آداب و رسوم ماه رمضان شامل طیفی گسترده از فعالیت‌هاست که از لحظه آغاز ماه رمضان و رؤیت هلال ماه آغاز و تا شب عید فطر به جا آورده می‌شود و مردم دارالشجاعه بافق نیز در این ماه مهمانی خدا بیش از پیش با معنویات در ارتباط هستند و آداب و رسوم جالبی دارند که برخی از انها هنوز هم در بین مردم این دیار پابرجاست.

استقبال از ماه مهمانی خدا با خانه تکانی

معمولاً از چند روز مانده به ماه مبارک رمضان، جنب و جوشی در بین مردم بافق دیده می‌شود به طوری که همه، خود را برای این ماه مبارک آماده می‌کنند و از هر کاری که سبب کوتاهی در عبادت و بجا آوردن آداب روزه‌داری در این یک ماه می‌شود، پرهیز می‌کنند.

مردم این شهر همانگونه که برای استقبال از نوروز، خانه‌تکانی می‌کنند برای استقبال از ماه مهمانی خدا نیز خانه تکانی کرده و چند روز قبل از فرارسیدن ماه رمضان، گرد و غبار از خانه می‌شویند. البته این غبارروبی منحصر به خانه‌ها نیست بلکه مساجد و امامزاده‌ها و بقاع متبرکه و حتی قبور شهدا و اموات نیز در آستانه این ماه رمضان، غبارروبی و عطرافشانی می‌شوند.

البته این روزها در جریان زندگی شهری و ماشینی، بسیاری از این سنت‌های حسنه، به بوته فراموشی سپرده شده‌اند و بسیاری دیگر نیز کم‌رنگ‌تر از گذشته انجام میشوند، هرچند که این رسوم با باورهای اعتقادی و فرهنگی مردم این سرزمین آمیخته شده‌اند.

بیدار شدن در وقت سحر، سحری خوردن و آمادگی برای روزه گرفتن علاوه بر ثواب و اجر معنوی به لحاظ تفاوتی که با ماه‌های دیگر سال دارد، نوعی تنوع و تفریح برای کودکان است و به همین دلیل نیز از والدین خود می‌خواهند که آنها را نیز فراموش نکرده و سحرگاهان بیدار کنند.

ختم قران در دوره‌های قران‌خوانی خانگی

یکی دیگر از رسوم پسندیده بافقی‌ها همانند دیگر مناطق کشورمان، ختم قرآن در ماه مبارک رمضان است به نحوی که بانوان بافقی در ماه رمضان دوره‌های قرآن خوانی برگزار می‌کنند و هر روز یک جزء از قرآن کریم را با هم قرائت می‌کنند؛ آنها معتقدند در پایان ماه، نوبت خواندن سوره توحید به هر کسی که برسد، در کار او گشایش خواهد شد و  زندگی‌اش در طول سال توأم با خیر و برکت خواهد بود.

البته در گذشته رسم بود که از روز اول ماه رمضان، زنان در خانه یکی از آشنایان مسلط به قرائت قرآن معروف به مُلّا، گردهم می‌آمدند و هر روز یک جزء قرآن را تلاوت می‌کردند اما در سال‌های اخیر این سنت در محل امامزاده‌ها و مساجد هم به صورت عمومی و با استقبال پرشور جوانان و نوجوانان برگزار می‌شود.

طلب طول عمر و داشتن فرزند در لیالی قدر

مردم بافق عقیده دارند در شب‌های قدر، ساعت به دنیا آمدن هر نوزاد و از دنیا رفتن هر شخص، از طرف ملک مقرب خداوند معین می‌شود و به همین دلیل نیز در این شب‌ها از خداوند طلب طول عمر و داشتن فرزند می‌کنند. آنها همچنین معتقدند اگر کسی که بعد از ماه رمضان بمیرد، آمرزیده و عبادتش به درگاه خدا مقبول شده است.

همچنین در شب‌ها ضمن احیا گرفتن، دعای جوشن کبیر می‌خوانند و زمانی که به جمله «الغوث، الغوث، خلصنا من النار یا رب» می‌رسند، بر ریسمانی که قبلاً آماده شده است، می‌دمند و آن را گره می‌زنند و بدین ترتیب ۱۰۰ گره به ریسمان زده می‌شود و اعتقاد دارند که هرگاه در زمان مرگ این ریسمان را بر گردن اندازند یا دور کفن خود ببندند، از آتش جهنم در امان خواهند بود.

البته برای شفای بیماران نیز با خواندن همان جمله و دمیدن آن به شیرینی و خوراندن آن به بیمار، طلب بهبود و شفای مریض را مسألت می‌کنند.

برگزاری آیین دوست‌دوست با گروه‌ قاشق زن

آیین دوست دوست هم یکی از معروفترین آیین‌های مردم بافق و یادگاری از نیاکان این دیار است که در این رسم، گروهی به نام «قاشق زن» یا «کمچلی زن» که اغلب جوانان و نوجوانان هستند به در هفت خانه می‌روند و اشعار «دوست‌دوست، دوست علی، امام اول علی، میدی یا برم؟» می‌خوانند و صاحبخانه مقداری خوراکی به آنها می‌دهد که گروه آن را بین خود تقسیم می‌کنند.

در این مراسم که در شب ۲۷ ماه رمضان و به مناسبت قصاص ضارب حضرت امیرالمومنین علی(ع)، مردم از کودکان به گرمی و با روی گشاده استقبال می‌کنند و از خوراکی‌هایی که از قبل برای این شب تهیه شده، به آنها می‌دهند و عده‌ای اعتقاد دارند که این کار باعث برآوردن حاجات و همدردی با یتیمان کوفه و همدلی با مولا علی(ع) است.

جشن یک ماه بندگی خالصانه در درگاه خداوند

نظافت منازل، خرید لباس نو، تهیه شیرینی و میوه‌های تازه و برنامه‌ریزی برای دید و بازدید از مقدمات مردم بافق برای جشن گرفتن یک ماه بندگی در عید سعید فطر و بزرگداشت آن در بین مردمان مومن دارالشجاعه است.

با اعلام روز اول ماه شوال و فرارسیدن عید سعید فطر، مردم بافق پس از اعمال مستحبی غسل و پوشیدن لباس نظیف و معطر، در سطح محله‌ها و مناطق مختلف، تکبیرگویان راهی مصلی اقامه نماز عبادی، سیاسی و شکوهمند این روز مبارک می‌شوند.

مردم با ورود به مصلی نماز عید فطر، ضمن مصافحه و تبریک این عید بزرگ به هم، برای اقامه نماز آماده می شوند و رسم است که قبل از اقامه نماز عید، مکبر و مجری این مراسم چندین مرتبه ذکرهای وارد شده این روز را بلند قرائت و نمازگران نیز با او تکرار می‌کنند.

از قدیم الایام رسم بر این بوده که کسانی که نذر و نیازی دارند، با تهیه شیرینی، آن را در محل برگزاری نماز عید فطر و قبل از اقامه نماز، بین مردم توزیع می‌کنند، البته پخت آش حسین(ع) و توزیع آن در صبحگاه عید بین مردم از دیگر آداب و رسوم قدیمی این مناسبت در بین بافقی‌هاست.

مردم بلافاصله پس از اتمام نماز عید سعید فطر و قبل از رفتن به منازل خود، بر سر قبور مطهر شهیدان رفته و با به همراه بردن خیرات از قبیل خرما، شیرینی و گل، یاد شهدا و گذشتگان خود را گرامی می‌دارند.

دید و بازدید بزرگترها و ریش سفیدان خانواده و تبریک عید فطر به آنها، برگزاری جشن های مولودی خوانی و مدیحه سرایی همراه با دعوت اقوام و بزرگان فامیل از دیگر آداب حسنه این عید بزرگ اسلامی است که در بین بافقی‌ها هنوز هم رایج است.

صله‌رحم و نیکوکاری کلید روزه‌داری در رمضان

ماه مبارک رمضان در ایران فراتر از یک دوره مذهبی، به عنوان فرصتی برای تقویت روابط خانوادگی و اجتماعی نیز شناخته می‌شود و زمان مناسبی است تا افراد با برقراری صله رحم و برگزاری افطاری‌های جمعی، پیوندهای خود را مستحکم‌تر کنند.

صله رحم یکی از ارزش‌های فرهنگی و مذهبی ایرانیان است که در ماه رمضان به اوج خود می‌رسد چراکه خانواده‌ها در این ایام با برگزاری افطاری‌های مشترک، فرصتی برای دیدار و گفت‌وگو با یکدیگر فراهم می‌کنند.

این دورهمی‌ها نه تنها به تقویت روابط خانوادگی کمک می‌کند بلکه زمینه‌ساز ایجاد حس همدلی و محبت میان اعضای خانواده است و هنوز هم بسیاری از خانواده‌ها با کمترین تشریفات، این فرهنگ را حفظ کرده‌اند.

در بسیاری از خانواده‌های بافق، سنت دعوت از اقوام و دوستان به افطار به عنوان یک رسم دیرینه برگزار می‌شود و این مراسم به ویژه در شب‌های قدر که فضایی معنوی دارد از اهمیت بیشتری برخوردار است.

افطارهای جمعی فرصتی است برای تبادل تجربیات و یادآوری خاطرات گذشته که این خود باعث نزدیکی بیشتر افراد به یکدیگر می‌شود به طوری که این سنت، موجب تقویت روحیه همکاری و همیاری در جامعه می‌شود و افراد را به یادآوری مسئولیت‌های اجتماعی‌شان ترغیب می‌کند.

توزیع سبدهای غذایی، کمک مالی به خانواده‌های بی‌بضاعت و حمایت از یتیمان از جمله اقداماتی است که در این ماه به وفور انجام می‌شود و بسیاری از افراد نیز با شرکت در طرح‌های خیریه و جمع‌آوری کمک‌های مردمی سعی در کاهش مشکلات اقتصادی نیازمندان دارند.

فرهنگ ایرانی در ماه رمضان، غنی و متنوع است چرا که آداب و رسوم مختلفی در این ماه وجود دارد و هر کدام نمایانگر ارزش‌های انسانی و اجتماعی مردم ایران زمین است.

انتهای پیام