دکتر احمد فاطمی‌نژاد در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: اگر بخواهیم علل درگیری میان آذربایجان و ارمنستان را بررسی کنیم باید برگردیم به ۳۰ سال پیش که آذربایجان و ارمنستان بخش‌هایی از شوروی سابق بودند. در اتحاد جماهیر شوروی سابق هر کدام از این مناطق به عنوان جمهوری‌های خودمختار تقسیم‌بندی شده بودند و این منطقه که امروز به عنوان قره‌باغ یا قره‌باغ کوهستانی شناخته می‌شود، به عنوان بخشی از جمهوری آذربایجان آن زمان در بین اتحاد جماهیر شوروی قرار گرفته بود.

وی ادامه داد: از همان زمان یک گروه ارمنی تبار در منطقه قره باغ زندگی می‌کردند ولی چون در آن زمان مسئله داخلی بود، خیلی بحث جدی نبود. مشابه این مسئله در طرف دیگر دریای خزر یعنی آسیای مرکزی داریم، بخش زیادی از تاجیک‌ها در قالب جمهوری ازبکستان سابق بودند و کماکان بعد از اینکه شوروی فروپاشید، بیشتر تاجیک‌ها در ازبکستان باقی ماندند، به نحوی که جمعیت تاجیک‌هایی که در ازبکستان زندگی می‌کنند بیشتر از کل جمعیت تاجیک‌های تاجیکستان است.

 فاطمی نژاد بیان کرد: مسئله قره‌باغ در زمان جماهیر شوروی، مسئله جدی نبود زیرا بخش‌هایی از یک قومیت، اقلیت و ملیت در دل یک استان یا جمهوری خودمختار دیگر بودند و از این منظر بخشی از ارمنی‌ها در قالب جمهوری آذربایجان قرار گرفتند.

این تحلیل‌گر مسائل بین‌الملل با اشاره به اینکه بعد از اینکه شوروی فروپاشید و در آستانه فروپاشی بود این تنش‌ها از همان زمان آغاز شد، ادامه داد: این تنش‌ها به این دلیل بود که ارمنی تبارهای قره‌باغ خواهان استقلال و مورد حمایت ارمنستان بودند و از آن طرف آذربایجان بر مرزهایی که به عنوان مرزهای جمهوری آذربایجان شناخته می‌شوند، تاکید می‌کرد.

وی در خصوص شروع تنش‌ها بیان کرد: تنش‌های میان آذربایجان و ارمنستان تا ۱۹۹۴ ادامه داشت. در سال ۱۹۹۴ با میانجیگری گروه مینسک آتش‌بسی ایجاد شد ولی این آتش‌بس به این معنی نبود که مشکل حل شده است، به این دلیل که از یک طرف مناطقی از آذربایجان که عمدتاً ارمنی‌نشین است تحت اشغال ارمنستان باقی مانده بود و این مسئله حل نشده بود، این بحث حل نشده همواره در طول این سال‌ها یک تنش بوده، هرچند تنش‌های محدود، از سال ۱۹۹۴ تا ۲۰۱۶ خیلی جدی نبودند و درگیری‌ها و تنش‌های گذرا مرزی بود که در سال ۲۰۱۶ چند روزی این درگیری‌ها تشدید شدند تا امروز، به نحوی می‌توان گفت این منازعه‌ای که از ۶ مهر آغاز شده طولانی ترین درگیری بعد از ۱۹۹۴  در این منطقه است.

 فاطمی‌نژاد تاکید کرد: مهم‌ترین علت درگیری اخیر قره‌باغ با توجه به تشابهات تاریخی برمی‌گردد به یکسری اختلافات قومیتی، هویتی و همینطور یک تنش سرزمینی، یعنی سرزمین‌هایی که طبق حقوق بین‌الملل متعلق به جمهوری آذربایجان است اما تحت اشغال ارمنستان است و نیروهایی ارمنی در آنجا حضور دارند و طبیعتاً باعث شده است که این موضوع هیچ وقت به صورت اساسی حل نشود.

وی در خصوص تنش‌های اخیر گفت: همانگونه که در دو یا سه روز اخیر  تنش‌ها تا حدودی می‌توان گفت کنترل شده بودند هرچند زیاد موفق نبوده ولی در نتیجه آتش‌بسی بود که بخاطر میانجیگری روسیه اتفاق افتاد و احتمال اینکه همین حالت ادامه پیدا کند وجود دارد، هرچند ممکن است با شکست‌های محدودی مواجه شود و ما به یک وضعیت ترک مخاصمه‌ای‌ در روابط آذربایجان و ارمنستان برسیم، اما صلح قطعی در این مقطع قطعا اتفاق نخواهد افتاد و پیروزی قطعی هم اتفاق نخواهد افتاد.

این استاد علوم سیاسی اظهار کرد: در جنگ‌های مدرن معنای قطعی پیروزی وجود ندارد، حقوق بین‌الملل، قدرت‌های بزرگ، افکار عمومی و جهانی مسئله تهاجم موفق و همراه با تصرف را نمی‌پذیرند و این باعث می‌شود که نتیجه با جنگ مشخص نشود. احتمالاً کماکان مثل شرایط سابق با میانجیگری و ترک مخاصمه این وضعیت ادامه پیدا می‌کند. 

 فاطمی نژاد در خصوص خطرات این جنگ و پیامدهای آن برای ایران گفت: مهم‌ترین تاثیر این جنگ برای ایران این است که بالاخره یک منطقه پیرامونی ایران دچار تنش می‌شود، اساسا بحث‌های امنیت و ناامنی، مسائل مسری هستند. وقتی در منطقه پیرامون ایران ناامنی اتفاق می‌افتد خودبخودی سرایت می‌کند و برای ایران تاثیر منفی امنیتی به همراه دارد. به لحاظ اقتصادی طبیعتاً اینها تنش‌های تاثیرگذاری هستند، زیرا ما با آذربایجان روابط اقتصادی خوبی داریم و این شرایط منازعه‌آمیز، شرایط اقتصادی را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد.

وی افزود: مهم‌ترین پیامدی که این تنش‌ها برای ایران داشته و سیاستمداران و سیاست‌گذاران ایران باید خیلی هوشمندانه نسبت به آن هشیار باشند این است که بخواهند این را به عنوان یک مسئله داخلی برجسته و برخورد قومیتی و ایدئولوژیک ایجاد کنند. موضع اصلی ایران باید تاکید برای میانجیگری و تاکید بر پایان دادن این تنش باشد، چون می‌تواند برای امنیت ملی ما خطرناک باشد.

این استاد دانشگاه ادامه داد: ترکیه از گذشته با ارمنستان روابط خوبی نداشته و ارمنی‌ها نیز از گذشته با ترکیه اختلافاتی داشتند، این یک مسئله تاریخی است خصوصا با بحثی که ارمنستانی‌ها بر آن تاکید دارند و معتقد به نسل‌کشی از سمت ترکیه هستند، مهم‌تر از همه این‌ها سیاست عثمانی‌گرایی است که اردوغان آن را دنبال می‌کند و گمان می‌کند با این سبک می‌تواند ترک‌های جهان را در پیرامون و پشت سرخود متحد کند و این ادعا که ترکیه عامل تحریک این تنش‌ها است بیراه نیست.

فاطمی‌نژاد با اشاره به اینکه اما شرایط یکی دو هفته اخیر نشان می‌دهد که حتی اگر ترکیه خواسته‌هایی از این درگیری‌ها داشته باشد و آن گونه که رسماً گفته شده بخواهد قدرتمندانه از باکو حمایت کنند، روسیه این اجازه را نمی‌دهد، گفت: این منطقه تحت نفوذ روسیه است و روسیه مهم‌ترین بازیگر این منطقه خواهد بود و به ترکیه این اجازه را نمی‌دهد. و از طرف دیگر اردوغان خواهان این است که با بحث‌های این سبکی توجه افکار عمومی را از مشکلات داخلی کشور منحرف کند و سیاست‌های ملی گرایانه را مطرح کند، در مجموع با همه این دلایل ترکیه برای حمایت و تحریک اذربایجان دارای انگیزه است همانطور که رسما هم اعلام کرد.

انتهای پیام