اشاره:
آن‌چه كه در پي مي‌آيد دومين و آخرين بخش ازسومين كارگاه «سياست‌هاي بكارگيري نيروي متخصص و تدوين استاندارد‌هاي توليد محصول سالم در بخش كشاورزي» است كه از سوي دفتر مطالعات خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا) برگزار شد.
به گزارش خبرنگار سرويس مسائل راهبردي ايران (ايسنا) دراين كارگاه، دكتر جعفرملكوتي فارغ التحصيل دكتري خاك شناسي از دانشگاه نبراسكاي آمريكا(1356) و عضو هيات دانشگاه تربيت مدرس به توضيح درباره‌ي كاركرد‌هاي الگوي مصرف كود در توليد محصول سالم پرداخت.
سرويس مسائل راهبردي ايران rahbord.isna@gmail.com آمادگي خود را براي انعكاس ديدگاه‌هاي وزارت جهاد كشاورزي، وزارت بهداشت درمان، آموزش پزشكي، موسسه تحقيقات آب و خاك، موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران، دانشجويان و استادان دانشگاه و متخصصان و حرفه مندان اين حوزه در بررسي دقيق‌تر ابعاد اين موضوع اعلام مي‌كند. 
سرويس مسائل راهبردي ايران، اظهار اميدواري مي‌كند ايجاد يك عرصه‌ عمومي براي گفت وگوي دانشگاهيان و حرفه‌مندان با مديران و سياست‌گذاران درباره‌ي سياست‌ها و برنامه‌هاي كشاورزي، ضمن مستندسازي تاريخ سياست‌گذاري و نظارت عمومي بيشتر بر فرآيند سياست‌گذاري عمومي در اين حوزه، موجب طرح ديدگاه‌هاي جديد و ارتقاي كيفيت فرآيند سياست‌گذاري توسعه‌ي كشاورزي در كشور شود.

در پي متن كامل دومين بخش از گزارش اين كارگاه به حضور خوانندگان گرامي تقديم مي‌گردد.

توليد محصولات سالم:
افزايش ايمني زيستي، سلامت جامعه و كاهش آمارسرطان

بررسي اثر غني سازي گندم در سلامت و ايمني زيستي  

خبرنگار:
در پيش شما مصرف بي‌رويه كودهاي ازته و فسفره در بخش كشاورزي، عدم استفاده از اوره با پوشش گوگردي(SCU) و بي‌توجهي به دستاوردهاي پژوهشي و طرح‌هاي تحقيقاتي انجام گرفته درباره‌ي‌ الگوي مصرف بهينه‌ي كود و اصلاح خاك را از دلايل مهم افزايش سرطان در جامعه را نوع كود مصرفي دانستيد؛ باتوجه به اين‌كه شما پژوهش‌هاي بسياري درمورد سلامت جامعه و ارتباط آن با بهداشت كشاورزي و توليد محصولات سالم داشته‌ايد ديگر عوامل موثر در افزايش ايمني زيستي و سلامت جامعه را براي خوانندگان توضيح دهيد.

دكترملكوتي: 
از ديگر عوامل افزايش آمار سرطان‌هاي دستگاه گوارش درجامعه‌ي ايراني را مي‌توان استفاده از نان بي سبوس دانست. با هدايت كشور درجهت مصرف نان سبوس دار تا حدودي مي توان سلامتي مردم جامعه را تضمين كرد. متاسفانه ايران از نظر سلامت محصولات كشاورزي رتبه 122 را در جهان دارد؛ كه علت آن تغذيه نادرست و عدم توانايي توليد محصولات غذايي سالم است. به بيان ديگر از نظر سلامت با كشورهاي آفريقايي هم سطح هستيم، احساس سيري مي‌كنيم درحالي‌كه سلول‌هاي بدن ما گرسنه هستند. استفاده از نان سفيد يا بدون سبوس در جامعه‌ي ايراني منجر به بروز چسبندگي و در نهايت شايع شدن سرطان‌هاي دستگاه گوارشي شده است. هم‌چنين ما در يك طرح پيشنهادي «اهميت و اثرغني سازي گندم» همراه با «مصرف بهينه‌ي كودهاي شيميايي» را در بهبود سلامتي مردم جامعه اثبات كرديم.

هدف از انجام اين تحقيق ، بررسي اثرات مصرف متعادل كود بر:
افزايش عملكرد هكتاري، غلظت عناصر معدني و ميزان كاهش نسبت مولي اسيدفيتيك به روي (PA/Zn) است (طبق گزارش سازمان بهداشت جهاني و Gibson، اين نسبت درمواد غذايي بايستي كمتر از 15 باشد تا جذب عناصر معدني موجود در مواد غذايي از جمله نان درسيستم گوارشي بدن امكان پذير باشد.)
به اين ترتيب علاوه بر افزايش عملكرد،‌هدف توليد گندم غني شده با ارزش غذايي بيشتر براي استفاده در فرآيند توليد نان، ارتقاء كيفيت نان مصرفي و افزايش بهداشت تغذيه اي و سلامت جامعه (انسان) نيز مورد توجه قرار مي‌گيرد.
مرحله‌ي اول طرح در قالب آزمون t شامل دو تيمار شاهد (عرف زارع) و مصرف بهينه‌ي كودي در سه تكرار در اراضي مزروعي شهرستان نقده دراستان آذربايجان غربي به مدت يك سال زراعي (1382- 1381) انجام شد. نتايج تجزيه و تحليل آماري طرح نشان داد كه ميان دو تيمار تفاوت كاملا معني داري از نظرعملكرد دانه وجود داشت. ميانگين عملكرد در قطعات شاهد 7141 و در قطعات كود داده شده 9910 كيلوگرم در هكتار گرديد. در تيمار مصرف بهينه‌ي كود، غلظت اسيدفيتيك و نسبت مولي اسيدفيتيك به روي (PA/Zn) در دانه‌ي گندم به طور كاملا معني داري نسبت به شاهد (عرف زارع) كاهش و غلظت عناصر معدني به ويژه روي (Zn) در دانه‌ي گندم افزايش يافت. درحالي كه ميانگين غلظت فسفر (P) و روي (Zn) در تيمار شاهد 33/0درصد و 1/16 ميلي گرم در كيلوگرم بود،‌ اين مقادير به ترتيب به 31/0 درصد كاهش و 5/24ميلي گرم در كيلوگرم افزايش يافت و در نتيجه نسبت مولي اسيدفيتيك به روي (PA/Zn) از 45 به 23 كاهش يافت.
نتايج حاصله درمرحله‌ي بعدي اجراي طرح نشان داد: افراد جامعه‌ي مورد بررسي كه به مدت شش ماه از آرد سبوس دار حاصل از گندم غني شده تغذيه كرده بودند بطور كاملا معني داري غلظت روي (Zn) سرم خون آنها در تمامي گروه‌هاي سني نسبت به قبل از آن افزايش پيدا كرده بود. به‌طوري‌كه قبل از شروع آزمايش، غلظت روي (Zn) سرم خون در افراد به‌طور متوسط 80 و پس از مصرف شش ماه نان سبوس دارغني شده به 110 ميكروگرم در دسي ليتر افزايش يافت.
 درد در ايران بسيار است و افزايش كيفيت توليد مسئله‌اي‌ست كه به آن توجه شايسته‌اي نمي شود اين درحالي‌ست كه مقام معظم رهبري بربهبود كيفيت نان تاكيد بسياري داشته‌اند.

خبرنگار:
بنابراين علاوه بركنترل باقيمانده‌ي كود شيميايي درمحصولات كشاورزي و تعيين الگوي مصرف كود، اصلاح كيفيت نان مسئله‌ي ديگري است كه بايد در راس برنامه‌هاي بخش كشاورزي قرارگيرد، در صحبت‌هاي خود اشاراتي  به موضوع كمبود عنصر روي در محصولات كشاورزي و هم‌چنين طرح غني سازي گندم با اين عنصر به منظور افزايش بهداشت وسلامت جامعه داشتيد، دراين باره مي‌توانيد مستنداتي ارائه دهيد.

دكترملكوتي:
در گذشته تنها مسئله‌ي افزايش توليد و تامين غذا مطرح مي شد. تلاش ما بر اين بود كه به اين بدنه بهبود كيفيت محصولات غذايي و ارتقاء سطح سلامت جامعه را نيز اضافه كنيم، براي نمونه بيان كرديم غني سازي و افزايش غلظت عناصرمفيد مانند آهن، منيزيم،‌ كلسيم و... به گندم منجر به افزايش توليد و اصلاح كيفيت نان مي‌شود و مي‌توانيم با اجراي مصوبه‌ي شوراي هيات وزيران درطي 3 سال رتبه ايران از لحاظ سلامت محصولات كشاورزي به پايين تر از 100 ارتقاء‌ پيدا كند و درجهت بهبود سلامت جامعه گام برداريم.
با توجه به اين‌كه نان غذاي اصلي مردم ايران است و 40 درصد كالري مورد نياز مردم جامعه را تامين مي كند اما متاسفانه ميزان روي (Zn) و آهن (Fe) در خاك‌هاي كشاورزي، گندم، آرد و درنهايت نان توليدي به دلايل متعددي از جمله آهكي بودن خاك‌هاي زراعي كشور، بسيار كمتر از حد استاندارد است. كمبود عناصرروي و آهن برروي بخش‌هاي گوناگوني از سيستم بدن، مانند ايمني و كم خوني اثر دارد. از مهمترين وظايف اين دوعنصر، اثر در توليد مثل، سلامت پوست، نمو عصبي- رفتاري، رشد فيزيكي و مقاومت بدن در مقابل بيماري‌ها است.
به منظور ارزيابي اثر غني سازي آرد با سولفات روي و سولفات آهن در سطح سرمي روي و آهن ارزيابي شد. طرح غني سازي و ارتقاء كيفيت نان براي كاركنان (قرارگاه مقدم مرصاد) در استان‌هاي كرمان، سيستان و بلوچستان و خراسان در تابستان 1382 اجرا شد. دركل مراكز و يگان‌هاي تابعه‌ي قرارگاه مقدم مرصاد به مدت 4 ماه طرح غني سازي انجام و به طور دائم به نانواها روش صحيح تهيه و پخت نان آموزش داده شد. بعد از 4 ماه از اجراي طرح، از افراد تحت بررسي نمونه‌ي خون گرفته شد ميزان روي و آهن در سرم خون اين افراد با دستگاه جذب اتميك اندازه گيري شد.
براي غني سازي، به ازاي هر كيلوگرم آرد 80 ميلي گرم سولفات روي، 50 ميلي گرم سولفات آهن، 10 ميلي گرم ويتامين B1 و2/5  ميلي گرم ويتامين B2 و 5 ميلي گرم ويتامين B6 مصرف شد، هم‌چنين نقش استفاده از مخمر به جاي جوش شيرين و نيز رعايت زمان تخمير در كيفيت نان بررسي شد. ميزان روي و آهن خون سرم افراد بيش از حد نرمال نبود به طوري كه ميانگين روي در سرم خون افرادي كه از نان غني نشده استفاده كردند 72 ولي در افراد تيمار شده، ميزان روي بعد از 3 ماه، به 89 ميكروگرم در دسي ليتر افزايش يافت. ميانگين ميزان آهن سرم خون افراد از 87 به 133 ميكروگرم در دسي ليتر افزايش يافت. افرادي كه از نان با كيفيت پايين (شاهد) استفاده مي كردند، 47 درصد با كمبود روي؛ اما افرادي كه نان مصرفي آن‌ها با كيفيت بالا بود، فقط 10درصد با كمبود روي معني دار مواجه بودند. ميزان مصرف دارو براي بيماري‌هاي معده درافراد تيمار شده قبل از انجام طرح 1615 مورد بود، درحالي‌كه اين مقدار بعد از غني سازي در طول 4 ماه تا 15 درصد (1375 مورد) كاهش يافت. ‌
ناني كه قبل از اجراي طرح با كيفيت بسيار پايين و با نسبت مولي اسيدفيتيك به روي (PA/Zn) بيش از 22 عرضه مي شد، بعد از غني سازي، با بهترين كيفيت و مطابق با استانداردهاي روز دنيا با نسبت مولي اسيدفيتيك به روي كمتر از 5، به مصرف كنندگان ارائه مي‌شد و درنهايت هدرروي نان نيز به مقدار معني داري كاهش يافت.
نتايج اين تحقيق نشان داد رابطه‌ي معني داري ميان مصرف نان غني شده با افزايش غلظت روي و آهن در سرم خوني افراد تحت مطالعه وجود دارد، به طوري كه درطي اين مدت ناراحتي‌هاي معده و درنهايت مصرف دارو كاهش يافته و شعار پيشگيري بهتر از درمان درميان افراد قرارگاه مقدم مرصاد به وضوح تحقق يافت.
اما هنگامي‌كه كود سولفات روي كيلويي 8 هزار ريال و اوره 500 ريال است نمي توانيم كشاورزان را ملزم به مصرف كود سولفات روي كنيم كه نتيجه‌ي آن توليد محصول سالم كشاورزي است.
درارتباط با سلامت محصولات كشاورزي تحقيقات و مقالات نظري بسياري ارائه شده است، اما متاسفانه به دليل پايين بودن سطح آگاهي بهره برداران و بي مهري برخي ازمسوولين آگاه دراين باره، تا به امروز نتيجه‌ي كاربردي چنداني نداشته است.

خبرنگار:
به باور شما توليد محصول سالم در كشور ما چه الزامات ديگري دارد؟

دكترملكوتي:
به باورمن توليدات كشاورزي ايران سالم نيستند و ما هنگامي مي توانيم مدعي سياستگذاري در توليد محصولات سالم باشيم كه خاك و بستر پرورش گياهان سالم باشد، اما متاسفانه به مسئله‌ي اصلاح وسالم سازي خاك اهميت چنداني داده نمي شود. 
اگر مي‌خواهيد درزمينه‌ي استاندارد و توليد محصول سالم تحقيق و فعاليت كنيد، بايد ابتدا به كارشناسان و محققين با تجربه‌اي مراجعه كنيد كه دراين باره فعال بوده‌اند و بستر كار را براي ديگران مهيا ساخته‌اند بنابراين مطمئن باشيد حركت كردن در جهت عكس جريان و بدون در نظرگرفتن پيشينه‌ي كار و نتيجه‌ي زحمات محققين وافراد باتجربه، حاصلي به غير از شكست براي شما به ارمغان نخواهدآورد.  
هرساله حدود 8 هزار مقاله فارسي و 6 هزار مقاله انگليسي يا در مجموع 14 هزار مقاله در كشور داريم كه حداقل 10 درصد اين مقالات مربوط به كشاورزي است. در شرايط كنوني توليدات محصولات سالم جايگاه مناسبي در وزارت جهاد كشاورزي ندارد. بايد با تغيير نگرش و هدايت موضوعات زمينه‌ي فرهنگ سازي در مسير علوم نوين كشاورزي را فراهم كنيم.

هدفمند كردن يارانه‌ها موضوع مهمي است كه بايد درتوليد محصول سالم  به آن توجه ويژه‌اي شود، هنگامي‌كه يارانه به سموم شيميايي و كودهاي نامناسب تعلق مي‌گيرد چگونه مي توان كشاورزان را متقاعد ساخت كه براي نمونه محصول سيب زميني توليد كنند كه در آن غلظت نيترات و كادميوم در حدمجاز و يا از نظر ظاهري و كيفي استاندارد باشد.
هنگامي‌كه ازهدفمند كردن يارانه‌ها سخن مي‌گوييم بايد به اين نكته توجه كنيم كه بايد بخشي از يارانه به مواد آلي و آزمون خاك اختصاص يابد تا بتوانيم براساس نتايج آزمون‌هاي تجزيه خاك كود مناسبي به زارعين توصيه كنيم. هم‌چنين به منظور برطرف كردن معضلات بخش كشاورزي بايد تاسيس و حمايت از كلينيك‌هاي گياه‌پزشكي خصوصي را در راس برنامه‌هاي كاري وزارت جهاد كشاورزي قرارداد كه متاسفانه اين امر تا به امروز به درستي تحقق نيافته است. هدفمند كردن يارانه ها از مصوبات مجلس درسال 1385بود كه در قانون برنامه‌ي بودجه سال 1386 قرارگرفت، اما  وزارت جهاد كشاورزي اين حركت را با تاخير آغاز كرد.
به باور من دولت بايد گام نخست را درجهت هدفمند كردن يارانه ها بردارد؛ يارانه دربخش كشاورزي نبايد تنها به كودهاي اوره، فسفره و ازته اختصاص يابد بلكه بايد به انجام آزمون خاك يا به بهره بردار نمونه نيز يارانه تعلق گيرد.

خبرنگار: 
شيوه‌ي اختصاص يارانه به كود بر چه مبناي برنامه ريزي شده بود؟

دكترملكوتي:
در حال حاضر850 ميليارد تومان يارانه به كود اختصاص مي يابد. درخواست داديم كه كودهايي مانند سولفات روي، ارگانيك و زيستي را جايگزين كودهاي مصرفي موجود كنند اما متاسفانه توجهي به اين موضوع نشد؛ حتي من چند نامه به آقاي رئيس جمهور نوشتم كه علي رغم آن‌كه به وزارت‌خانه ارجاع دادند، پاسخ‌هاي غيرمرتبطي به ما ارائه كردند.
در بند 24 مصوبه‌ي شوراي عالي سلامت هيات وزيران دولت نهم درتاريخ 13/8/1385گفته شده است: وزارت‌خانه‌هاي جهاد كشاورزي، بهداشت و درمان و آموزش پزشكي موظفند هماهنگي وهمكاري لازم در جهت اصلاح ريزمغذي هاي خاك را همگام با برنامه‌ غني سازي آرد در كشور داشته باشند تاهردو برنامه به شيوه‌اي مطلوب انجام شود و تداخل اجرايي نداشته باشند.
مسووليت اجراي اين بند به عهده‌ي جهاد كشاورزي است و وزارت‌خانه‌ي ياد شده بايد نتيجه را به شوراي عالي سلامت و امنيت غذايي اعلام كند. قرارشد درطي 3 ماه اين مصوبه اجرا شود اما متاسفانه پس از گذشت يك‌سال تا به‌حال گام مثبتي در جهت اجراي آن برداشته نشده است.
بسياري از مصوبات شوراي عالي سلامت به مرحله‌ي اجرايي نرسيده است؛ درارتباط با سلامت توليد نيز كار چنداني در اجرا انجام نمي شود كه در اين زمينه مي‌توان به مصرف بي رويه‌ي كود در عرصه‌ي كشاورزي اشاره كرد.
قرار بر آن بود كه در بخش كشاورزي به توليد محصولات يارانه اختصاص يابد، اما اذعان داشتند كه انجام اين كار در شرايط موجود عملي نيست و آن‌را متوقف كردند. اين در حالي است كه در برنامه‌ي چشم انداز 20 ساله، در كنار افزايش توليد و‌ بهبود كيفيت، ارتقاء سطح سلامت جامعه مورد تأكيد قرار گرفته است. ما به منظور افزايش تنوع كود در ايران كود آرماني را پيشنهاد داديم اما به دليل اين‌كه يارانه به كودهاي اوره و فسفر اختصاص پيدا مي كند بنابراين زارع از مصرف ديگر كودها اجتناب مي‌كند.
ما اززارعين مي‌خواهيم تا محصول سيب زميني با غلظت نيترات پايين تر از 100 ميلي گرم بر كيلوگرم و غلظت كادميوم كمتر از 2/0ميلي گرم بر كيلوگرم توليد كنند درحالي‌كه مصرف كود فسفره و ازته در بعضي از مناطق بسيار شديد و به دليل بيش بود اين دو عنصر رنگ محصول سيب زميني از زرد به سبز تيره متمايل مي شود و از سويي مصرف كنندگان نيز به علت نبود آگاهي نسبت به چنين مواردي اعتراض نمي كنند.

چندين سال است كه ما موضوعي را تحت عنوان خريد گندم از زارعين متناسب با ميزان كيفيت، پروتئين و غلظت عناصرغذايي مفيد مطرح كرده ايم كه به اين منظور نمونه‌هايي از گندم را ازسطح مزارع جمع آوري كرده، سپس به آزمايشگاه‌هاي سنجش كيفيت و سلامت مي‌فرستيم تا براساس نتيجه‌ي آزمون (غني شده يا معمولي) قيمت مناسبي براي محصول گندم تعيين شود، ما دليل الزام آور كردن اين امر را با ارائه‌ي مقالات و طرح‌هاي تحقيقاتي اثبات كرده ايم اما متاسفانه بار ديگربا  بي مهري مسوولين در اين زمينه مواجه شديم.

خبرنگار:
نسبت وزارت بهداشت و وزارت جهاد كشاورزي در نظارت بر استانداردهاي مصرف كود،‌ سموم شيميايي و... چگونه تعريف شده است؟

دكترملكوتي:
وزارت بهداشت بر اساس اطلاعات علمي جمع آوري شده توسط كارشناسان واحد كنترل مواد غذايي از وضعيت سلامت محصولات كشاورزي و با توجه به سبد مصرف در جامعه‌ مي تواند نقش مهمي را در كنترل و نظارت بر بقاياي سم و كود مواد غذايي ايفا كنند. درارتباط با مصرف بهينه ي كود كارهاي تحقيقاتي بسياري انجام شده است ولي متاسفانه فرصت اجرا پيدا نكرده ايم.
طبق مصوبه‌ي هيات وزيران؛ وزارت جهاد كشاورزي و وزارت بهداشت بايد در طرحي مشترك، غني سازي گندم در مزرعه را انجام دهند؛ كه اميدوار هستيم با اجراي طرح غني سازي در مزرعه ميزان سموم شيميايي در محصولات كاهش چشمگيري پيدا كند.

خبرنگار:
عملكرد موسسه استاندارد را چگونه ارزيابي مي‌كنيد؟

دكترملكوتي:
موسسه‌ي استاندارد وظيفه‌ي تعيين حدمجازها و بيان معيارهاي سنجش سلامت محصولات كشاورزي و هم‌چنين تاييد استاندارد بودن كود شيميايي ، بيولوژيك، سموم و ... را به عهده دارد اما كارشناسي مسائل علمي، به عهده‌ي موسسه ي آب و خاك است. قرار برآن بود كه استاندارد بين المللي كدكس معيار سنجش تعيين حدمجازهاي مربوط به سم و كود شيميايي باشد براي نمونه براساس استاندارد كدكس ميزان باقيمانده‌ي سم ديازينون در مواد غذايي بايد از 1/0ميلي گرم بر كيلوگرم كمتر باشد. به باورمن استاندارد كدكس در كشورهاي توسعه يافته و اروپايي قابليت اجرا دارد، اما در كشور ما كه درآن مصرف كود كامل ماكرو و كنترل‌هاي بيولوژيك و... جايگاهي ندارد كدكس تنها درحد يك شعار باقي مانده است.
البته دكتركلانتري به فعاليت‌هاي بيولوژيكي اهميت بسياري مي دادند و شوراي عالي كاهش سم و كود در زمان ايشان راه اندازي شد.

خبرنگار:
شوراي عالي كاهش سم و كود متشكل از چه افرادي بود؟

دكترملكوتي:
وزير، معاونين شان، رئيس موسسه‌ي تحقيقات خاك و آب و نيز موسسه ي تحقيقات گياه‌پزشكي كشور، كه هدف توجه به راهكارهاي مبارزات بيولوژيك در جهت كاهش و كنترل كود و سموم شيميايي بود. براي نمونه مبارزه‌ي بيولوژيك با آفت كرم ساقه خوار را مي توان از دستاوردهاي اين شورا معرفي كرد، كه با استفاده از اين روش توانستيم ميزان سم پاشي (مصرف60 هزار تن در مبارزات شيميايي) را تا حد بسياري كاهش دهيم. شوراي عالي كاهش سم و كود بسيار موثر و سودمند بود كه با خانم مهندس ابتكارهمكاري مي كردند اما متاسفانه اين شورا منحل شد كه بايد به ضرورت احياي آن انديشيد.

خبرنگار:
با توجه به اين ‌كه كشورهاي توسعه يافته و خريدار به سلامت و كيفيت محصولات غذايي اهميت بسياري مي‌دهند و با قوانين و استاندارد‌هاي سخت‌گيرانه‌اي بر ورود محصولات كشاورزي به كشور خود نظارت مي‌كنند، در اين صورت آيا نبود استانداردهاي ملي منجر به آن نمي شود كه صادرات محصولات كشاورزي با مشكل مواجه شود ؟

دكترملكوتي:
درست است، براي نمونه ارزش سيب فرانسه در عربستان 8 ريال است درحالي كه سيب ايران را به قيمت 3 ريال نيز نمي خرند در صورتي‌كه شرايط اقليمي توليد سيب در دماوند بسيار بهتر از فرانسه است اما متاسفانه تغذيه خاك در ايران مشكل دارد بنابراين با اين وضعيت صادرات ايران فلج شده است. علت آن‌كه محصولات ما را پس فرستاده يا متاسفانه به داخل آب مي ريزند تغذيه نامناسب است كه منجر به كاهش كيفيت ماندگاري محصول مي‌شود. اگر توت فرنگي تغذيه ي مناسبي داشته باشد مي توان آن‌را تا 15 روز نگهداشت.
ما تا به امروز سعي كرده ايم جدا از بحث سلامت و خطراتي كه در صورت مصرف محصولات آلوده يا فاقد ارزش غذايي جامعه را تهديد مي‌كند با بيان جنبه‌هاي‌ اقتصادي فعاليت‌هاي خود را توجيه كنيم زيرا درغيراينصورت شخصي به صحبت‌هاي ما گوش نمي كند.

خبرنگار:
از منظرسياست‌گذاري اصلاح اين روند مستلزم گذراندن چه مراحلي است؟

دكترملكوتي:
گام اول هدفمند كردن يارانه‌هاست، يارانه بايد به آزمون خاك،آب و گياه و ازسويي به كودهايي كه كيفيت و كميت محصول را افزايش مي دهد اختصاص يابد. اما تقريباً تمام پژوهش‌هاي مرتبط در اين زمينه انجام شده است كه بايد به مرحله‌ي اجرا برسد. بسياري از آزمايشگاه‌هاي خاك تعطيل شدند زيرا زارعين عادت كرده‌اند كه بدون در نظرگرفتن نيازهاي گياه و انجام آزمون‌هاي خاك از شركت‌هاي خدمات حمايتي در بخش كشاورزي كود اوره و فسفر دريافت كنند قابل توجه است اين شركت‌ها كود اوره را كيلويي 500 ريال به زارع عرضه مي‌كنند در حالي‌كه ارزش آن در بازار جهاني بيش از اين مبلغ است. بنابراين بخش خصوصي نمي تواند زارعين را متقاعد كند كود سولفات روي را به ارزش هر كيلو 8 هزار ريال از آنها خريداري كنند. اگر يارانه‌ي كود در بخش كشاورزي هدفمند شود متخصصين كشاورزي مي‌توانند براساس نتيجه‌ي آزمون خاك كود مناسبي را به زارع معرفي كنند.
من 30 سال درعرصه‌ي مصرف بهينه‌ي كود فعاليت كرده‌ام و عقيده دارم كه يارانه‌ي كود دربخش كشاورزي به سموم مهلك اختصاص مي‌يابد، كشاورزان نسبت به اين موضوع ناآگاه هستند اما كارشناسان و متخصصين آگاه از عواقب مصرف بي رويه سموم و كودهاي شيميايي، در اين باره مسوول هستند.

خبرنگار:
متاسفانه مصرف كنندگان نيز به علت نبود آگاهي ازعلوم نوين كشاورزي قدرت شناسايي و تشخيص محصول سالم را ندارند.

دكترملكوتي:
درست است، براي نمونه مصرف كنندگان به هنگام خريد سيب زميني بايد به اين نكته توجه داشته باشند كه تمام سيب زميني‌هاي درون يك بسته هم وزن، هم شكل با رنگ زرد يكنواخت باشند، يا آن‌كه محصول گوجه فرنگي خريداري كرده فاقد لكه هاي سفيدرنگ باشد؛ اما متاسفانه مردم جامعه ناآگاه هستند و مسوولين نيز به اين امر بها نمي دهند. البته برخي از بهره برداران با تكيه بر علوم نوين كشاورزي و بهره‌گيري از متخصصين آگاه توانسته اند گام‌هاي موثري را در جهت توليد محصولات سالم و ارگانيك بردارند براي نمونه مي‌توان به باغداري اشاره كرد كه درشهرقم زيتون ارگانيك توليد مي كند و محصولاتش بسيار عالي و استاندار است.

خبرنگار:
بنابراين از صحبت‌هاي شما مي توان اين‌گونه نتيجه گرفت، براي آن‌كه بهره برداران بتوانند محصولات سالم و استاندارد توليد كنند در ابتدا بايد يارانه هدفمند شود سپس بهره برداران بر اساس آزمون‌هاي تجزيه‌ي خاك، آب و گياه نيازهاي محصول را سنجيده و عمليات كشاورزي مناسبي را در اين جهت ارائه دهند؟

دكترملكوتي:
درست است. در آزمايشگاه‌هاي خاك‌شناسي ،‌ كارشناسان پس از نمونه برداري و تجزيه خاك اعلام مي كنند كه بايد چه كودهايي در زمين زراعي استفاده شود بنابراين مهندسين ناظر مي‌توانند راهكارهاي فني – مهندسي مفيد ومناسبي را به كشاورزان ارائه دهند. اما هنگامي‌كه وزارت جهاد كشاورزي كودهاي اوره و فسفر رايگان در اختيار زارع قرارمي دهد به طور حتم احساس نياز در آنها بوجود نمي آيد تا براساس تشخيص و توصيه‌ي گياه‌پزشكان و مهندسين ناظر كشاورزي كود تهيه كنند. به همين دليل است كه 80 درصد از آزمايشگاه‌هاي خاك تعطيل شده است.

خبرنگار: مهندس مرجان طاووسي
خبرنگار: مهندسي كشاورزي سرويس مسائل راهبردي ايران
انتهاي پيام