به گزارش ایسنا، سعید دشتی معاون امور آب، کشاورزی و محیط زیست سازمان برنامه و بودجه کشور امروز در نشست نقش فناوری های نوین در امنیت غذایی پایدار، افزایش بهره وری مصرف آب در کشاورزی و کاهش ناترازی آب کشور که با حضور کارشناسان سازمان برنامه و بودجه و جهاددانشگاهی برگزار شد، گفت: طبق هدف‌گذاری برنامه هفتم توسعه، میزان برداشت آب در بخش کشاورزی باید از ۸۲ میلیارد مترمکعب به ۶۵ میلیارد مترمکعب کاهش یابد؛ به این معنا که ۱۷ میلیارد مترمکعب از میزان مصرف فعلی باید کم شود.

معاون امور آب، کشاورزی و محیط زیست سازمان برنامه و بودجه کشور

با اشاره به اهداف کلان برنامه هفتم افزود: در پایان برنامه، رشد اقتصادی کشور باید به ۸ درصد برسد که سهم بخش کشاورزی از این میزان ۵ درصد تعیین شده است. از این رقم نیز ۳.۵ درصد باید از محل افزایش بهره‌وری حاصل شود؛ به همین دلیل، طرح‌هایی که در زمینه بهبود بهره‌وری آب و ارتقای تولید فعالیت دارند، توجیه‌پذیر و دارای اولویت خواهند بود.

کاهش جمعیت دام و افزایش تولید؛ مسیر اجتناب‌ناپذیر اصلاح نژاد

وی با اشاره به طرح‌های نوآورانه در حوزه دامپروری گفت: در زمینه انتقال جنین و اصلاح نژاد، فعالیت‌های ارزشمندی در کشور انجام شده است. دکتر نادری و همکاران ایشان در این حوزه کار بسیار دشوار و ارزشمندی انجام داده‌اند که نتایج آن می‌تواند تأثیر بسزایی در کاهش مصرف منابع و افزایش بهره‌وری تولیدات دامی داشته باشد.

دشتی با بیان اینکه جمعیت دامی بالا و بهره‌وری پایین از چالش‌های اساسی تولید گوشت در کشور است، افزود: به عنوان نمونه، در قاره آفریقا حدود ۳۶۰ میلیون رأس دام وجود دارد که تنها ۱۰ درصد گوشت جهان را تولید می‌کند، در حالی که آمریکا با کمتر از ۹۴ میلیون رأس دام، چندین برابر این مقدار تولید دارد. این اختلاف نشان می‌دهد که کشورهای توسعه‌یافته با کاهش جمعیت دام، از طریق اصلاح نژاد و ارتقای بهره‌وری، تولید را افزایش داده‌اند.

مصرف بالای آب برای تولید گوشت؛ لزوم اصلاح الگوی دامپروری

این مقام مسئول با اشاره به اهمیت اصلاح نژاد در کاهش مصرف آب گفت: برای تولید هر کیلوگرم گوشت گاو، حدود ۱۴ تا ۱۵ هزار لیتر آب مصرف می‌شود و برای گوشت گوسفند نیز این میزان بین ۱۱ تا ۱۳ هزار لیتر است. اگر بتوانیم با استفاده از فناوری‌های اصلاح نژاد، دام‌های پر بازده‌تر پرورش دهیم، جمعیت دامی کاهش می‌یابد اما تولید و بازدهی بالا می‌رود.

وی ادامه داد: به‌طور میانگین برای زنده ماندن هر گاو، ۴۵ تا ۵۰ مگاژول انرژی نیاز است و برای تولید هر لیتر شیر، حدود ۵ مگاژول انرژی مصرف می‌شود. بنابراین اگر بتوانیم دام‌های کم‌بازده را حذف کنیم و از دام‌های اصلاح‌شده استفاده کنیم، به ازای هر گاو می‌توانیم ۱۰ لیتر شیر یا ۴ کیلوگرم گوشت بیشتری تولید کنیم.

دشتی تأکید کرد: در حال حاضر کشور سالانه حدود ۲۰ میلیون تن نهاده دامی وارد می‌کند که معادل ۴ تا ۵ میلیارد دلار هزینه ارزی دارد. با افزایش بهره‌وری و اصلاح نژاد دام، می‌توان واردات نهاده و دانه‌های روغنی را کاهش داد و در عین حال تولید داخلی گوشت را بالا برد. در واقع هیچ راهی جز کاهش جمعیت دام و افزایش بهره‌وری برای پایداری این بخش وجود ندارد.

پرورش ماهی در قفس؛ جایگزینی کارآمد برای تولید آب‌بر در خشکی

معاون امور آب، کشاورزی و محیط زیست سازمان برنامه و بودجه کشور در ادامه به دومین پروژه اولویت‌دار اشاره کرد و گفت: پرورش ماهی در قفس یکی از طرح‌های مؤثر برای افزایش بهره‌وری آب و تولید است. در حالی که هر هکتار مزرعه پرورش ماهی در خشکی تنها حدود ۴ تن ماهی تولید می‌کند، یک قفس دریایی با شعاع ۹۰ متر، عمق ۱۵ متر و محیط ۲۸ متر می‌تواند در هر دوره پرورش تا ۱۲۵ تن ماهی تولید کند.

وی افزود: این مقایسه نشان می‌دهد که بهره‌وری در پرورش ماهی در قفس چندین برابر مزارع آبی سنتی است و می‌تواند جایگزین مناسبی برای تولیدات پرآب‌بر خشکی باشد.

دشتی در ادامه سخنان خود تأکید کرد: برای تحقق اهداف برنامه هفتم توسعه، افزایش بهره‌وری آب، اصلاح نژاد دام و گسترش فناوری‌های نوین در کشاورزی و دامپروری، تنها مسیر پیشِ‌رو برای پایداری منابع و رشد تولید ملی است.

پرورش ماهی در قفس راهکار مؤثر برای افزایش بهره‌وری آب و تأمین پروتئین کشور است

معاون امور آب، کشاورزی و محیط زیست سازمان برنامه و بودجه کشور گفت: پرورش ماهی در قفس یکی از طرح‌های اولویت‌دار در حوزه بهره‌وری آب و تأمین پروتئین کشور است که ظرفیت بالایی در سواحل شمال و جنوب دارد.

دشتی در ادامه سخنان خود در نشست تخصصی بهره‌وری آب، افزود: با استفاده از یک قفس دریایی می‌توان تا ۱۲۵ تن ماهی تولید کرد، در حالی‌که کیفیت این محصول به‌دلیل پرورش در آب دریایی بسیار بالاتر از مزارع خشکی است. ایران با دارا بودن ۵۷۰۰ هکتار نوار ساحلی در شمال و جنوب کشور، بهترین موقعیت را برای توسعه این صنعت دارد.

نروژ نفت را کنار گذاشت؛ ایران هم باید از ظرفیت دریا استفاده کند

وی با اشاره به تجربه موفق کشور نروژ اظهار کرد: نروژ امروز بخش عمده درآمد خود را نه از نفت، بلکه از محل پرورش ماهی در قفس به‌دست می‌آورد. در کشور ما نیز با توجه به موقعیت جغرافیایی خلیج فارس و دریای عمان، امکان گسترش این صنعت به‌صورت گسترده وجود دارد.

دشتی توضیح داد: خلیج فارس به‌عنوان یک حوضه بسته با طول ۸۰۰ کیلومتر و عرض ۶۰۰ کیلومتر، دارای گردش آبی خاصی است؛ به‌گونه‌ای که آبی که از تنگه هرمز وارد می‌شود حدود چهار سال طول می‌کشد تا خارج شود. در نتیجه، آب‌های سطحی آن از اکسیژن بالایی برخوردارند و مناسب‌ترین محیط برای پرورش ماهی در قفس محسوب می‌شوند.

وی ادامه داد: در حالی‌که کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس مانند قطر ناچارند برای پرورش ماهی تا ۴۰ کیلومتر به دریا بروند، ما در سواحل بندر لنگه و بندر آفتاب تنها با چهار کیلومتر فاصله از ساحل به عمق مناسب می‌رسیم. همین مزیت در سواحل شمالی و جزایر کشور نیز وجود دارد که فرصت بزرگی برای تأمین پروتئین از منابع دریایی فراهم می‌کند.

 تولید ماهی در قفس چندین برابر تولید در خشکی است

این مقام مسئول با بیان اینکه ضریب تبدیل غذایی در پرورش ماهی در قفس حدود ۱.۱ تا ۱.۲ است، گفت: یعنی میزان خوراکی که مصرف می‌شود تقریباً برابر با وزنی است که به گوشت تبدیل می‌شود. در حالی‌که در مزارع خشکی این نسبت بسیار بالاتر است. در نتیجه، راندمان تولید در قفس چند برابر بیشتر و مصرف منابع به‌مراتب کمتر است.

وی افزود: البته این صنعت در مرحله نخست نیازمند سرمایه‌گذاری بالایی است. به‌طور میانگین، هزینه زیرساختی هر تن تولید حدود ۳۰۰ میلیون تومان برآورد می‌شود. با این حال، اگر بخش خصوصی توانمند و حمایت‌گر وارد شود، توجیه اقتصادی و بازگشت سرمایه آن کاملاً مثبت خواهد بود.

ضرورت تولید داخلی بچه‌ماهی؛ نقطه ضعف اصلی صنعت قفس

دشتی در ادامه خاطرنشان کرد: بزرگ‌ترین چالش فعلی در توسعه پرورش ماهی در قفس، نبود تولید داخلی بچه‌ماهی باکیفیت است. در حال حاضر بیشتر بچه‌ماهی‌ها از کشورهایی مانند استرالیا و تایلند وارد می‌شوند که هم هزینه‌بر است و هم محدودیت‌های خاصی دارد. انتظار می‌رود نهادهای تحقیقاتی مانند جهاددانشگاهی و مؤسسه تحقیقات علوم شیلات بتوانند در زمینه تکثیر و تولید بچه‌ماهی‌های تجاری و مقاوم اقدام کنند تا زنجیره تولید در داخل کشور تکمیل شود.

وی تأکید کرد: تا پایان برنامه هفتم توسعه، هدف‌گذاری شده است که تولید محصولات آبزی از ۷۹۰ هزار تن به ۹۵۰ هزار تن افزایش یابد که بخش عمده‌ای از این رشد، حدود ۲۴۰ هزار تن، از محل پرورش ماهی در قفس و گونه‌های مشابه مانند میگو حاصل خواهد شد.

گیاهان دارویی؛ سومین محور توسعه و بهره‌وری در بخش کشاورزی

معاون امور آب، کشاورزی و محیط زیست سازمان برنامه و بودجه کشور در بخش پایانی سخنان خود به موضوع گیاهان دارویی اشاره کرد و گفت: نبود بذر و نهال استاندارد از مهم‌ترین ضعف‌های این حوزه است. مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع، جهاد دانشگاهی و دیگر مراکز علمی باید برای تأمین بذر، نهال و دانش فنی تولید گیاهان دارویی برنامه‌ریزی منسجمی داشته باشند.

وی افزود: در حال حاضر، مؤسسه ترویج و آموزش کشاورزی باید نقش فعالتری در آموزش کشاورزان و انتقال دانش فنی ایفا کند. همچنین کمبود واحدهای صنعتی برای استخراج و فرآوری گیاهان دارویی یکی از خلأهای مهم زنجیره ارزش این صنعت است که باید با ورود بخش خصوصی و تقویت یکپارچگی تولید برطرف شود.

لزوم اجرای کشت قراردادی و استانداردسازی گیاهان بومی

دشتی در ادامه با اشاره به اهمیت نظام کشت قراردادی گفت: این شیوه موجب می‌شود هم کشاورز از درآمد و سود خود اطمینان پیدا کند و هم دولت بتواند بر میزان تولید و نوع محصولات نظارت کند. اجرای کشت قراردادی باید با محوریت وزارت جهاد کشاورزی و در هماهنگی با معاونت باغبانی پیگیری شود.

وی همچنین ثبت و استانداردسازی گیاهان بومی و استفاده از آنها در تحقیقات داروسازی را از اولویت‌های آتی دانست و اظهار کرد: با توجه به ظرفیت بالای منابع طبیعی و مراتع کشور، آینده بسیار روشنی برای توسعه گیاهان دارویی متصور هستیم.

دشتی در پایان تأکید کرد: توسعه پرورش ماهی در قفس، اصلاح نژاد دام، افزایش بهره‌وری آب و گسترش کشت گیاهان دارویی، چهار محور اساسی تحقق امنیت غذایی و رشد پایدار کشاورزی کشور در برنامه هفتم توسعه هستند و تحقق آنها بدون ورود جدی بخش خصوصی و نهادهای پژوهشی ممکن نیست.

انتهای پیام