به گزارش ایسنا، حجت الاسلام والمسلمین سید عباس نبوی، عضو اندیشکده سیاست مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در سلسله نشست‌های این مرکز با موضوع "بررسی پیشران‌ها در گفتمان الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت"، با بیان اینکه الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت در ظرفیت اندیشه ورزی و بررسی‌های تخصصی در فضای معاصر و دهه اخیر توانسته است دستاوردهای خود را نشان دهد، افزود: در این ظرفیت، این الگو تدوین و اعلام شد و با امضای رهبر معظم انقلاب، به تایید اولیه رسید.
وی ادامه داد: ولی از این جا به بعد بحث‌های مهمی مورد عنایت و توجه است که برای آن نیاز داریم که برگردیم و فاصله میان بخش‌های تدوین شده این الگو شامل آرمان‌ها و ۶۰ تدبیر، سطوح میانی آنها را بسنجیم و راه حرکت اجتماعی را به سمت مسیرهای واقعی برای تحقق این سطوح پیدا کنیم و به فضای عمومی جامعه و دستگاه‌های مختلف معرفی شود تا بتوانیم این مسیر را آغاز کنیم و دستاوردهای مفیدی را در این مسیر کسب کنیم.
نبوی، یکی از بحث‌های مهم و اساسی این الگو را موضوع "پیشران‌ها" دانست و خاطر نشان کرد: الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت تمام آنچه که مربوط به خواسته‌های مطلوبی که در ظرف جامعه اسلامی قابل خواست و درخواست و پیجویی است را در خود جمع کرده است، ضمن آنکه بخش‌هایی را به عنوان ایده آل‌ها و حرکت‌هایی در سطح آرمان‌ها معرفی کرده و بخش‌هایی را در حد ظرفیت موجود و رایج کشور، مورد توجه قرار داده است و در این مسیر سعی کرده است که میان سطح و قاعده و پایه الگو رابطه برقرار کند.
عضو اندیشکده سیاست مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت با بیان اینکه این وضعیتی که نهایت الگو را شکل می‌دهد، مصداق این ضرب المثل است که "آنچه همه خوبان دارند، تو یک جا داری" است، اظهار کرد: این الگو در تلاش است که به همه جوانب توجه داشته و سعی دارد همگام و هم مسیر، مطالبه و عزم اجتماعی آن را مطالبه کند تا حرکت کشور در این مسیر شکل بگیرد.
وی اضافه کرد: ولی واقعیت ماجرا همانطور که همگان می‌دانند، ماجرا به این سادگی‌ها نیست و با صرف آنکه برای راهبردها و راهکارها ۶۰ تدبیر مورد نظر، تدوین کنیم تا ما را به سمت سیاست‌ها سوق دهد، مساله راحت و آسان نیست و تجربیان ناموفق در این زمینه‌ها بوده و بایستی در این زمینه‌ها گام‌های خاصی را برداریم تا افق‌هایی را بگشاییم.
نبوی، با اشاره به پیشران‌های الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت با تاکید بر اینکه در این زمینه بحث اساسی آن است که ما چگونه می‌توانیم ارکان شکل دهنده الگو را به صورت هماهنگ و منسجم و همگام با هم همراه کنیم، گفت: این سوال مطرح است که آیا این ارکانها به خودی خود، قابل همراهی و همگامی و هماهنگی با یکدیگر هستند یا خیر؟
وی با بیان اینکه برای پاسخ دادن به این سوالات نیاز به بررسی تاریخی دارد، افزود: اگر الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت را در ۵ رکن اجتماعی شامل "دانش، علم و فناوری"، "قدرت نرم و سخت و توان جامعه"، "ثرووت، دارایی و اقتصاد"، "معنویت" و "مدیریت جامعه و حکومت" خلاصه کنیم، بحث اساسی مربوط به این سوال است که چه مقدار از این ارکان به خودی خود و با مقدار تلاش و برنامه ریزی که ما انجام می‌دهیم قابل سازگاری و مکمل با یکدیگر هستند؟ چه میزان دانش به قدرت یاری می‌رساند و چه اندازه قدرت به ثروت و اقتصادی یاری می‌رساند و مجموعه این ۵ رکن چه اندازه می‌توانند راه را برای معنویت باز کنند و هر کدام از این بخش‌ها چگونه می‌توانند بر هم اثر گذار باشند.
وی با اشاره به مطالعات جامعه شناسی سیاسی، اقتصاد سیاسی و قدرت و امنیت، با تاکید بر اینکه در این حوزه‌ها بحث‌های زیادی در نیم قرن اخیر مطرح شده و اثرگذاری این ارکان در کشورهای مختلف بحث و سنجیده شده است، خاطر نشان کرد: علاوه بر آن غربی‌ها نیز در این زمینه تئوری‌های مفصلی را ارائه کردند. حال این سوال مطرح می‌شود که ما چه میزان در جامعه اسلامی با مختصات و ارکان اسلامی می‌توانیم رابطه آنها را با یکدیگر به صورت یک رابطه هماهنگ، تنظیم کنیم.
نبوی با طرح این سوال که آیا ما باید از میان این ارکان پیشران انتخاب کنیم و یا نیاز است که بخش خاصی از این ارکان را ملاک قرار دهیم و به عنوان محور و پیشران اسلامی قرار دهیم و سایر ارکان را با این بخش هماهنگ کنیم و به اتکا آن مسیر سازی کنیم و یا همگام، هر ۵ رکن را به عنوان پیشران در نظر گرفته شود، ادامه داد: این سوال بسیار مهمی است و تقاضادارم با برنامه ریزی‌هایی که مرکز الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت برای سال ۱۴۰۰ صورت گرفته است، آنالیز و ساختار سازی برای تدابیر انجام شده، این مرحله که مرحله پیشینه و قبل از پرداختن به مباحث مربوط به مدل سازی و ساختار سازی است، درست‌تر و عمیق‌تر دیده شود و به ابعاد جدی‌تر آن پرداخته شود.
عضو اندیشکده سیاست مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت با اشاره به سوابق تاریخی هماهنگ سازی این ۵ رکن از زمان امام صادق (ع) تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، یادآور شد: مفروض بنیادین بزرگان و علما و فقها و رهبران اجتماعی بر این بوده است که جمع همگام و همپا میان ابعاد قدرت، ثروت، دانش و علم در شاخه‌های مختلف و جهات معنویت امکان پذیر است.
وی خاطر نشان کرد: اگر به سمت اقتصاد و ثروت برویم و گسترش همه جهاتی در حوزه اقتصاد و پیشرفت در پیش گرفته شود، تلقی این بود که از معنویت باز می‌مانیم و نمی‌توانیم جنبه‌های مورد نظر دین مبین اسلام را به خوبی به پیش ببریم، بنابراین ثروت در حد قوام جامعه و جامعه را می‌تواند در جهات قابل قبولی سرپا نگه دارد و استحکام جامعه را تامین و تضمین کند، مناسب است؛ ولی اگر ثروت افزوده شود و ما به سمت محوریت اقتصاد برویم، از معنویت باز می‌مانیم و این امر مخل معنویت است.
نبوی با بیان اینکه بر اساس نظر این علما جمع میان ثروت و معنویت در شقوق فزاینده، امکان پذیر نیست، خاطر نشان کرد: برخی از آنها واضح‌تر بیان کردند و میگفتند جمع میان ثروت و قدرت و دانش و علم معنویت امکان پذیر نیست و اگر قرار باشد به صورت فزاینده قدرت را به دست بگیریم و به پیش ببریم، هم به علم لطمه وارد می‌شود و عمق رشد علمی آسیب میبیند و اگر بخواهیم جهات دیگر را اضافه کنیم، مشکلات هماهنگی میان این ارکان ایجاد خواهد شد.
وی با بیان اینکه این موضوعات در زمینه معنویت هم مطرح شده است، گفت: ما رگه‌های عمیق و یک سویه‌ای از دنیا گریزی و رفتن به جنبه‌های عرفان تنزلی را داشتیم و از این جنبه‌ها نمی‌توان معنویت و ثروت را با رشد دانش تجمیع کرد، از این رو جمع بندی که علما در هزاره گذشته در این زمینه داشتند، این بود که بیشتر به جنبه‌های علم و دانش در ابعاد متعالی و معنویت و جنبه‌های تربیتی و فرهنگی و ساختن فرد و جامعه پرداخته شود و از آمیخته شدن این جنبه‌ها با جنبه‌های قدرت، ثروت و اقتصاد صرف نظر شود.
نبوی با اشاره به تجربیات تاریخی از زمان امام صادق(ع)، افزود: سیره‌ای که شکل گرفت، از زمان امام صادق(ع) بر این بود که علما از اینکه بخواهند قدرت بگیرند و حاکمیت را در اختیار داشته باشند، این موضوع را نپذیرفتند و به جنبه‌های هدایت جامعه و علم متعالی اکتفا کردند.
این عضو اندیشکده سیاست مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت به رویکرد امام خمینی(ره) در این زمینه اشاره کرد و یادآور شد: در زمانی که امام (ره) انقلاب را شروع کردند، به این صورت می‌توان تفسیر کرد که امام به اینجا رسیدند که چه بخواهیم و چه نخواهیم، جوامع بشری به سمتی آمده است و در موقعیتی قرار دارند که چاره‌ای جز جمع میان این ارکان نداریم و باید میان ثروت، قدرت، دانش و معنویت رابطه ایجاد شود، در غیر این صورت اجازه نمی‌دهد که جوامع برای خود تصمیم بگیرند و به پیش برود.
وی افزود: بر این اساس مفروض اجتناب ناپذیر امروز و لابدی و حتمی این است که ما وارد دورانی شده‌ایم که باید بتوانیم میان این ارکان جمعی ایجاد کنیم و این ارکان با یکدیگر باید سازمان و ساختار و همگرایی پیدا کنند و اگر بخواهیم که در حدی باشیم که به معنویات و دانش خود اکتفا کنیم، در این طوفان شدید قدرت، ثروت و فناوری دست به دست هم داده‌اند تا معنویت را به صورت دیگری تعبیر کنند و در ساختارهای حکومتی این ارکان را به طور کامل شکل دادند و این امر موجب شده تا همه ابعاد در اختیار حکومت‌های برجسته و توانمند باشد.
نبوی با بیان اینکه حکومت‌های برتر علم، ثروت، فناوری و قدرت را در اختیار دارند، افزود: این امر موجب شده که این قدرت‌ها اجازه حرکت به جوامع و ملت‌های دیگر نمی‌دهند، ولی ما بر اساس مفروضات انقلاب اسلامی آمدیم و بر اساس گفتمان امام راحل، الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت را تدوین کردیم و خط سیر این مسیر را نیز مقام معظم انقلاب تعریف کردند و پیش روی ما قرار دادند.
وی با بیان اینکه برای تدوین این الگو ۱۰ سال فعالیت صورت گرفته است و امروز این الگو به این مرحله رسیده است، گفت: به نظر نمی‌رسد که سوالات مطرح شده در این زمینه سوالات سطحی تلقی شود، یعنی وقتی که ما عزم و اراده کردیم که قدرت (نرم و سخت) را در بهترین حد ممکن برای خودمان تعریف کردیم و در جهت اقتصاد و تولید ثروت و رشد علم و فناوری به نحو قوی و گسترده کار کردیم و به پیش رفتیم، آن هم با رویکرد معنوی و به سمت حرکتهای متعالی، باید این ارکان به نحوی باشد که بتوانیم مسیر را به درستی طی کنیم و نتیجه‌ای حاصل شود و در اینجا موضوع پیشران، موضوع اساسی و تعیین کننده است، از این رو به موضوع پیشران باید از این منظر به دقت نگاه شود.
نبوی با تاکید بر اینکه این موضوع که بهترین پیشرانی که بتواند بیشترین هماهنگی و مناسبات را میان ارکان پنجگانه برقرار کند و این ارکان را منشا حرکت درون زا قرار دهد، باید مورد توجه قرار گیرد، افزود: در حال حاضر شاهدیم که بسیاری از کشورها، اقتصاد را پیشران خود قرار داده‌اند و میخواهند در مسیری که این پیشران آنها را به جلو می‌برند، علم و قدرت را توسعه دهند و در این میان برای آنها اقتصاد محور و اصل است و این پیشران را محور و معیار اصلی قرار می‌دهند.
به گفته این محقق، در برخی از کشورها، قدرت به ویژه قدرت سخت را به عنوان پیشران قرار داده‌اند، به وضعیت کشورهایی چون کره شمالی اشاره و اظهار کرد: برخی از کشورها نیز علم و فناوری را پیشران خود قرار داده‌اند و سایر محورها را تابعی از این پیشران در نظر گرفته‌اند؛ اینکه فکر کنیم که همه این ارکان به طور همزمان به عنوان پیشران تلقی شود، امکان پذیر نیست و چطور می‌توان بالاترین سطح قدرت را ایجاد کرد، اما در بهترین شرایط و رتبه معنویت پیش رفت.
وی خاطر نشان کرد: بر این اساس در زمینه الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت از سال ۱۴۰۰ سوال اصلی این است که در میان این ارکان کدام رکن و کدام بخش از این ارکان است که می‌تواند با هم گره بخورد و هم افزایی و ادغام شود تا ما پیشران درون زایی که همه آن چه که رکن مولد این پیشران است، از درون جامعه برخیزد و دارای پیشتوانه تمدنی قوی باشد و پیشران بودن آن نیز یک پیشران بودن ذاتی باشد.
نبوی با تاکید بر اینکه تقاضا دارم که در مرکز الگو اسلامی ایرانی پیشرفت دوره‌ای برگزار شود تا بحث جدیدی آغاز شود و در باب نحوه اتخاد پیشران نظریه پردازی شود، گفت: ممکن است در این دوره فردی نظریه ارائه دهد که بخشی از دانش و دستاوردهای علمی که تا امروز کسب کردیم، اگر با بخشی از اقتصاد و محیط زیست و معنویت ترکیب کنیم، پیشرانی را کسب خواهیم کرد و آنچه که من در این زمینه تتبع و دنبال کردم، مبنایی که کسب کردم، این بوده که قرآن کریم دو پیشران را به ما معرفی کرده که نشان می‌دهد بخشی از این پیشران در داخل "قدرت" و بخش دیگر آن در "معنویت" است و آیات فراوانی در آن است که رُکنیت حرکت جامعه را مبتنی بر جهاد قرار می‌داند.
وی اضافه کرد: بر اساس آنچه که من مطالعه کردم، این پیشران می‌تواند عبارت از "قدرت جهادی" و "جهاد محوری معنویت گرا" باشد که بخشی از این قدرت در درون قدرت درون زای جامعه نهفته است و از سوی دیگر جهت‌گیری در بعد تربیتی و معنوی، معطوف به محوریت در مسیر الله بودن است.
نبوی تاکید کرد: اگر ما به جنبه‌های تاریخی برگردیم، مشاهده می‌کنیم آن جاهایی که جامعه ما را نجات داده است، پیشران اتخاد شده از این منشا است، یعنی یک ریشه و پایه در قدرت داشته و ریشه دیگر آن مربوط به معنویت و جهت گیری الی الله است و در سایه چنین پیشرانی حرکت علمی بسط و رشد می‌یابد و اقتصاد و تولید ثروت در جهات مختلف، به پیش میرود و در حد معقولی مهار خواهد یافت و این امر در حوزه عدالت، معنای درستی می‌یابد.
نبوی، با تاکید بر اینکه در سایه چنین پیشرانی، توزیع ثروت در کشور معقول خواهد شد، افزود: اگر این پیشران ملاک قرار بگیرد، سوال اصلی آن است که چگونه در این ۶۰ تدبیر، می‌توانیم با اتکا به قدرت جهادی و معنوی، این راه را آغاز کنیم و جنبه‌های رشد تولیدی و تعالی را در جامعه به پیش ببریم و شاخص‌ها را در این زمینه تعریف کنیم و تبدیل به گفتمان کنیم.
وی با بیان اینکه این موضوع به مسایل معاصر ما گره خورده است، گفت: برای حل مسایلی که ما در شمال غرب، غرب، جنوب کشور و شرق کشور، مسایل منطقه‌ای و همچنین مواجهه با قدرت‌های برتر و اینکه برجامی داشته باشیم یا نداشته باشیم، نیاز است که بدانیم محوریت عملکرد ما چیست. از این منظر است که مشاهده می‌کنیم که صحبت‌های اخیر دکتر ظریف (وزیر سابق امور خارجه) سوال را به خوبی مطرح کرد، هر چند که شاید پاسخ وی پاسخ دیگری باشد و البته جهاتی هم ایشان مبهم باقی گذاشتند.
نبوی ادامه داد: سوال اساسی آن است که میدان و عرصه‌های میدانی که درحرکت‌های اجتماعی و برنامه کلی نظام برای ما اولویت دارد؟ و یا روش‌های دیپلماسی و بده و بستان؟
عضو اندیشکده سیاست مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت افزود: اگر پیشران ما قدرت جهادی و قدرت معنوی ما از ناحیه ارزش‌های معنوی و الهی نشات می‌گیرد و از سوی دیگر آنچه که در ۴۰ سال تجربه نظام جمهوری اسلامی و ریشه‌های انقلاب اسلامی تولید قدرت کنیم و بر روی پاهای خود بایستیم و بتوانیم با منطقه و جهان حرف بزنیم، در این صورت باید به طور واضح پاسخ دهیم که میدان، آن نقطهای است که پشتوانه آن قدرت معنوی و حرکت به سمت اهداف الهی است.
انتهای پیام
نظرات