سلمان ساکت هفتم مهر، در سمینار «خراسان تمدنی، مقاصد گردشگری و تحول پایدار» که به همت پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی در تالار فردوسی مجتمع شریعتی این سازمان برگزار شد، با تاکید بر اینکه بازخوانی ظرفیت‌های خراسان تمدنی، ما را متوجه داشته‌هایی می‌کند که از آن برخورداریم اما نسبت به آنها دچار غفلت شده‌ایم، اظهار کرد: خراسان فرهنگی امروز تکه‌تکه شده است و بخش‌هایی از آن در قلمرو کشورهای مختلفی همچون قرقیزستان، افغانستان، قزاقستان، ترکمنستان و تاجیکستان قرار گرفته است.
وی با اشاره به اینکه خراسان از منظرهای مختلف برای ما اهمیت دارد، بیان کرد: خراسان زادگاه زبان فارسی است و در طول تاریخ با آمدوشد دولت‌های مختلف، مرزهای سیاسی بارها جابه‌جا شده‌اند. ما امروز در مجاورت هموطنان خود زندگی می‌کنیم اما از منظری دیگر با کسانی که در آن سوی مرزها هستند اشتراکات عمیقی داریم.
این استاد دانشگاه، خراسان را قلب ایران فرهنگی توصیف و تاکید کرد: از پیش از اسلام تاکنون، هرگاه ایران دچار افول شده، این خراسان بوده که پیشگام احیا و بازآفرینی فرهنگ و تمدن ایرانی شده است. فرهنگی‌ترین حکومت ایران در طول تاریخ، یعنی سامانیان، در خراسان حکومت داشتند. با آمدن امام رضا (ع) به این منطقه، باب تازه‌ای گشوده و رونق فرهنگی و علمی آن دوچندان شد و مدارا، رواداری، گفت‌وگو و توجه به علوم مختلف در این خطه تثبیت شد.
ساکت با بیان اینکه امروز با گسترش صنعت گردشگری، شاخه‌های مختلفی چون گردشگری سلامت، گردشگری ورزشی و گردشگری فرهنگی مطرح شده‌اند، به تعریف گردشگری فرهنگی پرداخت و اظهار کرد: گردشگری فرهنگی به معنی کشف، تجربه، یادگیری و بهره‌مندی از جاذبه‌های فرهنگی یک مقصد است. بر اساس آمارها، ۴۰ درصد گردشگری جهان به گردشگری فرهنگی اختصاص دارد. از منظر اقتصادی نیز گردشگری فرهنگی باعث رونق اقتصادی، افزایش تاب‌آوری اجتماعی، تقویت انسجام ملی و شکوفایی فرهنگی می‌شود.
عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد با تاکید بر اینکه در خراسان، ظرفیت عمده و مهمی در گردشگری مذهبی وجود دارد، ادامه داد: متأسفانه مفهوم زیارت در سال‌های اخیر به مجموعه‌ای از اعمال عبادی محدود شده و از بُعد معنوی و تجربه عمیق آن کاسته شده است. در حالی که نگرش نیاکان ما به امام رضا (ع) تنها به‌عنوان امام شیعیان نبود، بلکه ایشان را ظرفیتی برای انسانیت و مدارا می‌دانستند.
وی ادامه داد: از سوی دیگر، در سال‌های اخیر طرح‌های نوسازی اطراف حرم بر دو مسئله اقامت و خرید متمرکز شده و از توجه به پهنه قدسی اطراف حرم مغفول مانده است. این امر موجب شده زیارت به جای تجربه‌ای معنوی و گسترده، به یک قالب محدود بدل شود. باید برای احیای ظرفیت‌های فرهنگی و مذهبی از دوگانه «زائر/گردشگر» عبور کنیم و به ظرفیت‌های هم‌افزا بیندیشیم.
عضو هیات علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد، یکی از ظرفیت‌های بزرگ خراسان را گنجینه آستان قدس رضوی برشمرد و توضیح داد: این گنجینه می‌تواند مبنای تأسیس یکی از بزرگ‌ترین موزه‌های خاورمیانه باشد. به تولیت آستان قدس پیشنهاد دادیم تا این موزه در خارج از حرم مطهر و در قالب یک موزه مدرن ملی ایجاد شود. همچنین آیین‌های محلی مانند عزاداری‌ها و سنت‌های بومی که در شهرهایی چون یزد توانسته‌اند به جاذبه گردشگری تبدیل شوند، در مشهد نیز قابلیت بالفعل شدن دارند.
ساکت خاطرنشان کرد: خراسان علاوه بر گردشگری مذهبی و میراثی، ظرفیت ویژه‌ای در گردشگری ادبی دارد؛ ظرفیتی که تنها با شهر شیراز قابل مقایسه است. این سرزمین زادگاه ده‌ها شاعر و نویسنده بزرگ همچون فردوسی، عطار، خیام و ... است.
وی با اشاره به این نکته که مدت اقامت کسانی که برای گردشگری میراثی و تاریخی به یک مقصد سفر می‌کنند ۲۲ درصد نسبت به افرادی که صرفا با هدف تفریح سفر می‌کنند، بیشتر است، گفت: در خراسان ظرفیت‌های میراثی و تاریخی بسیاری وجود دارد که متاسفانه ما به خوبی از انها استفاده نمی‌کنیم، مسئله بعدی توجه به گردشگری ادبی است که خراسان در این زمینه یک ظرفیت اختصاصی دارد و تنها شاید شیراز توان رقابت با ما را داشته باشد.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه گردشگری ادبی، اگر با سایر هنرها تلفیق شود، می‌تواند موج تازه‌ای از علاقه‌مندان را به خراسان جذب کند، افزود: در عین حال این موضوع می‌تواند به ترویج کتاب‌خوانی، توسعه صنعت چاپ و غنای فرهنگی خراسان نیز یاری برساند؛ از نگاه ما ایجاد موزه ادبیات خراسان یکی از نیازهای فوری این عرصه است.
ساکت خاطرنشان کرد: استفاده از ظرفیت‌های فراموش‌شده خراسان همچون غزالی، ابوالفضل بیهقی و دیگر بزرگان، ضرورتی انکارناپذیر است و می‌تواند در جذب گردشگر نقش بسیار مهمی ایفا کند.
وی در پایان سخنانش ابراز امیدواری کرد تا جهاددانشگاهی خراسان رضوی پیشگام تأسیس «مرکز خراسان‌شناسی» شود تا جایگاه و پایگاه علمی و فرهنگی خراسان تمدنی را بار دیگر در سطح ملی و فراملی تثبیت کند.
انتهای پیام
نظرات