امروزه انجام تمرینات بر اساس علم تمرین جایگاه ویژه‌ای در ورزش دنیا برای رسیدن به مقام و مدال‌های رنگارنگ توسط ورزشکاران دارد که متاسفانه این موضوع آن چنان که باید مورد توجه مسئولان ورزشی، مدیران و مربیان ورزشی رشته‌های مختلف در ایران قرار نگرفته است.

سرویس علم ورزش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، در ادامه مبحث لزوم شناخت کارایی‌هایی علم تمرین در جهت موفقیت ورزشکاران در این قسمت به اثرات تمرینی در ورزشکاران پرداخته است.

دکتر نعمیا خواجوی، متخصص علم تمرین در این زمینه گفت و گویی با خبرنگار علم ورزش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، انجام داده است که در ادامه می خوانید:

تعاریف مختلفی در رابطه با تمرین وجود دارد که با جمع بندی آنها می‌توان گفت تمرین به یک روند منظم، ادامه دار و دراز مدت فعالیت‌های بدنی که بتواند منجر به تغییرات فیزیولوژیکی و کار کردی در بدن شود گفته می‌شود که می‌تواند موجب سازگاری بدن و بهبود آمادگی جسمانی در جهت اجرای مهارت‌های ورزشی در رشته‌های مختلف گردد.

اما اثرات تمرین و کارکردهای آن که موضوع بحث ماست به چند دسته زیر تقسیم می‌شوند.

اثرات آنی که به تغییرات گفته می‌شود که در جریان تمرین و به صورت آنی و همزمان با انجام تمرین در سیستم‌ بدن اتفاق می‌افتد که از آن جمله می‌توان به بالا رفتن ضربان قلب، گردش سریع‌تر خون، تعریق و ... نام برد.

دومین مورد اثرات بعد از تمرین نام دارد که از آن جمله می‌توان خستگی، کاهش دخایر انرژی بدن، دردهای عضلانی و ... را مورد اشاره قرار داد که بدن پس از انجام تمرین به آنها دچار می‌شود.

اثرات پس از تمرین وضعیت آمادگی و عملکردی ورزشکار و واکنش‌ بدنی وی به تمرین را نشان می‌دهد و از اهمیت ویژه‌ای برای مربیان در جهت تخمین آمادگی بدنی ورزشکار نشان می‌دهد و حتی می‌توان پس از تمرین تغییرات فیزیولوژیکی بدن مانند اندازه PH خون، میزان تنفس و ضربان قلب را اندازه‌گیری کرد و از این جهت نیز واکنش ورزشکار به فعالیت بدنی را مورد ارزیابی قرار داد.

اثرات تجمعی دسته دیگر از این تقسیم بندی است که به واسطه جلسات تمرینی دراز مدت پیش می‌آید و معمولا بر اثر یک دوره تمرینی حداقل شش هفته‌ای این اثرات اتفاق می‌افتد و در صورتی که برنامه تمرینی مثبت باشد و به درستی و بر اساس علم تمرین انجام گیرد، قطعا اثرات تجمعی نیز مثبت خواهد بود و به این دلیل که در اثر یک چرخه کوتاه مدت و یا بلند مدت تمرینی اتفاق می‌افتد موجب یک وضعیت پایدار برای ورزشکار می‌شود با تست‌های گوناگون قابل اندازه گیری است و مربیان باید توجه ویژه‌ای به آن داشته باشند. دسته دیگر اثرات پس از تمرین اثرات تاخیری نام دارد که خودش را در یک دوره زمان پس از تمرین و پس از استراحت نشان می‌دهد و در حقیقت زمانی است که تمرین متوقف شده و بستگی به زمان بین توقف تمرین و آخرین جلسه تمرین است و به میزان برگشت پذیری ورزشکار و بازسازی در بین جلسات تمرین بستگی دارد و وضعیت بدنی جاری یک ورزشکار را نشان می‌دهد.

سه مرحله در اثرات تاخیری پس از تمرین وجود دارند که اولین مرحله هنگامی است که بدن به حد مطلوب ظرفیت تمرین نرسیده باشد و ورزشکار به درستی ریکاوری نشده است . دومین مرحله بازگشت به حالت اول و سطح پیش از تمرین است و سومین مرحله نیز بازگشت به حالت اول فراتر از حالت پیش از تمرین است که در اثر یک تمرین و یک ریکاوری خوب اتفاق می‌افتد که مربیان باید بیشتر به دنبال این بخش باشند و تمرین و استراحت را به گونه‌ای انجام دهند که ورزشکاران به این وضعیت برسند.

برخی از بخش‌های بدن مانند سیستم‌ ماهیچه‌ای نسبت به سایر بخش‌ها مانند سیستم‌ عصبی زودتر ریکاوری می‌شوند و هنگامی که تمرینی مانند زدن وزنه‌های سنگین یا تمرین سرعتی انجام شود که بیشتر بر روی سیستم‌ عصبی تاثیر می‌گذارد و بخش عصب انسان را درگیر می‌کند، مربیان باید بدانند که ریکاوری بیشتری برای ورزشکاران در نظر بگیرند.

لازم است پیش از جلسه تمرینی و همچنین چند ساعت پس از آن میزان ضربان قلب، از دست دادن آب بدن، غلظت سنتز پروتئین در خون و یا تست‌های واکنشی که در ورزش‌هایی مانند بوکس انجام می‌شود باید مورد توجه قرار گیرد و مشخص می‌کند ریکاوری به درستی انجام شده است یا خیر.

همچنین واکاوی سیستم‌ قلبی – عروقی می‌تواند وضعیت ورزشکار را مشخص کند و به مربی کمک می‌کند روند پیشرفت بدنی ورزشکار بر اثر تمرین را مورد ارزیابی قرار دهند و شدت تمرین را متناسب با آمادگی جسمانی برای رسیدن به اهداف خود بدین وسیله تعیین کنند و همچنین درباره اهداف مورد نظر خود با روند واقعی مقایسه داشته باشند.

از دیگر اثرات پس از تمرین اثرات بخشی نام دارد که تغییراتی را که به واسطه یک جلسه تمرینی در ورزشکار پدید می‌آید و شامل یک قسمت از بدن می‌شود را ارزیابی می‌کند مانند پرس سینه یا اسکات پا که تنها یک بخش از بدن را به طور ویژه تحت تاثیر قرار می‌دهد.

اثرات ماندگاری نیز آخرین تقسیم بندی است که حتی بعد از توقف تمرین هم در بدن ورزشکار ماندگار خواهد بود مانند تمرینات قدرتی منظم که اگر حتی به طور مقطعی هم تمرینات متوقف شود ماندگاری اثرات این حرکات قدرتی مانند وزنه‌برداری در بدن برای مدت‌ها باقی خواهد ماند و قدرت بدنی ورزشکار افزایش می یابد.

پایان قسمت چهارم

انتهای پیام