شکر، اصلی‌ترین ماده غذایی زنبورهای عسل در فصول سرد سال است. در روزهایی که گل‌ها در طبیعت کم‌یاب می‌شوند، زنبورداران با تهیه محلول شکر و آب، تغذیه کمکی کندوها را تأمین می‌کنند تا زنبورها ضعف نکنند و ذخیره کافی برای ادامه فعالیت در فصل بهار داشته باشند.

حسین مرادی، یکی از زنبورداران که کندوهای خود را به نقاط مختلف می‌برد، گفت: قیمت شکر در ماه‌های اخیر افزایش چشمگیری داشته است و از سویی یافتن شکر در حجم عمده به‌ ویژه برای تولیدکنندگان روستایی تقریباً ناممکن است. اگر نتوانیم به‌موقع شکر تهیه کنیم، بسیاری از کندوها از بین می‌روند و خسارت سنگینی به ما وارد می‌شود.

وی با بیان اینکه زنبورهای مناطق کوهسرخ به دلیل ارتفاع زیاد و سرمای طولانی، نسبت به سایر نواحی خراسان رضوی نیاز بیشتری به تغذیه زمستانی دارد، افزود: زنبورداران در این منطقه مجبورند از اوایل پاییز تا نیمه‌های زمستان، به‌طور منظم محلول‌های شیرین را در کندوها بریزند تا جمعیت زنبورها حفظ شود؛ اما اکنون، با افزایش قیمت هر کیلو شکر، این کار به هزینه‌ای غیرقابل‌تحمل تبدیل شده است.

مرادی خاطرنشان کرد: بسیاری از زنبورداران ناگزیرند تعداد کندوهای فعال خود را کاهش دهند یا از تغذیه ناکافی استفاده کنند که در نهایت بر کیفیت و میزان تولید عسل در سال آینده اثر منفی خواهد گذاشت.

قیمت شکر برای زنبورداران بالاست

برخی معتقدند که مشکل فقط افزایش قیمت نیست، بلکه سوء‌ توزیع و واسطه‌گری در بازار شکر نیز عامل اصلی کمبود است. شرکت‌های توزیع‌ کننده اغلب سهمیه‌های محدود را به صنوف صنعتی اختصاص می‌دهند، در حالی‌که زنبورداران سنتی و روستایی از این چرخه حذف شده‌اند. این در حالی است که طبق آمار اداره جهاد کشاورزی، کوهسرخ بیش از ۷۴۰۰ کلنی فعال دارد و سالانه ده‌ها تُن عسل طبیعی تولید می‌کند.

مدیر جهاد کشاورزی کوهسرخ در گفت و گو با ایسنا با اشاره به مشکلات جدی زنبورداران این منطقه گفت: در حال حاضر قیمت شکر برای زنبورداران به شدت بالاست. به گونه‌ای که قیمت شکر تحویلی به زنبورداران با قیمت شکر مصرفی خانوار و صنعتی یکسان شده است.

حجت صفرنژاد با تأکید بر اینکه تأمین شکر مورد نیاز برای زنبورداران یکی از مهم‌ترین چالش‌ها در این صنعت به شمار می‌آید، با اشاره به پتانسیل‌های بالای شهرستان کوهسرخ در صنعت زنبورداری، از مسئولان خواست تا اعتبارات ویژه‌ای برای حمایت از زنبورداران در این منطقه در نظر گرفته شود.

وی با بیان اینکه کوهسرخ به عنوان یکی از مناطق مستعد در زمینه زنبورداری، نیازمند حمایت‌های مالی و تسهیلات مناسب است تا بتواند در این زمینه شکوفا شود، به زمان‌های خاص نیاز زنبورداران به شکر اشاره کرد و گفت: از مهرماه تا بهار، زنبورداران به شکر نیاز دارند. حتی در زمانی که مراتع غنی و پر از گل باشد، زنبورداران باید از شکر به عنوان تغذیه تکمیلی برای زنبورهای خود استفاده کنند.

مدیر جهاد کشاورزی کوهسرخ ادامه داد: متأسفانه با وجود این نیاز، هیچ‌گونه تخصیص شکر برای زنبورداران صورت نگرفته است و این موضوع می‌تواند اثرات منفی بر تولید عسل و سلامت زنبورها داشته باشد.

وی از کاهش ۳۵ درصدی تولید عسل در این شهرستان به دلیل خشکسالی‌های مداوم و کمبود بارش در سال جاری، به ویژه در بهار خبر داد و اظهار کرد: کوهسرخ از دیرباز به عنوان یکی از قطب‌های تولید عسل و محصولات جانبی زنبورعسل شناخته می‌شود و در حال حاضر ۱۱۰ زنبوردار در این شهرستان مشغول فعالیت هستند.

صفرنژاد در ادامه اشاره کرد: تولید سالانه عسل در کوهسرخ با بیش از ۷۴۰۰ کلنی به ۴۰ تن می‌رسد و زنبورداران به طور متوسط ۵.۵ کیلوگرم عسل به ازای هر کندو برداشت کرده‌اند. برداشت عسل در این شهرستان از اواسط بهار تا فصل پاییز ادامه دارد و به دلیل وجود باغات فراوان، مزارع زعفران و گیاهان مرتعی، این منطقه سه تا چهار ماه از سال دارای گرده و شهد است.

مدیر جهاد کشاورزی کوهسرخ همچنین به منابع گیاهی تولید عسل در این شهرستان اشاره کرد و افزود: عسل تولیدی این شهرستان عمدتاً از گیاهان آویشن، زعفران، گَوَن و خارشتر استحصال می‌شود.

وی صنعت زنبورداری را به عنوان یکی از پتانسیل‌های مهم شهرستان معرفی کرد و گفت: برای شکوفایی این صنعت، انتظار داریم حمایت‌های بیشتری از سوی دولت و نهادهای مرتبط صورت گیرد.

صفرنژاد با اشاره به تکنولوژی‌های به‌کاررفته در زنبورداری شهرستان، بیان کرد: ۱۰۰ درصد کندوهای پرورش زنبورعسل در کوهسرخ از نوع مدرن هستند و تمامی کندوهای شناسایی شده در این شهرستان به این نوع فناوری مجهز هستند.

مدیر جهاد کشاورزی کوهسرخ بر لزوم توجه بیشتر به صنعت زنبورداری تأکید و اظهار کرد: با توجه به ظرفیت‌های موجود و نیاز به حمایت‌های مالی و فنی، می‌توانیم به توسعه این صنعت و افزایش تولید عسل در شهرستان کمک کنیم.

در شرایط کنونی، زنبورداران کوهسرخ نیازمند توجه ویژه‌ای هستند تا بتوانند با غلبه بر چالش‌های موجود، به تولید و عرضه عسل باکیفیت ادامه دهند و نقش خود را در اقتصاد محلی ایفا کنند.

شکر تأمین نشود، تولید عسل با افت شدیدی روبه‌رو می‌شود

محمدعلی رستگار، یکی از فعالان زنبورداری، بر این باور است که معضل گرانی و کمبود شکر نه‌تنها یک مشکل مقطعی اقتصادی است، بلکه تهدیدی جدی برای بقای زنبورها و استمرار تولید عسل طبیعی محسوب می‌شود.

وی بیان کرد: اگر دولت برای تأمین سهمیه شکر زنبورداران اقدام نکند، بسیاری از تولیدکنندگان قادر نخواهند بود غذای زمستانی مورد نیاز کندوها را فراهم کنند در نتیجه، تلفات گسترده جمعیت زنبورها در فصول سرد، کاهش تولید بهاره و افت کیفیت عسل‌های منطقه قطعی خواهد بود.

 این فعال زنبورداری هشدار داد: فقدان این حمایت، می‌تواند چرخه طبیعی گرده‌افشانی و پوشش گیاهی مناطق کوهستانی را نیز تحت‌تأثیر قرار دهد، زیرا زنبورها نقش مؤثری در پایداری محیط‌زیست دارند.

وی تأکید کرد: عسل مناطق کوهسرخ، نیشابور، کلات و بجستان، به‌واسطه گیاهان دارویی و کوهستانی خاص همچون گون، آویشن، درمنه و اسپند، جزو مرغوب‌ترین نمونه‌های استان خراسان رضوی است و خسارت به زنبورداری این مناطق ضربه‌ای جدی به برند عسل طبیعی خراسان خواهد بود.

رستگار افزود: حفظ این ظرفیت تولید، علاوه بر اهمیت اقتصادی، جنبه فرهنگی و میراثی نیز دارد، زیرا زنبورداری در خراسان یک سنت دیرینه‌ است که نسل‌های متعدد بر اساس دانش بومی آن را تداوم بخشیده‌اند.

این فعال زنبورداری در ادامه به فشار اقتصادی مضاعف بر تولیدکنندگان اشاره کرد و گفت: افزایش هزینه‌های تغذیه، دارو و وسایل کار موجب شده حاشیه سود زنبورداران به حداقل برسد. به دلیل رکود بازار و کاهش قدرت خرید مردم، زنبورداران نمی‌توانند قیمت عسل را متناسب با هزینه واقعی افزایش دهند.

وی با اشاره به این وضعیت بیان کرد: وقتی مردم توان خرید عسل طبیعی را ندارند، زنبوردار ناچار است محصول خود را با قیمت پایین بفروشد و همین امر موجب دلسردی و کاهش انگیزه در ادامه کار می‌شود.

رستگار با اشاره به ضرورت حمایت‌های دولتی و نظارت جدی‌تر بر توزیع شکر، پیشنهاد کرد وزارت جهاد کشاورزی سهمیه مشخصی از شکر را به زنبورداران اختصاص دهد تا بتوانند کندوها را از تلفات زمستانه نجات دهند.

وی همچنین خواستار ایجاد صندوق حمایت از زنبورداری و بیمه واقعی تولیدکنندگان شد تا خسارات ناشی از خشکسالی، بیماری زنبورها و افزایش هزینه‌ها جبران‌پذیر باشد.

رستگار تأکید کرد: تداوم بی‌توجهی به خواسته‌های زنبورداران، در آینده‌ نزدیک منجر به کاهش قابل ‌توجه تولید عسل داخلی و وابستگی بازار کشور به محصولات وارداتی خواهد شد؛ حال آنکه ایران با تنوع اقلیمی و گیاهان دارویی بسیار، ظرفیت تبدیل‌شدن به یکی از قطب‌های تولید عسل طبیعی در خاورمیانه را دارد.

 نتیجه این چرخه معیوب، کاهش انگیزه و خروج تدریجی زنبورداران از این حرفه‌ سنتی است. برخی نیز مجبور شده‌اند بخشی از کندوهایشان را بفروشند تا هزینه‌های جاری زندگی را تأمین کنند.

به‌ نظر می‌رسد راه‌حل بلندمدت برای نجات صنعت عسل، ایجاد سیاست حمایتی ویژه از سوی نهادهای محلی و ملی است؛ از جمله تأمین شکر یارانه‌ای برای زنبورداران، تسهیل در توزیع مواد تغذیه‌ای و ایجاد صندوق‌های اعتباری روستایی. این اقدامات می‌تواند از نابودی کندوها جلوگیری کرده و چرخه تولید عسل طبیعی را حفظ کند.

انتهای پیام