به گزارش ایسنا اشعه ماورای بنفش (UV) در سال ۱۸۰۷ میلادی کشف و در سال ۱۸۷۹ به کمک دستگاه‌های نورسنجی مشخص شد که اشعه‌های نور خورشید با طول موج کمتر از ۳۰۰ نانومتر به زمین نمی‌رسند و لایه ازن آن‌ها را جذب می‌کند. در اواخر دهه ۱۹۵۰ میلادی دکتر دونالد رابستون با استفاده از فسفر میزان اشعه ماورای بنفش (UV) را  روی موجودات زنده به صورت علائم الکتریکی نشان داد. شناسایی اشعه ماورای بنفش از اهمیت ویژه ای برخوردار است چرا که این اشعه اثرات مضری بر سلامت موجودات زنده وارد می‌کند.

*برای اولین بار کاهش چشمگیر ازن در اواسط دهه ۱۹۸۰ بر فراز قطب جنوب مشاهده شد. از آن زمان دانشمندان کاهش‌های فصلی بارزی از لایه ازن را در قطب جنوب و به میزان کمتر در عرض‌های جغرافیایی متوسط از قبیل آمریکای شمالی تایید کرده‌اند. تخریب لایه ازن موجب تشدید نگرانی‌ها در خصوص سلامت و اثرات محیط زیستی ناشی از افزایش اشعه UV شده است. اشعه UV سبب ایجاد بسیاری از مشکلات بهداشتی از جمله سرطان و مشکلات محیط زیستی از قبیل کاهش جهانی جمعیت دوزیستان و رنگ پوست و رنگ‌پریدگی صخره‌های مرجانی می‌شود.

شاخص جهانی اشعه ماورای بنفش (UV)

شاخص UV یک سیستم بین‌المللی برای گزارش شدت اشعه ماورای بنفش است که توسط سازمان بهداست جهانی WHO سازمان جهانی هواشناسی، برنامه محیط زیست، سازمان ملل و کمیته بین‌المللی محافظت در برابر اشعه‌های غیر یونیزاسیون (ICNIRP) ابداع شده است. این شاخص مقدار اشعه ماورای بنفش خورشید را در سطح زمین نشان می‌دهد همچنین ریسکهای مورد انتظار تماس بیش از حد با اشعه خورشید را به‌صورت روزانه پیش‌بینی می‌کند.

دامنه شاخص از صفر تا مقادیر بالاتر متغیر است. مقدار بالاتر شاخص پتانسیل بیشتری برای آسیب‌رسانی به پوست و چشم دارد و در مدت زمان کوتاه‌تر صدمات شدیدتری را به وجود می آورد. افزایش چشمگیر شیوع سرطان پوست در افراد با پوست روشن شدیداً مرتبط با تماس بیش از حد با اشعه ماورای بنفش (UV) است. شواهد اخیر نشان می‌دهد که عادات افراد در خصوص قرار گرفتن در معرض خورشید مهمترین فاکتور خطر فردی برای آسیب ناشی از UV به شمار می‌رود. شاخص UV از صفر تا ۱۰ تقسیم بندی شده است که در آن صفر نشان دهنده حداقل خطر و ۱۰ نشان دهنده بیشترین خطر است.

اشعه UV و ایران

اشعه ماورای بنفش در ایران هر سال در فصول گرم سال افزایش می‌یابد. این اشعه از صبح‌ها تا حدود ساعت ۱۳ ظهر در تراز معمولی قرار دارد اما از ساعت ۱۴ تا ۱۷ افزایش پیدا می‌کند و ممکن است در شرایط خطرناک قرار بگیرد.

میزان اشعه فرابنفش در استان‌های مختلف متفاوت است. در استان‌های خراسان شمالی، بخش‌هایی از خراسان رضوی، آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی و تمام سواحل کشور اعداد پائینی بین ۲تا۵ یا ۷تا ۱۱ دارند اما در سایر استان‌ها این عدد به بیشتر از ۱۱ می‌رسد.

اثرات بهداشتی و محیط زیستی اشعه ماورای بنفش

اشعه ماورای بنفش (UV) به ویژه UV-B اثرات زیانباری بر محیط زیست دارد. تشعشعات مزبور صدمات زیادی بر سلامتی انسان پوست چشم و سیستم ایمن فتوسنتز و زنجیره‌های غذایی وارد می‌کند.

برخلاف گیاهان، زئوپلانکتون‌ها و فیتوپلانکتون‌های دریایی، بدن انسان قادر است خود را در مقابل تشعشعات زیانبار UV تا حدودی محافظت کند. این امر خود یکی از دلایلی است که مخاطرات مربوط به گیاهان و میکروارگانیزم‌ها که به‌طور مستقیم حیات انسان را تحت تاثیر قرار میدهند، (محصولات ،گیاهی غلات و فتوسنتز) باید مورد توجه قرار گیرد.

اثرات اشعه ماورای بنفش بر سلامت انسان

- ضایعات پوستی
- صدمات وارده به چشم
- اثرات بر سیستمهای ایمنی بدن انسان

اثرات محیط زیستی ناشی از افزایش تشعشعات UV

- اثرات اشعه ماورای بنفش بر ترکیب تروپوسفر و کیفیت هوا (اثر مقدار زیادی از اکسیدانهای تروپوسفری اثر بر واکنشهای شیمیایی تغییرات در ترکیبات شیمیایی تروپوسفر و ...)

- اثرات اشعه ماورای بنفش بر مواد در کشاورزی اسباب و اثاثیه در محیط باز مواد ساختمانی مواد به کار رفته در حمل و نقل تولیدات نساجی، رنگها و پوششها، تولیدات نساجی ، محصولات چرمی و و غیره ...)

- اثرات تشعشعات UVB بر گیاهان و محصولات کشاورزی اختلال در فرآیند فتوسنتز، زمان گل دادن تجزیه و سیکل مواد مغذی و ...

- تاثیر بر موجودات دریایی و اقیانوسها (اثر بر شبکه غذایی دریایی تقلیل در فیتوپلانکتونها زئوپلانکتونها و سایر حیوانات آبزی)

- اثرات اشعه ماورای بنفش بر حیوانات اهلی طبق یافته‌های علمی سرطان با یاخته‌های پوسته پوسته شونده در گاو ،اسب ،گربه گوسفند بز و سگ

انتهای پیام