دکتر کامبیز خاموشیان در گفت و گو با ایسنا، با بیان اینکه معمولا از پوکی استخوان به عنوان یکی از مهمترین مشکلات استخوانی یاد می‌شود، افزود: در کنار پوکی استخوان، تحلیل بافت عضلات یا سارکوپنی را داریم که معمولا ترکیب این دو بیماری در کنار یکدیگر رخ داده و باعث بروز عوارضی در افراد خصوصا سالمندان می‌شود. این دو بیماری خاموش معمولا بی سر و صدا سراغ افراد می‌آیند و تا زمانی که عوارض آنها بروز نکند، افراد متوجه آنها نمی‌شوند.

خاموشیان ابتدا به پوکی استخوان به عنوان شایع‌ترین بیماری استخوان بین افراد اشاره کرد که می‌تواند عوارض جدی برای فرد ایجاد کند و ادامه داد: یکی از مهمترین این عوارض بروز شکستگی‌ها است که می‌تواند در برخی موارد بسته به اینکه چه زمانی و در کدام قسمت بدن رخ می‌دهد، ناتوان کننده باشد.

وی، شکستگی ستون فقرات را از جمله این پیامدها برشمرد که گاهی در افراد مبتلا به پوکی استخوان ممکن است به دنبال برداشتن یک گلدان، افتادن در حمام، بغل کردن کودکان و یا حتی با یک عطسه رخ دهد و یادآور شد: گاهی این شکستگی به صورت میکروسکوپی درون ستون فقرات رخ می‌دهد و حتی در رادیولوژی هم دیده نمی‌شود، اما فرد از درد مزمن ستون فقرات شکایت دارد که حتی هنگام خواب نیز آزاردهنده است. از همین رو درد مزمن ستون فقرات در خانم‌های بالا ۵۰ سال و آقایان بالای ۶۰ سال را می‌توان به به حساب شکستگی میکروسکوپی ناشی از پوکی استخوان گذاشت.

این متخصص طب فیزیکی و توانبخشی، از شکستگی گردن ران نیز به عنوان یکی دیگر از عوارض پوکی استخوان یاد کرد که می‌تواند منجر به ناتوانی و زمین‌گیر شدن فرد شود.

وی تغییر شکل ظاهری بدن و کوتاه شدن تدریجی قد افراد به دلیل کاهش ارتفاع ستون فقرات و همچنین قوز پشت که گاهی ناشی از همان شکستگی‌های میکروسکوپی در ستون فقرات است را نیز از دیگر عوارض پوکی استخوان برشمرد.

به گفته این متخصص طب فیزیکی، کاهش تحرک، تنبلی، سخت شدن انجام کارها، عوارض روانی و اجتماعی ناشی از کم تحرکی و یا زمین یگر شدن مانند افسردگی و اضطراب، بستری شدن به دلیل شکستگی لگن، عفونت های بیمارستانی، زخم بستر، لخته شدن خون در پا و ... نیز از دیگر پیامدهای پوکی استخوان است.

وی با بیان اینکه خانم‌ها در شرایط عادی - به شرط آنکه پیش از موعد یائسه نشده باشند - از سن ۵۰ سالگی و آقایان چون بارداری و شیردهی نداشته‌اند و عضلات و استخوان‌های محکمتری دارند از ۶۰ سالگی در معرض پوکی استخوان قرار دارند، از اهمیت پیشگیری از پوکی استخوان یاد کرد و گفت: تغذیه و خصوصا مصرف کلسیم کافی همراه با مکمل روی و منیزیم بسیار ضروری است.

خاموشیان، میزان کلسیم مورد نیاز افراد را حدود هزار تا ۱۲۰۰ میلی‌گرم در روز اعلام کرد و یادآور شد: لبنیات از اصلی‌ترین منابع تامین کلسیم برای بدن است و در کنار آن مصرف برخی سبزیجات نیز می‌تواند تا حدودی به تامین کلسیم کمک کند.

این متخصص طب فیزیکی و توانبخشی، با تاکید بر لزوم دریافت کافی ویتامین D برای پیشگیری از پوکی استخوان در افراد، اظهار کرد: افراد برای دریافت ویتامین D کافی باید روازنه حدود ۱۰ تا ۲۰ دقیقه، حداقل ۵۰ درصد از بدن خود را در معرض آفتاب قرار دهند. به علاوه ماهی، تخم مرغ و شیرهای غنی شده با ویتامین D نیز منابع خوبی از این ویتامین هستند.

وی، مصرف کلسیم و ویتامین D به تنهایی را برای پیشگیری از پوکی استخوان کافی ندانست و گفت: دریافت کافی پروتئین نیز بسیار ضروری است. به علاوه باید مصرف مواد غذایی دفع کننده کلسیم مانند قهوه، چای، نوشابه و الکل نیز محدود شود.

خاموشیان، از اهمیت ورزش منظم در پیشگیری از پوکی استخوان نیز یاد کرد و افزود: ورزش باید همراه با تحمل فرد وزن باشد و ورزش‌هایی مانند دوچرخه‌سواری و شنا کمک زیادی در این خصوص نمی‌کند. ورزش‌هایی مانند پیاده‌روی، آرام دویدن، کوهنوردی و تپه نوردی سبک و تمرین‌های قدرتی با دمبل برای پیشگیری از پوکی استخوان مفید است. البته ورزش‌های انعطافی و تعادلی نیز برای پیشگیری از عدم تعادل و سقوط افراد که می‌تواند آنها را دچار شکستگی کند، ضروری است.

وی، درباره درمان پوکی استخوان نیز خاطرنشان کرد: مصرف انواع مکمل کلسیم، برخی داروها به صورت قرص و یا تزریق‌های شش ماهه و یکساله تا حدودی می‌تواند کمک کننده باشد، اما نباید این نکته را فراموش کرد که تراکم استخوان فقط تا سن ۳۰ سالگی قابل افزایش است و پس از این سن تنها می‌توانیم از کاهش تراکم جلوگیری کنیم و امکان افزایش تراکم استخوان چندان فراهم نیست.

این متخصص طب فیزیکی و توانبخشی، درباره راهکارهای تشخیص پوکی استخوان نیز یادآور شد: گاهی برخی آزمایش‌های ساده مانند آزمایش خونی که میزان کلسیم و ویتامین D را نشان بدهد کمک خوبی در تشخیص پوکی استخوان است، اما روش دقیق‌تر سنجش تراکم استخوان است که برای خانم‌ها بعد از ۵۰ سالگی و آقایان بعد از ۶۰ سالگی ضروری است. اگر افرا بیماری زمینه‌ای نداشته باشند و یا داروهای خاص مانند داروهای استروئیدی مصرف نکنند نیاز است که این سنجش تراکم هر پنج سال یکبار انجام شود، در غیر این صورت نیاز است دو سال یکبار تکرار شود.

وی در ادامه به سارکوپنی یا تحلیل بافت عضلات اشاره کرد که در افراد به صورت خاموش رخ داده و گاهی همزاد پوکی استخوان است و گفت: سارکوپنی نیز معمولا با نشانه‌های کاهش تدریجی عملکرد فرد، تنبلی و... خود را نشان می‌دهد.

خاموشیان با بیان اینکه افراد معمولا از ۳۰ سالگی هر سال نیم تا یک درصد از بافت عضلات خود را از دست می‌دهند، افزود: این میزان بعد از ۶۰ سالگی بیشتر شده و ممکن است با توجه به شرایط تغذیه، سبک زندگی، میزان تحرک و ... در برخی افراد به سه تا پنج درصد در سال و حتی بیشتر هم برسد.

این متخصص طب فیزیکی و توانبخشی، تغذیه نامناسب، تحرک ناکافی، عدم مصرف پروتئین، کلسیم و ویتامین D کافی، بیماری‌های مزمن مانند دیابت، نارسایی کبد و کلیه و... را از دیگر عواملی دانست که می‌تواند روند سارکوپنی را تشدید کند.

وی از نقش تغییرات هورمونی درتسریع سارکوپنی نیز یاد کرد و گفت: کاهش هورمون رشد و همچنین تستسترون در آقایان و استروژن در خانم‌ها نیز می‌تواند بر روند سارکوپنی اثرگذار باشد.

خاموشیان از پیامدهای سارکوپنی نیز یاد کرد و ضعف تدریجی عضلات، احساس تنبلی، سخت شدن جابجایی فرد، خستگی زودرس، کاهش تعادل و سقوط، خستگی هنگام فعالیت‌های روزانه از جمله خرید و استحمام و ... را از جمله این موارد برشمرد.

این متخصص طب فیزیکی و توانبخشی، درباره راه‌های تشخیص سارکوپنی نیز گفت: تست دگزا یکی از این راهکارها است و راهکار دیگر تست‌های بیوالکتریک است که در کلینیک‌های تغذیه و طب فیزیکی برای ارزیابی وضعیت توده عضلانی بدن افراد انجام می شود و البته دقت کمتری نسبت به تست دگزا دارد.

وی تاکید کرد: با توجه به اینکه سارکوپنی باعث کاهش قدرت عضلات از جمله مچ دست می‌شود، ارزیابی وضعیت قدرت مچ دست نیز راهکاری برای تشخیص این بیماری است.

به گفته این پزشک متخصص، با توجه به اینکه سارکوپنی منجر به کاهش عملکرد فرد و سرعت راه رفتن وی می‌شود، ارزیابی سرعت راه رفتن فرد که زمان نرمال آن هشت دهم متر در ثانیه است نیز می‌تواند راهکاری تشخیصی باشد.

خاموشیان درباره درمان سارکوپنی نیز عنوان کرد: افراد باید در گام اول با تغذیه و تحرک کافی از این بیماری پیشگیری کنند، اما انجام ورزش‌های قدرتی و ورزش‌هایی که همراه با دمبل و هالتر باشد نیز بسیار مفید است. به علاوه فرد چنانچه مبتلا به بیماری زمینه‌ای است باید بیماری زمینه‌ای را نیز درمان کند.

وی ورزش کافی به اندازه سه جلسه در هفته و هر جلسه ۴۵ تا ۶۰ دقیقه را ضروری برشمرد و ادامه داد: افراد می‌توانند در منزل و حتی هنگام تماشای تلویزیون نیز با برخی ورزش‌های ساده به تقویت عضلات خود کمک کنند.

این متخصص طب فیزیکی و توانبخشی، با اشاره به اهمیت مصرف پروتئین کافی برای افراد که معادل یک تا ۱.۲ گرم به ازاء هر کیلوگرم وزن بدن فرد است، گفت: یک فرد ۷۰ کیلویی باید روزانه ۷۰ تا ۱۰۰ گرم پروتیئن مصرف کند. توصیه ما برای پروتئین نیز ابتدا مرغ، ماهی، تخم مرغ، مغزها، حبوبات و لبنیات و در گام بعدی گوشت قرمز است.

وی از اهمیت دریافت ویتامین D و کلسیم کافی برای پیشگیری از سارکوپنی نیز یاد کرد و افزود: مصرف ویتامین D باید روزانه هزار واحد و یا پنج‌هزار واحد در هفته و یا ۵۰ هزار واحد در ماه باشد. مصرف روزانه دو لیوان شیر و یا ماست ضروری است. افراد باید امگا ۳ کافی نیز دریافت کنند که ماهی، بذر کتان و گردو نیز منابع خوبی برای امگا ۳ هستند.

به گفته خاموشیان، مصرف کراتین به میزان سه تا پنج گرم در روز نیز برای پیشگیری از سارکوپنی مفید است. همچنین خواب کافی شبانه به میزان هفت تا هشت ساعت، عدم مصرف الکل و سیگار، مدیریت اضطراب و ... نیز کمک کننده است.

انتهای پیام