به گزارش ایسنا، هوای ناسالم در شهرکرد، شرایط ویژه‌ای برای گروه‌های حساس ایجاد کرده است و شاخص آلودگی به سطح خطرناک رسیده است. زمین‌های کشاورزی رها شده در جنوب‌غربی شهر، درست در مسیر باد غالب، به کانون‌های فعال گرد و خاک تبدیل شده‌اند و ذرات ریز خاک بدون مانع وارد مناطق شهری می‌شوند.
کارشناسان منابع طبیعی هشدار می‌دهند که ادامه این روند می‌تواند پیامدهای اقتصادی و اجتماعی سنگینی برای استان به همراه داشته باشد. این بحران سال‌ها در حال شکل‌گیری بوده و اکنون به نقطه اوج رسیده است.
عوامل طبیعی و بستر اقلیمی
شهرام منصوری، کارشناس اداره جنگل اداره کل منابع طبیعی چهارمحال‌وبختیاری در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: خاک منطقه بسیار سبک و حساس است و با کوچک‌ترین وزش باد، ذرات سطحی را به حرکت درمی‌آورد، بادهای موسمی و محلی، مانند باد شمالی از عراق و عربستان، گرد و غبار را به داخل کشور منتقل می‌کنند.
وی ادامه داد: کاهش پوشش گیاهی و رطوبت خاک در سال‌های اخیر تعادل طبیعی منطقه را برهم زده و زمینه بروز بحران را فراهم کرده است. این ترکیب عوامل طبیعی، حتی بدون دخالت انسان، می‌تواند خطرآفرین باشد.
دخالت‌های انسانی و فشار بر طبیعت
منصوری تأکید کرد: دخالت‌های انسانی عامل اصلی تشدید گرد و غبار است و کاهش ۴۰ تا ۴۸ درصدی بارندگی‌ها باعث خشک شدن تالاب‌ها، مراتع و رودخانه‌ها شده است.
وی تأکید کرد: سدسازی و انتقال آب مسیرهای طبیعی آبراهه‌ها را تغییر داده و بسیاری از زمین‌های کشاورزی رطوبت خود را از دست داده‌اند. چرای بی‌رویه دام، شخم غیر اصولی زمین‌ها در جهت باد غالب و رها شدن اراضی کشاورزی، خاک را بی‌دفاع کرده و زمینه را برای برخاستن ذرات خاک فراهم کرده است. نتیجه این بی‌توجهی، افزایش فرسایش خاک و شدت بحران گرد و غبار است.
کانون فعال جنوب‌غربی شهرکرد
کارشناس منابع طبیعی با بیان اینکه در ضلع جنوب‌غربی شهرکرد، زمین‌های کشاورزی بدون پوشش گیاهی رها شده‌اند و درست در مسیر باد غالب قرار دارند، افزود: شخم‌های انجام شده شرایط را برای برخاستن گرد و خاک مهیا کرده و ذرات خاک بدون هیچ مانعی وارد محدوده شهری می‌شوند.
منصوری هشدار داد: ادامه این روند نه تنها سلامت مردم را تهدید می‌کند بلکه پیامدهای اقتصادی گسترده‌ای دارد. گرد و غبار می‌تواند عملکرد کشاورزی را کاهش دهد، هزینه‌های درمانی را بالا ببرد و حتی باعث مهاجرت جمعیت شود.
نقش دستگاه‌های مسئول
منصوری گفت: ستاد ملی سیاست‌گذاری و هماهنگی مدیریت پدیده گرد و غبار زیر نظر سازمان حفاظت محیط‌زیست، مسئول تدوین و اجرای برنامه‌های ملی است و با مشارکت ۱۵ دستگاه اجرایی از جمله وزارت نیرو، جهاد کشاورزی، کشور و بهداشت فعالیت می‌کند.
وی بیان کرد: در سطح استانی، منابع طبیعی و آبخیزداری وظیفه شناسایی و مدیریت کانون‌های فعال را بر عهده دارند.
منصوری بیان کرد: مشکل اصلی ضعف در هماهنگی، تخصیص منابع مالی و استمرار اقدامات است. مقابله با گرد و غبار نیازمند نگاه بلندمدت و همکاری همگانی است، نه اقدامات مقطعی.
مقابله با گرد و غبار نیازمند اقدامات کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت است
منصوری توضیح داد: مقابله با گرد و غبار نیازمند اقدامات کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت است. در کوتاه‌مدت می‌توان از مالچ‌های زیستی و نانومالچ‌ها برای تثبیت خاک استفاده کرد و چرای دام در مناطق حساس را کنترل و ممنوع کرد.
وی ادامه داد: در میان‌مدت، کاشت گونه‌های مقاوم به خشکی و باد ضروری است تا پوشش گیاهی احیا شود و خاک توان دفاعی خود را باز یابد و در بلندمدت نیز احیای تالاب‌ها، مدیریت صحیح منابع آب و تقویت سفره‌های زیرزمینی باید در دستور کار قرار گیرد تا بحران به شکل پایدار مهار شود.
پیامدهای اجتماعی و بهداشتی
این کارشناس منابع طبیعی و محقق اداره جنگل در ادامه گفت: گرد و غبار می‌تواند بیماری‌های تنفسی و قلبی را تشدید کند و کیفیت زندگی مردم را کاهش دهد. کودکان، سالمندان و بیماران قلبی و ریوی بیشترین آسیب را خواهند دید و نیاز به مراقبت‌های ویژه دارند. از سوی دیگر، این بحران می‌تواند فعالیت‌های اقتصادی را مختل کند، هزینه‌های درمانی را افزایش دهد و حتی باعث مهاجرت جمعیت از مناطق آسیب‌دیده شود.
وی تأکید کرد: اثرات بلندمدت آن شامل کاهش بهره‌وری کشاورزی و فشار اقتصادی بر خانواده‌ها و جامعه خواهد بود.
آلودگی هوا در شهرکرد تنها یک پدیده اقلیمی نیست؛ داستانی است از سال‌ها فشار انسان بر طبیعت و سوءمدیریت منابع طبیعی.
اگر امروز برای مهار کانون‌های گرد و غبار اقدامی جدی و هماهنگ انجام نشود، آینده سلامت، اقتصاد و محیط زیست استان در معرض خطر جدی قرار خواهد گرفت.
حفاظت از خاک و پوشش گیاهی، مدیریت پایدار آب و منابع طبیعی و همکاری همگانی تنها راه عبور از این بحران است. گرد و غبار مرز نمی‌شناسد و تهدیدی مشترک برای همه است، بنابراین باید همه دستگاه‌ها و مردم به اهمیت آن پی ببرند.
انتهای پیام
نظرات