حمید علیدادی‌سلیمانی ۲۴ شهریور در حاشیه بازدید خبرنگاران از سد بافت اظهار کرد: حجم کلی سدهای استان کرمان ۵۸۰ میلیون مترمکعب است اما هم‌اکنون نزدیک به ۱۹ درصد از این ظرفیت معادل ۱۲۰ میلیون مترمکعب آبگیری شده است. این رقم نسبت به سال گذشته حدود ۲۰ درصد کاهش نشان می‌دهد.
به گفته وی، سد بافت با ظرفیت ۴۰ میلیون مترمکعب اکنون حدود ۶.۵ میلیون مترمکعب ذخیره دارد.
علیدادی افزود: پیک مصرف تابستان از محل این سد تأمین شد و امیدواریم با بارش‌های پاییز و زمستان حجم ذخیره به ۱۰ میلیون مترمکعب برسد تا نیازهای شرب، بهداشت، زیست‌محیطی و بخشی از کشاورزی منطقه پاسخ داده شود.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان کرمان همچنین بر لزوم استفاده صنایع از منابع آبی نامتعارف تأکید کرد و گفت: طبق قانون، صنایع موظفند از پساب و فاضلاب تصفیه‌شده استفاده کنند. اگر به دلایل قانونی زمان بیشتری نیاز باشد، طبق برنامه هفتم توسعه تا سه سال مهلت داده می‌شود.
وی تأکید کرد: با اجرای خط دوم انتقال آب از خلیج فارس، امکان تأمین آب صنایع استان نیز فراهم خواهد شد.
علیدادی تغییرات اقلیمی و کاهش بارش‌ها را از عوامل اصلی بحران آب استان دانست و گفت: میانگین بارش سالانه در کرمان ۵۰ درصد میانگین کشوری است. امسال تاکنون تنها ۸۰ میلی‌متر بارندگی ثبت شده که کمتر از ۲۰ درصد آن در بالادست سدها رخ داده است. این نامتقارن بودن بارش‌ها ناشی از تغییرات اقلیمی است.
وی ابراز امیدواری کرد: با مدیریت مصرف، تکمیل پروژه‌های تصفیه‌خانه و حمایت دستگاه‌های نظارتی، آب شرب استان بدون اختلال تأمین شود.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان کرمان در پاسخ به پرسشی درباره سد زردشت بافت گفت: مطالعات این سد دوبار توسط وزارت نیرو بررسی شد اما نتایج آن منفی بود. بر اساس مدل ریاضی دشت، امکان بارگذاری جدید در بالادست رودخانه هلیل‌رود و سد جیرفت وجود ندارد. بنابراین طرح سد زردشت از دستور کار خارج شد.
وی درباره کیفیت آب سد بافت اظهار کرد: کیفیت آب این سد بسیار مناسب است و جای نگرانی وجود ندارد. نمونه‌برداری و پایش کیفی به صورت روزانه انجام می‌شود و در صورت هرگونه تغییر کیفیت، پیش از انتقال آب به تصفیه‌خانه هشدار لازم داده خواهد شد.
آخرین وضعیت انتقال آب از خلیج فارس
علیدادی‌سلیمانی درباره طرح انتقال آب از خلیج فارس به کرمان نیز توضیح داد: خط انتقال آب تقریباً تکمیل شده و تنها حدود چهار کیلومتر و دو ایستگاه پمپاژ باقی مانده است. تأمین مالی این بخش‌ها هم انجام شده و به زودی طرح به پایان خواهد رسید.
وی با اشاره به اینکه با اقدامات مدیریت مصرف، نیاز فوری به استفاده از این خط احساس نشد، گفت: زون‌بندی آبی در استان انجام شد، چاه‌های پدافندی جانمایی و حفاری شدند و با همکاری مردم در صرفه‌جویی، توانستیم از بحران عبور کنیم.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان کرمان با تأکید براینکه آب خلیج فارس به کرمان منتقل خواهد شد، در ادامه اضافه کرد: آب خلیج فارس هزینه‌بر است و قیمت تحویل آن برای شرب در کرمان حدود ۲ تا ۲.۵ یورو برای هر مترمکعب برآورد می‌شود. بنابراین باید مصرف منطقی و بهینه داشته باشیم. اگر مردم صرفه‌جویی کنند، استفاده از آب گران خلیج فارس تنها برای شرایط بحرانی ضرورت خواهد داشت.
وی درباره زمان افتتاح رسمی خط انتقال آب گفت: تا زمانی که ایستگاه‌های پمپاژ تکمیل نشوند و آب به طور کامل وارد شبکه شهری کرمان نشود، افتتاح رسمی صورت نمی‌گیرد. مسئولیت اجرای این طرح بر عهده شرکت آب نیرو است و ما به صورت مستقیم در جریان جزئیات تأمین تجهیزات نیستیم.
علیدادی درباره نحوه استفاده شهروندان از آب انتقالی خلیج فارس توضیح داد: این آب پس از ورود به تصفیه‌خانه کرمان و مخازن شرکت آب و فاضلاب، مانند آب‌های فعلی از طریق شبکه توزیع در دسترس مردم قرار خواهد گرفت. طراحی‌ها و زیرساخت‌های فنی برای این کار انجام شده است.
وی با اشاره به هزینه بالای آب خلیج فارس گفت: این آب یک منبع گران‌قیمت است و هنوز رقم نهایی پرداختی آن مشخص نشده است. دولت باید درباره یارانه و سهم مردم تصمیم بگیرد. اما به هر حال، شهروندان قرار نیست به صورت مستقیم بار هزینه‌های سنگین آن را متحمل شوند.
وی تأکید کرد: قیمت آب در ایران بسیار پایین‌تر از بسیاری کشورهای اروپایی و حتی کشورهای حاشیه خلیج فارس است. همین ارزانی یکی از دلایل مصرف بالاست. بیش از ۸۰ درصد مردم استان به‌طور منطقی مصرف می‌کنند، اما ۲۰ درصد پرمصرف‌ها باید هزینه واقعی مصرفشان را بپردازند. اجرای تعرفه‌های پلکانی می‌تواند ابزار مناسبی برای مدیریت مصرف باشد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کرمان بیان کرد: اگر صرفه‌جویی در دستور کار مردم قرار گیرد، نیاز فوری به استفاده گسترده از آب خلیج فارس وجود نخواهد داشت. این منبع باید بیشتر برای شرایط بحرانی و کم‌آبی‌های شدید در نظر گرفته شود.
وی در بخش دیگر سخنانش با تأکید بر اینکه خشکسالی و تغییر اقلیم بر ذخایر سدهای استان اثر گذاشته، گفت: متوسط آب موجود در سدهای کشور کمتر از ۳۰ درصد است، در حالی که این رقم در استان کرمان به کمتر از ۱۹ درصد رسیده است. بنابراین باید سرانه مصرف کاهش پیدا کند.
علیدادی ادامه داد: سرانه مصرف در کشور کمتر از ۱۰۰ لیتر برای هر نفر اعلام شده، اما در برخی شهرهای بزرگ استان این رقم بالاتر است. یکی از اهداف ما این است که با کمک خبرنگاران و فعالان رسانه‌ای اطلاع‌رسانی بیشتری انجام شود تا مردم همراهی بیشتری در مصرف بهینه داشته باشند.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کرمان از طرح‌هایی برای جبران احتمالی کمبود منابع خبر داد و گفت: زون‌بندی آب در حال احیاست و بخشی از چاه‌های شهرستان بافت نیز با همکاری شرکت آب و فاضلاب و حمایت ملی در حال بازگشایی و احیاست. این چاه‌ها به عنوان پشتیبان در نظر گرفته می‌شوند تا در صورت بروز مشکل کیفی یا کاهش بارش‌ها بتوانیم نیاز مردم را بدون وقفه تأمین کنیم.
چاه‌های کشاورزی، بزرگ‌ترین مصرف‌کننده آب در استان
علیدادی با اشاره به تعداد چاه‌های فعال استان کرمان گفت: در مجموع حدود ۲۳ هزار حلقه چاه پروانه‌دار در استان وجود دارد که بیش از ۹۲ درصد آنها در بخش کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گیرند. از این میان نزدیک به ۸۰۰۰ حلقه چاه غیرمجاز شناسایی شده است. این رقم در سال‌های گذشته بیش از ۱۳ هزار حلقه بود که با همکاری دستگاه قضا و نیروی انتظامی بخش قابل توجهی از آنها مسدود شده است.
وی افزود: مصرف سالانه چاه‌های کشاورزی استان به حدود ۵.۵ میلیارد مترمکعب می‌رسد. در حالی که بر اساس قانون و منابع قابل برنامه‌ریزی، این عدد باید به حدود چهار میلیارد مترمکعب کاهش پیدا کند. بنابراین کاهش برداشت چاه‌ها اجتناب‌ناپذیر است.
علیدادی از اجرای چند طرح همزمان برای مدیریت مصرف خبر داد و گفت: مرحله اول کاهش برداشت، اصلاح پروانه‌های بهره‌برداری و اعمال ۲۵ درصد کاهش بود که تاکنون برای حدود ۹۰ درصد چاه‌ها انجام شده است. مرحله دوم نصب کنتورهای هوشمند و تحویل حجمی آب است. تاکنون در شمال استان حدود ۴۵۰۰ حلقه چاه مجهز به کنتور شده‌اند و مابقی یا غیرفعال هستند یا در مقیاس کوچک فعالیت می‌کنند.
طبق اعلام وی، در جنوب استان حدود ۱۵ هزار حلقه چاه کشاورزی وجود دارد که نصب کنتور برای آنها آغاز شده، هرچند همراهی کشاورزان در این مناطق کمتر است. تاکنون نزدیک به ۱۰۰۰ دستگاه نصب شده است.
وی تأکید کرد: با پیگیری‌های انجام‌شده، ۱۶۰ میلیارد تومان اعتبار از محل وجوه برگشتی حق‌النظاره آب کشاورزی به استان کرمان اختصاص یافت و این امکان فراهم شد که نصب کنتورها برای کشاورزان رایگان انجام شود. تنها در جنوب استان باید ۲۰۰۰ کنتور طی سال جاری نصب شود.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان کرمان با اشاره به لزوم تغییر الگوی مصرف گفت: برای کاهش برداشت، تنها نصب کنتور کافی نیست. اصلاح الگوی کشت، توسعه گلخانه‌ها، و استفاده از روش‌های نوین آبیاری باید در دستور کار کشاورزان قرار گیرد. پروانه‌های بهره‌برداری بر اساس کاهش ۲۵ درصدی صادر می‌شوند و تمامی خدمات نیز منوط به نصب کنتور خواهد بود.
وی خطاب به کشاورزان جنوب استان هشدار داد: اگر همکاری لازم در نصب کنتور و رعایت الگوی برداشت صورت نگیرد، ناچار به استفاده از ظرفیت دستگاه قضائی خواهیم بود. هدف اصلی ما حفظ آینده کشاورزی استان و جلوگیری از فرونشست زمین است.
علیدادی بیان کرد: سالانه ۰.۶ افت سطح ایستابی آب‌های زیرزمینی را در استان داریم.
وی با اشاره به تشکیل کمیته‌های تخصصی گفت: کمیته بهره‌وری آب با حضور استانداری، شرکت آب و فاضلاب، جهاد کشاورزی، صنعت و اتاق بازرگانی به صورت مستمر وضعیت منابع و میزان مصرف را رصد می‌کند. اصلاح الگوی کشت اقدامی کوتاه‌مدت نیست، اما آموزش و فرهنگ‌سازی می‌تواند زمینه کاهش مصرف و در عین حال افزایش بهره‌وری تولید را فراهم کند.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان کرمان تصریح کرد: اگر بتوانیم برداشت سالانه چاه‌های کشاورزی را از ۵.۵ میلیارد مترمکعب به حدود چهار میلیارد مترمکعب کاهش دهیم، می‌توانیم هم از افت بیشتر سفره‌های آب زیرزمینی جلوگیری کنیم و هم امنیت غذایی استان را حفظ کنیم.
وی با اشاره به نقش سدهای استان گفت: خوشبختانه کارکرد سدهای ما بسیار مطلوب بوده است. به عنوان مثال اگر سد بافت و سد مخزنی جیرفت وجود نداشت، آسیب‌های جدی ناشی از سیلاب به مردم وارد می‌شد. سد جیرفت که یک سد قوسی و بزرگ‌ترین سازه آبی خاورمیانه محسوب می‌شود، با ظرفیت بالای ۳۵۰ میلیون مترمکعب، توانست در دو نوبت روان‌آب‌ها را کنترل کند و از بروز مشکلات گسترده جلوگیری نماید.
علیدادی افزود: علاوه بر مدیریت سیلاب، بخشی از سدها امکان تولید برق نیز دارند و در سال‌های پُرآبی تا ۳۰ مگاوات برق تولید شده که در جبران افت ولتاژ شبکه مؤثر بوده است. بنابراین با وجود شرایط سخت اقلیمی، عملکرد سدهای استان قابل قبول و حتی در برخی بخش‌ها عالی بوده است.
پروژه‌های انتقال آب از دریای عمان
وی درباره پروژه‌های انتقال آب نیز توضیح داد: برای آینده، انتقال آب از دریای عمان در دستور کار قرار گرفته که اولین مقصد آن شهرستان‌های جنوبی استان است. این طرح حدود ۱۳۰ کیلومتر طول دارد و ظرفیت آن ۱۵۱ میلیون مترمکعب خواهد بود که ۲۰ میلیون مترمکعب به شرب اختصاص می‌یابد و مابقی در بخش صنعت مصرف خواهد شد.
به گفته مدیرعامل آب منطقه‌ای استان کرمان، مزیت آب دریای عمان پایین‌تر بودن میزان شوری آن نسبت به خلیج فارس است (حدود ۲۵ هزار واحد در مقابل بیش از ۳۰ هزار واحد خلیج فارس). مطالعات امکان‌سنجی توسط شرکت آب منطقه‌ای و وزارت نیرو انجام و جلسات متعددی با حضور استاندار و سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی برگزار شده است.
وی در ادامه گفت: با توجه به شرایط خاص کشور و مشکلاتی همچون جنگ ۱۲ روزه اخیر که موجب وقفه در بررسی برخی مدل‌های مالی شد، روند سرمایه‌گذاری کمی کند پیش رفته است. اما دو سرمایه‌گذار جدی همچنان پای کار هستند و مذاکرات برای انتخاب مدل تأمین مالی مناسب ادامه دارد. این پروژه عظیم بیش از ۱۰۰ هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد و هماهنگی همه دستگاه‌ها با سرمایه‌گذار کار ساده‌ای نیست.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کرمان تأکید کرد: وزارت نیرو و استانداری حمایت‌های لازم را دارند، اما موفقیت پروژه وابسته به ورود یک سرمایه‌گذار توانمند است. برخی پیشنهادها از سوی سرمایه‌گذاران حقیقی یا حقوقی مطرح شده، با این حال، صنایع بزرگ استان هنوز به دلیل تمرکز بر اجرای خط دوم خلیج فارس، وارد رقابت جدی برای مشارکت در پروژه دریای عمان نشده‌اند.
علیدادی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به نصب کنتورها و اجرای قانون گفت: طبق ماده ۲۸ قانون، ما ملزم هستیم برداشت آب را بر اساس ظرفیت موجود جیره‌بندی کنیم. به همین دلیل کنتورهای هوشمند نصب و تعدیل برداشت‌ها مشخص شده است. کشاورزان نیز موظف هستند مدیریت مزرعه را بر اساس میزان آب تخصیص‌یافته انجام دهند.
وی افزود: متأسفانه در مدیریت مزرعه آن‌طور که انتظار داشتیم موفق نبوده‌ایم. در شمال استان حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد توسعه کشاورزی روی اراضی ملی انجام شده، در حالی که کرمان جزء کم‌بارش‌ترین استان‌های کشور است. این یعنی توسعه‌ای ناپایدار در بخش کشاورزی.
مدیرعامل آب منطقه‌ای استان کرمان تأکید کرد: برداشت بی‌رویه از سفره‌های زیرزمینی باعث افت سطح آب و تشدید فرونشست شده است. در حالی که می‌دانیم کشاورزی با روش‌های علمی می‌تواند حتی با آب کمتر تولید بیشتری داشته باشد، اما هنوز روش‌های سنتی غالب است.
وی درباره تخصیص آب سدها توضیح داد: در شرایط پرآبی ملزم هستیم ۷۰ میلیون مترمکعب از سد جیرفت برای کشاورزی تأمین کنیم. سد نساء بم نیز حدود ۴۷ تا ۵۰ میلیون مترمکعب آب به بخش کشاورزی تخصیص می‌دهد و سد بافت در حد یک و نیم میلیون مترمکعب ظرفیت دارد.
به گفته وی، در مجموع شاید کمتر از ۱۲۰ میلیون مترمکعب آب قابل تأمین از سدهای استان برای کشاورزی وجود داشته باشد که این میزان تنها در شرایط نرمال و بارندگی مناسب تحقق می‌یابد.
علیدادی گفت: ما طی سه مرحله در تاسیسات آبی بازنگری کردیم و در بسیاری از مناطق کشاورزی را تحت کنترل گرفتیم. خوشبختانه در شبکه سیرجان و بم کشاورزان همراهی خوبی داشتند. وقتی مردم ببینند آبی نیست، منطقی‌تر برخورد می‌کنند. به عنوان نمونه در بحث نخیلات به جای اینکه بگذاریم خشک شوند، کم‌آبی به آنها داده‌ایم تا در شرایط بحرانی هم نخلستان‌ها حفظ شوند.
وی تأکید کرد: امیدواریم با ادامه همراهی کشاورزان و استفاده از روش‌های نوین، شرایط بهتری رقم بخورد و بتوانیم تمرین کنیم که با مصرف بهینه، کشاورزی پایدارتری در استان داشته باشیم.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان کرمان، با تأکید بر ضرورت مشارکت مردم در مدیریت منابع آب گفت: یکی از بخش‌هایی که عقب افتاده بودیم، بهره‌گیری از ظرفیت مشارکت مردمی در آب است که با همکاری سازمان‌های تعاون روستایی و جهاد کشاورزی، جلسات مستمری با کشاورزان برگزار شده و برنامه‌های پایلوت مشارکت مردم در شبکه‌های جیرفت و نساء بم آغاز شده است.
علیدادی درباره سیستم‌های نوین پایش و مدیریت آب زیرزمینی توضیح داد: با فعال شدن دفتر مشارکت مردمی در استان و استفاده از مشاوران متخصص، اطلاعات مربوط به ذخیره آب، میزان برداشت و روند افت آبخوان‌ها جمع‌آوری می‌شود. با تلفیق داده‌های نرم‌افزاری، ماهواره‌ای و مدل‌های ریاضی، روند افت آبخوان کرمان مشخص و مدیریت آن علمی و مستند انجام می‌گیرد.
وی ادامه داد: این سیستم اجازه می‌دهد حتی از راه دور، میزان مصرف و هشدارهای آبی را کنترل کنیم و اقدامات پیشگیرانه انجام شود.
مدیرعامل آب منطقه‌ای کرمان درباره وضعیت شبکه و فشار آب گفت: در برخی مناطق شهر، مخازن و شبکه‌های سطحی، فشار و کیفیت متفاوت دارند که راهکارهای علمی و قانونی برای اصلاح آنها وجود دارد.
وی افزود: انشعابات غیرمجاز تأثیر قابل توجهی بر مصرف آب دارند. حتی اگر به آنها مجوز کنترل داده شود، مدیریت بهتر از رها کردن آن‌هاست. هدف ما این است که همه جریان‌ها تحت نظارت و پایش دقیق قرار گیرد.
انتهای پیام
نظرات