این بخشی از مباحثی بود که امروز چهارشنبه (۲۹ شهریورماه) از سوی پژوهشکده الهیات و خانواده وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان و در نشست هم‌اندیشی علمی «جمعیت و فرزندآوری» به‌عنوان پیش نشستی برای «همایش پایداری و کارآمدی خانواده مبتنی و الگوی اسلامی ایرانی» مطرح شد.

در این نشست، حجت الاسلام والمسلمین حسن سراج‌زاده به موضوع «نقش باورهای دینی در اصلاحِ نگرش به فرزندآوری» پرداخت و اظهار کرد: یکی از کارکردهای خانواده تولیدمثل است تا انسان‌ها بتوانند نام و یادی از خود برای دنیا و آخرت به جا بگذارند، ولی متأسفانه امروزه در سطح جامعه، تعداد فرزندان روبه کاهش رفته و جمعیت به حدی است که با هشداری جدی همراه شده است.

او ادامه داد: برای اینکه جمعیت کشور ثبات داشته باشد باید حداقل نرخ فرزندآوری به سطح جانشینی یعنی ۲.۱ برسد، یعنی هر زن و شوهر باید ۲ فرزند به بالا داشته باشند تا نرخ جمعیت کشور ما ثابت باشد. این در حالی است که نرخ باروری جمعیت در سال ۹۰ به میزان ۱.۷۵ یعنی زیر خط جانشینی بود که نشان‌دهندۀ خطر است.

عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با طرح این پرسش که برای افزایش جمعیت چه باید کرد تا حداقل خانواده‌های مذهبی از ۲ فرزند به بالا داشته باشند؟ گفت: یکی از راه‌های فرزندآوری و افزایش جمعیت، تربیت باورها و اعتقادهای دینی است. تحقیقات ثابت‌ کرده که نرخ باروریِ واقعی و فرزندآوری در خانواده‌های مذهبی بیشتر است. اینکه چرا مذهب و باورهای دینی، نگرش خانواده‌ها به فرزندآوری را مثبت می‌کند دلایل مختلفی دارد؛ یکی از دلایل این است که چنین خانواده‌هایی به توصیه‌های قرآن و علما بیش از سایرین عمل می‌کنند.

این استاد حوزه و دانشگاه با بیان اینکه ازدواج، مقدمه فرزندآوری است، افزود: قرآن فرموده که دختران و پسران را به ازدواج درآورید و نگویید آن‌ها فاقد امکانات هستند. همچنین از حضرت رسول اکرم(ص) روایت شده که فرمودند: «هرکس ازدواج را ترک کند به این دلیل که از چگونگی به دست‌آوردن امکانات ترس دارد این سوءظن به خداست، چراکه خدا فرموده اگر ازدواج کنید او شما را از فضل و کرم خود بی‌نیاز می‌کند». حضرت رسول اکرم(ص) امت خود را به ازدواج و فرزندآوری تشویق کرده و فرموده است که «ازدواج کنید و فرزندان زیادی داشته باشید. من روز قیامت به کثرت فرزندان امت خود افتخار می‌کنم.»

سراج زاده گفت: اگر انسان از دنیا برود نامه اعمال او قطع می‌شود، اما اگر علم نافع یا صدقه جاری داشته باشد یا اگر فرزند صالحی داشته باشد که مردم بر پدر و مادرش دعا کنند آن فرزند می‌تواند ادامه دهندۀ رفتار خوب پدر و مادر باشد.

عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه علوم وفرهنگ اسلامی با تأکید بر اینکه فرزند باید صالح بوده و تربیت دینی داشته باشد، اضافه کرد: ثبات و رضایت زندگی در خانواده‌های مذهبی بیشتر است و درنتیجه، طلاق و اختلافات در چنین خانواده‌هایی کمتر و لذا طبیعی است که گرایش به ازدواج و فرزندآوری در آن‌ها نیز بیشتر باشد.

او یکی دیگر از دلایل افزایش فرزندآوری در خانواده‌های مذهبی را اعتقاد به رزاقیت خداوند دانست و تصریح کرد: تجربه نشان داده است که خانواده‌های دارای فرزندان زیاد به شرط اینکه به دستوارت دینی عمل کنند زندگی بهتری نیز خواهند داشت.

سراج‌زاده همچنین ضمن اشاره به موضوع سقط جنین در سوره‌های انعام و اسرا، گفت: اگر ما به خالقیت خداوند اعتقاد داشته باشیم، این اعتقاد مقدمه‌ای برای افزایش اعتقاد به رزاقیت خداست. خدا اصل خلقت را به خودش نسبت می‌دهد، خداست که شما را هرگونه بخواهد و البته به بهترین نحو صورتگری می‌کند و وقتی انسان بداند خدا او را صورتگری کرده است، احساس شخصیت می‌کند و نگرانی از او دور خواهد شد. به طور کل، خداوند اصل خلقت یا فرزندآوری، اصل صورتگری و جنسیت آدمی را به خودش نسبت می‌دهد؛ ازاین‌رو وقتی خدا بنده‌اش را خلق کرد او را رها نمی‌کند، بلکه تدبیرگری خواهدکرد تا فرزند زنده بماند که یکی از شئون تدبیرگریِ خداوند، رزاقیت است. خداوند در عین خالق بودن، رزاق نیز است.

این استاد حوزه و دانشگاه در توضیح چگونگی رزاقیت خداوند در فرزندآوریِ بیشتر، افزود: خداوند مطابق با مخلوقات مختلف خود رزق آن‌ها را نیز فراهم می‌کند. رزق یعنی آن چیزی که بقا و ادامه حیات موجود زنده به او متصل است و او را زنده نگه می‌دارد. خداوند به انسان ابزارهای روزی دهنده را داده است و هرچه انسان از این ابزار بهتر و بیشتر استفاده کند، رزق بیشتری خواهد داشت. انسان‌ها اگر از عقل خود استفاده‌کرده و حرکت کنند روزی آنها فراهم خواهد شد. اگر انسان از تجربه و علم و دانش خود استفاده نکرد رزق هم نخواهدداشت. خداوند به انسان‌هایی که در مسیر درست حرکت کنند و برای کسب روزی به خدا توکل داشته باشند، روزی‌های فراخ را عطا می‌کند.

سراج‌زاده تأکید کرد: اگر باور به خالقیت و رزاقیت به خداوند در ما افزایش یابد مطمئن باشیم که هیچ نگرانی و ترسی برای فرزندآوری نخواهیم داشت. نگرانی زمانی است که رزاقیت خدا را نادیده بگیریم و یا فرزندان خود را به درستی تربیت نکنیم.

بررسی دلایل اخلاقی فرزندآوری از نگاه مخالفان و موافقان

در این نشست همچنین حجت‌الاسلام والمسلمین اصغر هادی، عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی سخنان خود را بر موضوع «بررسی دلایل اخلاقی فرزندآوری» اختصاص داد و از نگاه دو گروهِ مخالفان و موافقان فرزندآوری چنین بیان کرد: در بررسی دلایل اخلاقی مخالفان فرزندآوری باید اشاره کرد که آن‌ها معتقدند ازدواج امر احساسی است و عواطف در آن دخالت دارد و لذا چون تعارض اخلاقی ایجاد می‌کند و در اختیار ما نیست، بنابراین امر غیرعقلانی و اختیاری است و همین مسئله مقدمه‌ای بر غیراخلاقی بودن آن است.

او ادامه داد: دلیل دیگر مخالفان این است که ازدواج حریم خصوصی را سلب می‌کند و ازاین رو ازدواج را امر غیراخلاقی می‌دانند. موضوع دیگر این است که برای بهتر شدن زندگی ممکن است به امور غیراخلاقی دست زد و درنتیجه، آن‌ها ازدواج را اخلاقاً ناروا می‌دانند. دلیل دیگر مخالفان فرزندآوری این است که معتقدند دنیای پیرامون ما سراسر درد و رنج است و فرزند نیز ناخواسته به این زندگیِ پردرد وارد شده و ازاین رو ازدواج را غیراخلاقی می‌دانند؛ ضمن اینکه این افراد عنوان می‌کنند که گاهی فرزندان مانعِ رشد پدر و مادر می‌شود و از این رو فرزندآوری را خلاف اخلاق برشمرده‌اند.

عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با بیان اینکه برخی نیز دلایل روانشناختی در خصوص غیراخلاقی بودن امر ازدواج و فرزندآوری آورده‌اند، تأکید کرد: اگر دلایل این افرد درست باشد، اما کلیت را ثابت نمی‌کند، درواقع باید چنین گفت که اگرچه این مباحث درباره غیراخلاقی بودن ازدواج مطرح‌ شده اما کلیت ندارند.

هادی سپس دلایل اخلاقی موافقان فرزندآوری را برشمرد و گفت:عده‌ای از موافقان از مباحث ذاتی ارزش فرزندآوری صحبت می‌کنند، یعنی فرزندآوری را دارای ارزش ذاتی می‌دانند که فیلسوفی به نام "کانت" نیز از همین گروه است و پیروان چنین اندیشه‌ای نیز به نظرات "کانت" استناد می‌کنند، ضمن اینکه از دیدگاه ملاصدرا نیز ارزش ذاتی انسان ثابت شده است.

سردبیر فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات اخلاق کاربردی با بیان اینکه ارزش‌داشتنِ همه موجودات به واسطه انسان درک می‌شود، تصریح کرد: خداوند همه موجودات را برای انسان و انسان را برای خودش خلق کرده است.

او ادامه داد: در علم اخلاق، بحثی به نام نتیجه‌گرایی یا سودگرایی وجود دارد مانند این موضوع که موافقان ذاتی فرزندآوری، ایجاد آرامش روانی و شادی والدین یا تحقق انگیزه‌های والدین را ازجمله دلایل خود در موافقت با فرزندآوری آورده‌اند.

هادی گفت: فطری بودن فرزندآوری نیز یکی دیگر از دلایل موافقان اخلاقی بودن فرزندآوری است. همچنین آن‌ها تأکید کرده‌اند که خداوند به ازدواج و فرزندآوری امر کرده و بنابراین آن امر اخلاقی دانسته‌اند؛ ضمن اینکه دلایل سیاسی و اجتماعی و اقتصادی نیز از دیگر دلایل موافقان فرزندآوری است. ازسوی دیگر این گروه اعتقاد دارند که فرزندآوری امری طبیعی است و طبیعی‌بودن نشان‌دهندۀ اخلاقی بودن آن است.

انتهای پیام