وزارت آموزش و پرورش می‌گوید: تعطیلات در طول یک سال توزیع می‌شود تا فاصله یادگیری دانش‌آموزان کم شود.
به گزارش ایسنا، روزنامه شهروند نوشت: «آن وقت‌ها یک تابستان بود و خیابان و کوچه و یک دنیا سرخوشی برای دانش‌آموزهای خسته از درس و کتاب. هنوز هم هست. هنوز هم خرداد که می‌آید، روزشماری دانش‌آموزان ایرانی هم شروع می‌شود برای تمام شدن امتحان‌ها و شیرجه زدن در سه ماه تعطیلی که از آب هم گواراتر است. زمزمه‌های جدید آموزش و پرورشی‌ها درباره طرح‌های جدید برای کم کردن روزهای تعطیلات تابستانی مدارس اما اگر بگذارند.
دیروز و با منتشر شدن یک خبر درباره تقاضای سازمان گردشگری برای توزیع تعطیلات تابستانی در طول سال، برای یک دسته از ایرانی‌ها روز خوبی بود و برای دسته‌ای نبود؛ خیلی از دانش‌آموزان و معلمان ایرانی دیروز و با شنیدن این خبر از زبان «علی زرافشان»، معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش نگران شدند و دست‌اندرکاران گردشگری و هتلدار، با خبردار شدن از این پیشنهاد و موافقت ضمنی مسئولان آموزش و پرورش با آن، خوشحال.
آخرین بار، دی ماه سال گذشته بود که «علی‌اصغر فانی»، وزیر آموزش و پرورش نظرش را که بیشتر مخالفت در آن بود تا موافقت، درباره کم کردن تعطیلات تابستانی و آوردن تعطیلات زمستانی به تقویم سال، صحبت کرد حالا اما این طور که پیداست معاون آموزش متوسطه او، یکی از بزرگ‌ترین موافقان کم کردن تعطیلات تابستانی و توزیع آن در روزهای سال است. او دیروز به خبرگزاری «پانا» گفت که سازمان گردشگری متقاضی این است که تعطیلات تابستانی در طول سال توزیع شود و این بر اساس تقویم جهانی آموزش است: «ساماندهی زمان آموزش و تقویم آموزشی وزارت آموزش و پرورش کشور باید طوری تنظیم شود که آموزش در طول ١٢ ماه سال باشد و تعطیلات هم در طول سال توزیع شود. تعطیلات زمستانی و تابستانی باعث می‌شود توزیع زمان صورت گیرد، مقاصد مسافران و گردشگری به تمام نقاط کشور توزیع شود همچنین باعث می‌شود سفرها در طول سال توزیع شود.»
اما حرف‌های زرافشان فقط به اینها محدود نبود: «زمانی که حجم زیادی از مسافرت در یک زمان خاص ایجاد شود مراکز گردشگری و هتل‌ها، امکان کمتری برای اسکان دارند و مردم مجبور می‌شوند از مراکز اقامتی دیگر استفاده کنند که برای این کار طراحی نشده‌اند. بعضی‌ها در عید نوروز امسال در فضای مجازی به ستادهای اسکان آموزش و پرورش ایراد می‌گرفتند اما اگر این مدارس نبودند این حجم از مسافران در بحث اسکان کجا باید می‌مانند و بنابراین اسکان آنها دچار مشکل می‌شد. اگر تعطیلات مدارس در طول سال توزیع شود هر خانواده‌ای می‌تواند برای تعطیلات خود برنامه و زمان مشخصی را انتخاب کند، اقتصاد گردشگری در کل مناطق کشور توزیع شود و اشتغال شکل گیرد. در این صورت در کنار تمام سفرها بازارچه‌های خرید و فروش سنتی به وجود می‌آید و رستوران‌ها و مشاغل بسیاری با تعادل اقتصادی فعال می‌شوند.»
معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش ادامه داد: «سازمان گردشگری با نگاه گردشگری و توزیع فرصت‌های سفر در طول سال و تمام کشور فعالیت می‌کند اما ما از منظر یادگیری به این موضوع نگاه می‌کنیم. فاصله زیاد تعطیلات برای دانش آموزان، یادگیری را دچار آسیب می‌کند اما در فاصله کم تعطیلات، یادگیری استمرار می‌یابد و می‌توان تعطیلات را در طول یک سال توزیع کرد تا فاصله یادگیری دانش‌آموزان کم شده و یادگیری دچار آسیب نشود.»
زرافشان پیشنهادهای ویژه‌ای هم دراین‌باره داشت: «برای مثال می‌توان بعد از نیم‌سال اول دو هفته تعطیلات زمستانی داشت، دو هفته تعطیلات نوروزی و ٦ تا ٨ هفته تعطیلات تابستانی در نظر گرفت.»
اما این نخستین بار نیست که موضوع توزیع تعطیلات تابستانی در طول سال و به وجود آمدن تعطیلات زمستانی خبرساز می‌شود. زمستان سال ٩٣ بود که «مسعود سلطانی‌فر»، رئیس سازمان گردشگری و میراث فرهنگی پیشنهاد طرح تعطیلات نوروزی را به دولت داد و دراین‌باره گفت: «ما به هیأت دولت پیشنهاد دادیم که از ١٦ تا ٢٢ بهمن تعطیلات نوروزی داشته باشیم تا توزیع سفر در ایام سال اتفاق بیفتد و فرهنگ سفر در زمستان هم ایجاد شود. اما مشکل این است که آموزش و پرورش چندان موافق این طرح نیست چون به دلیل بدی هوا در برخی استان‌ها، مدارس در خرداد تعطیل می‌شوند و در استان‌های سردسیر اول تیر ماه. پس نمی‌توان مدارس این استان‌ها را با برنامه آموزشی تطبیق داد.»
او آن زمان دراین‌باره گفت که «البته تعطیلی اداره‌های دولتی در زمستان مشکلی ندارد، در دانشگاه‌ها هم تعطیلات زمستانی با تعطیلی بین دو ترم همزمان می‌شود اما، وزارت آموزش و پرورش باید با این موضوع موافقت کند.»
اما بعد از آن و دی سال گذشته بود که وزیر آموزش و پرورش گفت تغییر تقویم آموزشی به راحتی امکانپذیر نیست و آموزش و پرورش روی این طرح مطالعه می‌کند: «شروع شدن سال تحصیلی در شهریور ماه مغایر قانون مجلس است. اگر به تقویم آموزشی جدیدی برسیم که اجرای آن امکانپذیر باشد، حتما از مبادی ذی‌ربط پیگیری خواهیم کرد. این موضوع که تعطیلات نوروزی کاهش یابد، در سال‌های قبل تجربه شد و موفق نبوده است اما ما در سال ۹۲ و ۹۳ تلاش کردیم کلاس‌های درس را تا اواخر اسفندماه دایر نگه داریم. اگر بتوانیم به غیر از روزهای رسمی تعطیل، فضاها و مدارس را دایر نگه داریم، می‌توان امیدوار بود که به مرز ۲۰۰ روز آموزشی در مدارس که مصوب شورایعالی است، برسیم.»
او آن زمان گفت که شرایط کشور متفاوت است و بعضی روستاها که کار کشاورزی انجام می‌دهند، تا پایان تابستان مشغول کار هستند و نمی‌توان به راحتی کلاس‌های درس را از شهریور ماه شروع کرد: «مگر آن که حاکمیت به این نتیجه برسد که انعطافی در تقویم مدارس داشته باشیم و آن را بومی کنیم که البته این موضوع هم چندان عملیاتی نیست. در هر صورت اصل موضوع را نفی نمی‌کنیم و درحال مطالعه بر روی آن هستیم.»
حالا و این طور که به نظر می‌رسد، مطالعات آموزش و پرورش دراین‌باره نتایجی داشته که بیشتر به نفع طرح سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در این باره است تا نظر قبلی وزیر آموزش و پرورش. این از موافقت جدی معاون آموزش متوسطه وزیر آموزش و پرورش پیداست.
تجربه شکست طرح در سال ٧٥
نخستین‌بار سال ٣٦ بود که موضوع ایجاد تعطیلات زمستانی و کاهش تعطیلات تابستانی مدارس از سوی وزارت فرهنگ وقت مطرح شد؛ موضوعی که البته با آن موافقت نشد و داستان تا سال ٧٥ و زمان روی کار آمدن دولت «اکبر هاشمی رفسنجانی» و وزارت «محمدعلی نجفی» بر آموزش و پرورش مسکوت ماند. سال ٧٥ اما قرار شد مدارس ١٠ روز در میانه زمستان تعطیل باشد و دانش‌آموزان ١٥ روز زودتر و در میانه شهریور به مدرسه بروند. نجفی، وزیر وقت آموزش و پرورش، آن زمان، هدف از اجرای این طرح را امکان مسافرت‌های زمستانی خانواده‌ها و ایرانگردی در این فصل اعلام کرد اما در ادامه با مخالفت زیاد دانش‌آموزان و معلمان با آن، این طرح و با تصویب سه فوریتی مجلس، غیرقابل اجرا تشخیص داده شد. پس از آن و سال‌ها بعد، شورای عالی آموزش و پرورش پیشنهاد ساماندهی تعطیلات تابستانی دانش‌آموزان و احتمالا کاهش آن را مورد بررسی قرار داد و با ارسال نامه‌ای به پژوهشکده تعلیم و تربیت خواست به مطالعه بیشتر درباره این طرح بپردازد؛ طرحی که البته هیچ وقت به نتیجه نرسید.
معلمان مخالف هستند
محمدرضا نیک‌نژا، که در زمان مطرح شدن این طرح در سال ٧٥ آموزگار بود هم از نارضایتی معلمان برای اجرای این طرح حکایت می‌کند: «دوران آقای نجفی، تعطیلات تابستانی تا حدودی کم شد. تا پایان خرداد بیشتر کلاس بود، از آن طرف ٢٠ شهریور مدارس شروع می‌شد. در اولین سال که این طرح را اجرا کردند، پایان نیم ترم اول، تقریبا نزدیک کریسمس، مدارس دو هفته تعطیل شد که اسمش را تعطیلات زمستانی گذاشتند. بعد به انتهای تابستان رسیدیم و به دلیل این‌ک ه بچه‌ها باید ٢٠ شهریور به مدرسه می‌رفتند، صدای اعتراض معلمان و خانواده‌ها بلند شد، مجلس سه فوریتی را تصویب کرد و آموزش و پرورش را از شروع زود هنگام مدارس در شهریورماه منع کرد. بر طبق مصوبه مجلس، مدارس باید از اول مهر باز شود.»
با وجود مخالفت‌هایی که در دهه ٧٠ با اجرای این طرح و کاهش تعطیلات تابستانی شده بود، نیک‌نژاد معتقد است که این طرح از نظر نظام آموزشی درست است اما، اما و اگر‌هایی دارد: «سه ماه تعطیلی از نظر آموزشی زیان‌بار است. در ایران مدرسه خسته کننده بوده و معلمان و دانش‌آموزان از مدارس فراری هستند. اگر با همین ساختار خسته‌کننده‌ای که نظام آموزشی کشور دارد، تعطیلات را تغییر دهیم و بخواهیم، ساعات آموزش را با همین ساختار خسته کننده، پر کنیم زیان آموزشی این تغییر بیشتر خواهد بود.»
او مثالی می‌آورد و خسته‌کننده بودن مدارس در ایران را به نمایش می‌گذارد: «نظام آموزشی کشور بر اساس حفظیات و فشار آوردن به دانش‌آموزان است که این نظام با آموزش مدرن همخوانی ندارد. همکاری داشتیم که یکی از فرزندانش در سوئد و دیگری در ایران درس خوانده بود. می‌گفت، دخترش که در ایران درس خوانده همیشه با دعوا به مدرسه می‌رفت و در مقابل پسرش که در سوئد درس خوانده بود، هر روز زودتر برای رفتن به مدرسه آماده می‌شد.»
این نظام آموزشی خسته کننده، باعث شده تا نیک‌نژاد با قطعیت از مخالفت دانش‌آموزان با این طرح یاد کند: «استقبالی از این طرح نمی‌شود. دانش‌آموزان قطعا با آن مخالفت می‌کنند. اجرای آن در سال‌ها پیش هم با اعتراض خانواده‌ها روبه‌رو شد و آموزش و پرورش را مجبور کرد تا بر طبق مصوبه مجلس، مدارس اول مهر ماه باز شوند.»
نارضایتی معلمان از وضع شغلی، حقوقی و نظام آموزشی، دلیل دیگری است که این آموزگار برای عدم اقبال این طرح از آن حکایت می‌کند: «استقبال نمی‌شود چون معلمان به وضع کاری، حقوقی و آموزشی اعتراض دارند و از هر تعطیلاتی استقبال می‌کنند. چه بخواهیم، چه نخواهیم. از طرف دیگر دانش‌آموزان را داریم که چه دولتی باشند چه غیردولتی، از هر فرصتی برای گریز از مدرسه استقبال می‌کنند. به نظر من اجرای این طرح با رضایت عمومی اجرا نخواهد شد.»
نیک‌نژاد با اشاره به تعطیلات مدارس در سایر کشورهای جهان می‌گوید: «در کشورهای اسکاندیناوی یا آمریکا، تقریبا مدارس هر دو سه ماه ١٠ روز تعطیل هستند، غیر از کریسمس. میانگین روزهای آموزشی در سراسر جهان بین ١٨٠ تا ٢٠٠ روز است، روزهای تعطیلی در تمام ساختارهای آموزشی هم همین است و بین کشورها از این نظر هیچ فرقی نیست. ما هم روزهای آموزشی‌مان با وجود تعطیلی پنجشنبه‌ها ٢٠٠ روز است، همچون ژاپن ولی آمریکایی‌ها هر چند ماه یک هفته تعطیل هستند.»
از نظر نیک‌نژاد اگر امکانات آموزشی برای دانش‌آموزان فراهم شود و بتوان رضایت دانش‌آموزان را هم جلب کرد، اجرای آن مشکلی ندارد اما بسیاری از معلمان می‌گویند، تعطیلات را کم کنند ولی حقوقمان را بالا ببرند.
برای اجرای این طرح اگر امکانات آموزشی فراهم شود و بتوانند رضایت عمومی را به دست بیاورند از نظر آموزشی بهتر است ولی ساختار آموزشی کشور خیلی گرفتارتر از این حرف‌هاست. «ما کلاس‌های آموزشی در منطقه ١٢ کلاس داشتیم که حتی پنکه نداشت. همین پارسال، مثل سونا بود. در منطقه ١٢، حدود ٨٠درصد مدارس پیش از انقلاب ساخته شده‌اند ولی از نظر گرمایشی استاندارد نیستند. کلاس‌های تابستانی راحت نیستند. دانش‌آموزان، از اول اردیبهشت با این مسائل مشکل دارند. این مرکز تهران است، وقتی دورتر شویم اوضاع بدتر هم می‌شود.»
تقسیم تعطیلات به نفع گردشگری کشور
داستان اجرای این طرح، در نظام آموزشی و بخش گردشگری کاملا متفاوت است. نارضایتی معلمان و مخالفت آنها با اجرای این طرح، با موافقت فعالان گردشگری، روبه‌رو می‌شود. امیر‌هاتفی، نایب‌رئیس انجمن صنفی گردشگری استان تهران، معتقد است که اجرای چنین طرحی به تقسیم شدن سفر در ماه‌های مختلف سال منتهی می‌شود که این امر محاسن زیادی دارد. زیرا هتلی که قیمت اتاقش را به ١٢ ماه تقسیم می‌کند مجبور است قیمت آن را برای دو ماه به بالاترین قیمت موجود برساند تا برایش صرفه داشته باشد. از طرف دیگر پروازی که در فصل کمبود مسافر، قیمت آن کاهش می‌یابد و مثلا ١٠٠ تومان است، در روزهای پیک سفر به اوج می‌رسد و چند برابر می‌شود. دلیل این امر هم این است که فصل سفر در ١٢ ماه سال تقسیم نشده. اگر تفاهمنامه‌ای با آموزش و پرورش، آموزش عالی و ادارات و ارگان‌های مختلف امضا شود، می‌توان از امکانات گردشگری در ١٢ ماه سال استفاده کرد.»
او ادامه می‌دهد: «در خیلی از کشورها این اتفاق حاصل شده مثلا در چین، تعطیلات بین ادارات تقسیم شده است. مثلا وزارت بازرگانی در چین تعطیلاتش در اردیبهشت یا وزارت راه تعطیلاتش در مهر است. این طوری هیچ وقت هتل و پرواز خالی نیست. از آن طرف هم فشار روی ماه‌های خاص برای سفر نیست.»
کاهش ترافیک جاده‌ای و کاهش حوادث جاده‌ای، دلیل دیگر هاتفی برای تقسیم تعطیلات در طول سال است: «قرار بر این بود که تعطیلات زمستانی برای مدارس در نظر بگیرند، مثلا تعطیلات نوروز که ٦ روز است در حالی که ١٥ روز تعطیل هستیم را به هفت روز کاهش دهند و هفت روز هم در زمستان تعطیلی بگذارند. این یک حسن دیگر هم دارد برای این‌که هتل‌داران یا کسانی که خدمات سفر را ارئه می‌دهند، سراسر سال شاغل هستند.»
تجربه دیگر کشورها در باره تعطیلات سالانه نظام آموزشی، کفه تغییر تقویم آموزشی را سنگین‌تر می‌کند زیرا بیشتر کشورهای پیشرفته و در حال توسعه، تعطیلات سالانه را متعادل ساخته و از تعطیلات در یک فصل جلوگیری کرده‌اند. دانش‌آموزان آلمانی، ٢٣٥ روز سال یعنی از فروردین تا بهمن ماه را به مدرسه می روند که ١٧ روز در ٣ ماهه اول، ٢١ روز در سه ماهه دوم و ٦ هفته در سه ماهه سوم تعطیل هستند. مدارس انگلستان، ٢٠٠ روز در‌سال از شهریور تا تیر دایر هستند که ٢١ روز در سه ماهه اول، ١٤ روز در سه ماهه دوم و ٦ هفته در سه ماه سوم به تعطیلات می‌روند. سال تحصیلی در کشور ژاپن هم ٢٢٥ روز است که از اردیبهشت شروع و بهمن ماه تمام می‌شود که ١٣ روز در سه ماه اول، ١٥ روز در سه ماه دوم و ٤٥ روز در سه ماه سوم تعطیلی دارند. همچنین در ایالات متحده مدارس ١٨٧ روز دایر هستند. سال تحصیلی از شهریور تا خرداد است که تنها ٢١ روز در سه ماه اول و ١٤ روز در سه ماه دوم تعطیل می‌شوند.»
انتهای پیام
نظرات