غلامحسین مظفری شامگاه چهارشنبه نهم مهر، در همایش«اقتصاد و فرهنگ، از اعتماد ملی تا توسعه یافتگی»، اظهار کرد: اتفاقی که امروز در پیوند فعالان اقتصادی و فرهنگی رقم خورده، می‌تواند نتایج ماندگار و تحول‌آفرینی برای استان و حتی کشورهای منطقه به دنبال داشته باشد.
وی با اشاره به جایگاه تاریخی و تمدنی خراسان افزود: خراسان، استانی با پهنه تمدنی بسیار وسیع است. حوزه تأثیرگذاری فرهنگ خراسان نه فقط در کشور، بلکه در کشورهای اطراف نیز باید احساس شود. ما پیوند فردوسی و امام رضا (ع) را داریم؛ خراسان به معنای واقعی نقطه اتصال ایران و اسلام است؛ این پیوند باید تقویت شود.
مظفری ادامه داد: شهر مشهد و خراسان باید به پایگاه گفت‌وگوی فرهنگی تبدیل شوند. گفت‌وگوی بین‌الادیان از گذشته در این سرزمین سابقه داشته، امروز باید به گفت‌وگوهای نوین فرهنگی و منطقه‌ای تبدیل شود.
راه‌اندازی کمیسیون فرهنگی، تصمیمی شجاعانه در شرایط سخت اقتصادی
استاندار خراسان رضوی، راه‌اندازی کمیسیون فرهنگی در اتاق بازرگانی را تصمیمی شجاعانه در شرایط اقتصادی کنونی توصیف کرد و گفت: در حالی‌که فعالان اقتصادی با فشارهای جدی روبه‌رو هستند، چنین تصمیمی نشان از درک عمیق از نقش پیشران فرهنگ در اقتصاد دارد. این تصمیم می‌تواند خراسان را به الگویی موفق در کشور تبدیل کند.
مظفری با اشاره به آخرین رتبه‌بندی شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی، بیان کرد: امروز در جلسه‌ای رسمی اعلام شد که خراسان رضوی در فاصله حدود یک سال، از رتبه ۲۲ فضای کسب‌وکار کشور به رتبه نخست ارتقا یافته است. این نتیجه جلسات مستمر، منظم و بی‌وقفه‌ای است که با مشارکت فعالان اقتصادی برگزار شده است.
وی با اشاره به برگزاری «یکشنبه‌های اقتصادی»، خاطرنشان کرد: تمامی این تلاش‌ها بدون چشمداشت انجام شده است. اکنون نیز با برگزاری «شنبه‌های گفت‌وگو» با محوریت موضوعات فرهنگی، به دنبال تکرار همین الگو در حوزه فرهنگیم.
مظفری نقش فرهنگ را فراتر از مکمل اقتصاد دانست و تصریح کرد: فرهنگ نه‌تنها مکمل، بلکه باید پیشران توسعه اقتصادی باشد. مسائل فرهنگی می‌توانند فضا را برای شکوفایی اقتصادی باز کنند. بدون فرهنگ، اقتصاد نمی‌تواند عمق، پایداری و نفوذ اجتماعی پیدا کند.
استاندار با اشاره به سفرهای منطقه‌ای خود، بیان کرد: با تجربه در سفرهایی به سمرقند، کراچی و لاهور، باید بگویم نگاه تمامی این کشورها به خراسان متفاوت است. بسیاری خراسان را مادر سرزمین‌های خود می‌دانند. بنابراین مسئولیت سنگینی برای ارائه تصویر درست و تأثیرگذار فرهنگی در منطقه داریم.
امنیت پایدار با فرهنگ و اقتصاد ممکن است، نه فقط دیوار مرزی
مظفری با اشاره به بازدید از مرز افغانستان، اظهار کرد: اگر به‌دنبال امنیتیم، باید در کنار دیوار، خط ریلی، تجارت و فرهنگ را هم وارد کنیم. رونق رفت‌وآمد، توسعه اقتصادی و اشتراکات فرهنگی و نه دیوار کشی راه‌حل واقعی امنیت است.
مظفری با تأکید بر ظرفیت انسانی خراسان گفت: خوشبختانه در استان افراد اندیشمند، هنرمند، فرهنگی و فرهیخته بسیاری داریم. این حرکت آغاز راهی است که می‌تواند الگویی برای کل کشور باشد. خراسان باید در این مسیر پیشتاز باشد؛ چون از آن، انتظار می‌رود. امیدوارم این گام‌ها به ثمرات گسترده فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی در آینده‌ای نزدیک منجر شود.
پیوند فرهنگ و اقتصاد، لازمه توسعه پایدار است
در ادامه این مراسم رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی، با تأکید بر ضرورت پیوند میان فرهنگ و اقتصاد، از راه‌اندازی نخستین کمیسیون فرهنگی در اتاق‌های بازرگانی کشور خبر داد و گفت: بازرگانی، همان‌گونه که از نامش پیداست، نهادی اقتصادی است؛ اما بدون توجه به فرهنگ، توسعه کسب‌وکار معنا و پایداری لازم را نخواهد داشت.
محمدرضا توکلی‌زاده با اشاره به وظایف اتاق بازرگانی در حمایت از کسب‌وکارها افزود: ما مسئولیت توسعه اقتصادی را بر دوش داریم، اما معتقدیم که این توسعه بدون بهره‌گیری از فرهنگ پربار کشورمان، سطحی و ناقص خواهد بود. به همین دلیل تصمیم گرفتیم در کنار کمیسیون‌های اقتصادی، یک کمیسیون فرهنگی نیز ایجاد کنیم.
وی هدف از تشکیل این کمیسیون را معنابخشی بیشتر به حرکت اقتصادی و ارتقای جنبه انسانی و اخلاقی اقتصاد عنوان و اظهار کرد: اقتصاد وقتی با فرهنگ گره بخورد، رنگ و بوی انسانی‌تری به خود می‌گیرد. بسیاری از مسائل اخلاقی در یک اقتصاد فرهنگ‌محور، شفاف‌تر، اخلاق‌مدارتر و عمیق‌تر می‌شوند.
رئیس اتاق بازرگانی خراسان رضوی، برگزاری این همایش را آغاز یک مسیر جدید در سطح ملی دانست و تأکید کرد: این نخستین بار است که در سطح کشور، یک اتاق بازرگانی تصمیم به تأسیس کمیسیون فرهنگی گرفته است. این همایش نقطه شروعی برای تبیین و توسعه این حرکت خواهد بود.
توسعه‌یافتگی نیازمند فرهنگ و اعتماد اجتماعی است
توکلی‌زاده با تأکید بر لزوم اعتماد اجتماعی در فرآیند توسعه، گفت: مسئله پیوند میان فرهنگ، اعتماد اجتماعی و توسعه‌یافتگی، از بنیادی‌ترین موضوعاتی است که هر جامعه‌ای باید آن را جدی بگیرد. تجربه تاریخی ملت‌ها نیز ثابت کرده که هیچ اقتصادی بدون پشتوانه فرهنگی و اعتماد عمومی، قادر به رشد پایدار نیست.
وی افزود: باور داریم که ورود فرهنگ به حوزه اقتصاد، موجب پایداری و عمق‌بخشی به فعالیت‌های اقتصادی می‌شود. از سوی دیگر، اقتصاد نیز می‌تواند فرهنگ را پشتیبانی، ترویج و تقویت کند. سرمایه‌گذاری در حوزه‌های فرهنگی با حمایت اقتصادی، می‌تواند بازخورد ملموس‌تری در جامعه ایجاد کرده و فرهنگ را از حالت انتزاعی به مرحله اثرگذاری واقعی بر زندگی مردم برساند.
توکلی‌زاده با دعوت از فرهیختگان فرهنگی و نخبگان فکری برای همکاری در این مسیر، ابراز امیدواری کرد و افزود: این تعامل منجر به نتایجی اثربخش در هر دو حوزه خواهد شد. در بسیاری مواقع، مسائل فرهنگی به دلیل کمبود حمایت یا عدم پیوند با ساختارهای اقتصادی، بازخورد اجتماعی لازم را ندارند. با هم‌افزایی میان این دو بخش، می‌توان به این ضعف‌ها پاسخ داد و نتایج ماندگارتری برای جامعه رقم زد. این حرکت یک نگاه راهبردی به توسعه پایدار است و نیازمند مشارکت جدی تمامی ذی‌نفعان خواهد بود.
توسعه واقعی بدون فرهنگ و آرامش ممکن نیست
محقق و استاد دانشگاه سوربن پاریس، با تأکید بر ضرورت توجه به فرهنگ در فرآیند توسعه، گفت: هیچ کاری نیست که فرهنگی نباشد. مهم آن است که فرهنگ، درست و حساب‌شده باشد تا بدون دردسر و گرفتاری پیش رود.
محمدحسین پاپلی یزدی با اشاره به تشکیل اولین کمیسیون فرهنگی در سطح اتاق‌های بازرگانی کشور، اظهار کرد: این برای نخستین‌بار است که اتاق بازرگانی در سطح کشور به این سمت رفته که کمیسیون فرهنگی تشکیل دهد. امیدوارم روزی برسد که در کنار صنعت، معدن و کشاورزی، فرهنگ نیز به‌طور رسمی در عنوان اتاق بازرگانی جای گیرد.
وی با اشاره به نبود آرامش در زندگی بسیاری از افراد موفق اقتصادی، افزود: در سال ۱۳۸۹ یک معدن‌دار فوق‌میلیاردر به من گفت که در اقتصاد بسیار موفق است، اما در زندگی شخصی‌اش دچار مشکل است. این سخن آغازگر تحقیقات من در این زمینه شد. از آن زمان تا امروز بارها شنیده‌ام که افراد ثروتمند خود را موفق اما ناآرام و ناموفق در زندگی توصیف می‌کنند.
پاپلی یزدی با اشاره به مبانی دینی آرامش، بیان کرد: در قرآن، تورات و دیگر کتاب‌های الهی آمده که خداوند زمین را در ۶روز آفرید و روز هفتم را برای آرامش قرار داد. آرامش بخشی طبیعی از زندگی است، اما در جهان امروز فراموش شده است.
وی همچنین با انتقاد از برداشت رایج از توسعه، اظهار کرد: توسعه را تنها بر مبنای رفاه و آسایش می‌سنجیم، در حالی‌که توسعه واقعی بر مبنای آرامش شکل می‌گیرد. ۲۰ سال پیش به شهری در اطراف دریاچه‌ای در سوئیس سفر کردم؛ امروز همان شهر بدون تغییر و ساخت‌وسازهای چشمگیر باقی مانده، چون مردم آن آرامش را به توسعه شهری ترجیح دادند. قطری‌ها حاضر بودند زمین‌ها را ۱۰ برابر قیمت بخرند، اما مردم مخالفت کردند.
این محقق افزود: در اروپا از چندین شهردار از جمله در استکهلم پرسیدم که چرا شهرها را توسعه نمی‌دهند؟ پاسخ همگی یکسان بود: مردم آرامش می‌خواهند، نه برج‌های بلند و تغییرات سریع. فرهنگ سنتی ایران و سیستم قنات نمونه‌ای از توسعه پایدار و فرهنگی کشور هستند. قنات‌ها قدیمی‌ترین شرکت‌های فعال جهان هستند. هیچ شرکتی در دنیا نیست که ۱۷۰۰ یا ۱۸۰۰ سال عمر کرده و همچنان فعال باشد؛ این یعنی پیوند عمیق بین فرهنگ، پایداری و آرامش.
پاپلی یزدی با یادآوری تلاش‌های مشترک با مسئولان اقتصادی و فرهنگی، خاطرنشان کرد: تلاش ما بر این است که فرهنگی مبتنی بر آرامش، حساب‌شده و متناسب با شرایط بومی ایجاد شود. ما نیز باید از تجربه زیسته خود برای پیوند گذشته، حال و آینده بهره بگیریم.
توسعه اقتصادی بدون تکیه بر فرهنگ ممکن نیست
در ادامه پژوهشگر علوم انسانی و انسان‌شناسی، بر ضرورت توجه به فرهنگ بعنوان بنیان توسعه اقتصادی تأکید کرد و با اشاره به مطالعات چند دهه اخیر در حوزه انسان‌شناسی گفت: هیچ تحول اجتماعی، اقتصادی یا سیاسی در هیچ کشوری امکان‌پذیر نیست، مگر اینکه بر بستر فرهنگ بنا شده باشد.
نعمت‌الله فاضلی اقدام اتاق بازرگانی برای ورود به بحث فرهنگ و اقتصاد را ضرورتی بنیادین خواند و نسبت به نبود اراده جدی در سیاست‌گذاری فرهنگی در کشور هشدار داد و اظهار کرد: فرهنگ در ایران یا با نگاه آسیب‌شناسانه دیده شده یا بعنوان ویترینی تزئینی. هیچ‌گاه بعنوان منبع و سرمایه‌ای حیاتی برای توسعه به آن نگریسته نشده است.
این پژوهشگر اضافه کرد: ایران زودتر از ژاپن توسعه صنعتی را آغاز کرد، اما عقب ماندیم؛ چون توسعه را بدون توجه به بافت فرهنگی و تاریخی دنبال کردیم دانش‌آموختگان دارالفنون آن دوره تلفیقی از سنت و علم جدید را می‌آموختند و نتیجه‌اش خلق آثار پایدار و کارآمد بود اما امروز با ۱۲ سال مدرسه رفتن، هنوز مهارت نوشتن نداریم.
وی افزود: فرهنگ یعنی حافظه تاریخی، یعنی اینکه گذشته را منبعی برای آفریدن امروز و فردا بدانیم، نه مرجعی برای بازتولید مکرر گذشته برشمریم. جوامع سنتی در حوزه‌هایی مانند مدیریت سالمندی و حل منازعه، از ما جلوتر بودند، چون فرهنگ بصورت زنده در زندگی روزمره‌شان جاری بود.
فاضلی تاکید کرد: اگر می‌خواهیم توسعه‌ای پایدار داشته باشیم، باید رابطه فرهنگ با اقتصاد، مدیریت، آموزش، کشاورزی و صنعت را بازتعریف کنیم. توسعه فقط رشد عددی تولید ناخالص ملی نیست، بلکه تداوم معنا، آرامش و پیوستگی میان نسل‌هاست.
همچنین محمد جعفر یاحقی، استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد در بخش دیگر این مراسم بر لزوم ارتقای فرهنگ به جایگاه اولیه در سیاست‌گذاری‌ها تأکید و اظهار کرد: اگر فرهنگ نباشد، گوهری که در وجود ماست نیز ضعیف می‌شود. ما باید کلمه «فرهنگ» را تأکید کنیم، نه به خاطر تزیین، بلکه بعنوان اساس کار.
یاحقی افزود: فرهنگ در حوزه اقتصادی و فعالیت‌های تجاری باید جلوتر و نه پس‌زمینه‌ای محض باشد. ریشه‌های واژه «فرهنگ» نشان‌دهنده حرکت به سمت اعتلاست. فرهنگ، تجربه جمعی و تاریخی یک ملت است که باید در زمینه تولیدات عملی، هنر، زبان و تعاملات اجتماعی تجلی یابد.
این استاد دانشگاه فردوسی با اشاره به نمونه‌هایی تاریخی از فعالیت فرهنگی بازرگانان ایرانی، گفت: فرهنگ ما در بستر تجارت، در راه ارتباط با ملت‌ها حضور داشت و این نشان‌دهنده جایگاه بنیادین فرهنگ در مسیر پیشرفت اقتصادی و تمدنی است؛ لذا باید فرهنگ را به صدر اولویت‌های اتاق بازرگانی و برنامه‌ریزی‌های اقتصادی برگرداند، نه اینکه آن را در لایه‌های جانبی قرار دهند.
انتهای پیام
نظرات