم و حتی دانشجویان انتقاد کرد و گفت: چه بسا افرادی که عضو مراکز رشد نیستند اما دارای اختراعات و ایده‌هایی ارزشمند هستند که می‌تواند در رفع نیازهای جامعه تأثیرگذار باشد.
مدیر مرکز رشد علوم انسانی بسیج علمی پژوهشی استان ایلام تصریح کرد: عدم اطلاع‌رسانی کافی، تکثر مراکز، و تمرکز صرف بر حمایت مالی، از مهمترین چالش‌های پیش روی مراکز رشد در استان است که انشالله با تمرکز خبرگزاری ایسنا این مشکل مرتفع شود.
زلیخایی گفت: ایجاد یک بانک اطلاعاتی جامع از نوآوران و کارآفرینان استان و نیز پیوستگی در حمایت‌ها به جای موازی‌کاری می‌تواند از نتایج کار رسانه‌ای مستمر در این زمینه باشد، تصریح کرد: اگر حمایت‌ها به‌صورت هدفمند و زنجیره‌ای ادامه یابند، نوآوران می‌توانند مسیر تجاریسازی را با قدرت و سرعت بیشتری طی کنند.
مرکز رشدی با سازو کار متفاوت
محمد خورانی، مدیر مرکز نوآوری شروع بسیج علمی‌پژوهشی استان ایلام، با اشاره به آغاز فعالیت این مرکز در استان طی دو تا سه ماه گذشته، اظهار کرد: سازوکار فعالیت این مرکز با سایر مراکز رشد متفاوت است؛ به این معنا که به جای ارائه صرف ایده‌های شخصی، ابتدا نیازهای واقعی سازمان‌ها و نهادهای مختلف احصا و اعلام می‌شود و سپس نوآوران و کارآفرینان می‌توانند برای رفع این نیازها، ایده ارائه داده و محصول تولید کنند.
وی با بیان اینکه این مرکز کاملاً نیازمحور است و نیازهای شناسایی‌شده را در اختیار نوآوران قرار می‌دهد، افزود: در صورت اجرای موفق این طرح‌ها، کارآفرینان می‌توانند تا سقف ۶۰۰ میلیون تومان حمایت بلاعوض دریافت کنند.
خورانی تأکید کرد: این رویکرد به مراتب کارآمدتر از شیوه‌های مرسوم اعطای وام است؛ چراکه فرد بدهکار نمی‌شود و از بروز انحرافات مالی نیز جلوگیری خواهد شد.
چالش‌های مسیر توسعه زیست بوم فناوری استان ایلام
یونس میرزایی ، مدیر مرکز رشد واحدهای فناور جهاد دانشگاهی ایلام نیز در این نشست اظهار کرد: استان ایلام به لحاظ ظرفیتهای طبیعی و جغرافیایی و فرهیختگی نیروی انسانی بخش قابل توجهی از بایدهای توسعه یک زیست بوم قوی و پویای متشکل از بازیگران متعدد و مختلف داخلی و بین‌المللی را دارا است. از شاخص‌های موید این مدعا موفقیت‌های مکرر دانش‌آموزان استان در المپیادهای ملی و بین‌المللی و کسب مدال‌های گوناگون است که در نسبت با جمعیت استان و میزان توسعه یافتگی زیرساخت‌ها سالانه ارقام قابل توجه و حقیقتا قابل اعتنا و افتخاری است. علاوه بر این جمعیت کثیر مدیران ایلامی در سطح ملی خود شاخصی دیگر و تاییدی بر این مدعاست.
وی ادامه داد: با وجود ظرفیتهای یاد شده رتبه استان به لحاظ توسعه فناوری و میزان توفیق در مسیر تبدیل دانش به ثروت (تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان ۱۹ عدد) قابل توجه و برازنده نیست. اگر بخواهیم با رویکردی واقع بینانه به موضوع بنگریم می‌توان گفت عوامل و موانع موجود بر سر راه توسعه زیست بوم فناوری استان را می‌توان به دو گروه شامل عوامل ناشی از بضاعت محدود و جوان بودن استان در مسیر توسعه و ضعف‌های موجود در عملکرد ساختارهای حمایت از توسعه فناوری در استان تقسیم کرد.
مدیر مرکز رشد واحدهای فناور جهاد دانشگاهی ایلام با بیان اینکه ما به عنوان فعالان دخیل در توسعه فناوری شایسته است که بخش دوم را بیشتر در نظر گرفته و آسیب‌شناسی کنیم، ادامه داد: به نظر می‌رسد در حال حاضر چند ضعف جدی در عملکرد بازیگران این عرصه وجود دارد. اولا نبود جریان مداوم و پیوسته شکل‌گیری هسته‌های فناور و مراجعات اندک به مراکز رشد است. این مسئله باعث شده است که اغلب ورودی مراکز رشد کاهش یافته و برخی شرکت‌ها بدون عملکرد قابل توجه برای سالهای متوالی در مراکز رشد و پارک ساکن باشند. چرا که اساسا دلیلی برای خروج این شرکت‌ها وجود ندارد نه از طرف مدیریت مراکز رشد و نه از سوی خود شرکت‌های یاد شده و اکثرا به طور مداوم از حمایت و خدمات مراکز هم بهره‌مند شده که خود مانع توسعه می‌شود.
میرزایی تصریح کرد: برای رفع این مشکل هم‌افزایی بین مراکز رشد مختلف در برگزاری کارگاه‌های آموزشی و رویدادهای کارآفرینی، ارتباط نزدیک با مراکز دانشگاهی و دانش‌آموزی و بهره‌گیری از ظرفیت رسانه‌های جمعی به منظور تبیین دقیق و مداوم مفاهیم توسعه فناوری و کارآفرینی امری ضروری است.
ایده‌هایی که فاقد توجیه و نیازسنجی‌های اولیه هستند
وی با بیان اینکه از دیگر مسائل کیفیت پایین و اغلب غیر واقعی بودن و دوری از نیازهای عینی بازار در ایده های ارائه شده به مراکز رشد است، تصریح کرد: بسیاری از ایده‌های ارائه شده فاقد توجیهات فنی، اقتصادی و نیازسنجی‌های اولیه برای توسعه یک محصول فناورانه هستند. بدین معنا که اغلب ایده‌های ارائه شده مبتنی بر نیازهای واقعی در بازار تبیین نشده‌اند. این مسئله خود از مهمترین موانع تجاریسازی و فروش محصول است.
اصلاح نظام پژوهشی ضروری است
مدیر مرکز رشد واحدهای فناور جهاد دانشگاهی ایلام ادامه داد: اما برای حل این مسئله آن چیزی که ضروری است اصلاح نظام پژوهشی در مرحله ماقبل توسعه فناوری و البته آن چیزی که بر عهده مراکز رشد است این است که فرایند پذیرش را بازنگری کرده و خود در فرایند عارضه یابی و نیازسنجی صنایع ورود کنند.
میرزایی گفت: با فرض توسعه محصول، فرایند عارضه یابی و ارائه ایده های مسئله محور در رویدادهایی مرتبط (مانند ریورس پچ) می‌تواند بخش قابل توجهی از مسیر تجاریسازی و فروش محصول را هموار نماید.
وی تصریح کرد: مسئله دیگر در این حوزه ضعف دانش تخصصی و عدم ثبات نیروهای ستادی فعال در ساختارهای حمایت از توسعه فناوری است. در این خصوص به نظر می‌رسد پارک علم و فناوری استان به عنوان متولی اصلی و نهایی توسعه زیست بوم فناوری استان در برگزاری مداوم کارگاه‌های تخصصی و تربیت نیروهای ستادی می‌تواند کمک کند.
مدیر مرکز رشد واحدهای فناور جهاد دانشگاهی ایلام در پایان تاکید کرد: علاوه بر موارد یاد شده در خصوص محدودیت منابع مالی و سرمایه‌گذاری می‌توان به مواردی مانند استفاده از ظرفیت منابع استانی، ترغیب منابع بخش اشتغال برای مشارکت در توسعه زیست بوم و ... جهت تامین اعتبار توسعه محصولات فناورانه اشاره کرد.
انتهای پیام
نظرات