فرزاد مهرجو در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به اثرات زیست‌محیطی شیرابه‌ها بر منابع آب‌وخاک اظهار کرد: شیرابه‌ها با توجه به حضور آلاینده‌های متعددی ازجمله آلی، فلزات سنگین، اسیدی و غیره می‌توانند موجب آلودگی آب‌وخاک شده، محیط‌زیست، آب‌وخاک را دچار اختلال کنند و  سپس موجب بر هم خوردن تعادل و اختلال در حیات موجودات زنده شود.

وی ادامه داد: آلاینده‌های شیرابه، گاها خاصیت سمی دارند که می‌تواند موجب از بین رفتن موجودات زنده در خاک و آب شود و یا می‌تواند با ورود به زنجیره غذایی، وارد بدن انسان شده و اثرات مخربی برای سلامت انسان داشته باشد.

مهرجو در خصوص روش‌های کاهش تولید زباله خانگی افزود: یکی از مهم‌ترین روش‌ها برای کاهش تولید زباله خانگی، پیشگیری و کاهش تولید زباله است که متناسب با طریقه مصرف، می‌توان زباله کمتری تولید کرد. به‌طور مثال در بسیاری از کشورها از جمله انگلستان استفاده از پلاستیک یک‌بارمصرف ممنوع شده است.

وی اعلام کرد: اگر در نحوه خرید لوازم و موارد مورد نیاز، فرهنگ‌سازی مناسبی انجام شود، قطعاً در نهایت زباله کمتری در خانه تولید خواهد شد، همچنین با تفکیک زباله در خانه می‌توان به مدیریت پسماند کمک کرد.

لزوم آگاهی بخشی به جامعه درزمینهٔ تفکیک زباله

این متخصص در حوزه آب و محیط‌زیست با انتقاد از نبود روش مناسبی برای بازیافت گفت: فقط در بعضی‌اوقات برخی افراد در خانه زباله‌های تر ازجمله مواد غذایی را از زباله‌های خشک مثل پلاستیک، شیشه، کاغذ و غیره جدا کرده که برای فروش، زباله‌های خشک را به مراکز بازیافت یا ماشین‌های دوره گرد خرید زباله‌های خشک تحویل می‌دهند اما باید مردم را نسبت به اهمیت تفکیک زباله تر و خشک آگاه کرد.

وی ادامه داد: در این راستا فرهنگ‌سازی و آگاهی‌رسانی با جلسات متعدد حضوری در خانه‌های محیط‌زیست، سراهای محله، مساجد و شورای شهر از طرف اداره محیط‌زیست، شهرداری و دانشگاه‌ها و تهیه پوسترهای مناسب در خصوص اهمیت تفکیک زباله‌های خشک و تر، همچنین تأثیرات آنها برای سلامت انسان و محیط‌زیست و درآمدهای مالی از این موارد، می‌تواند برای عموم مردم  مفید باشد.

این استاد دانشگاه نقش مدارس را در آموزش مدیریت پسماند مهم وموثر دانست و گفت: اگر از کودکی و نوجوانی مدیریت پسماند آموزش داده شود، قطعاً این موضوع نهادینه خواهد شد و این موضوع به والدین نیز منتقل می‌شود که می‌تواند به جامعه نیز در خصوص آشنایی با نحوه روش‌های متعدد مدیریت پسماند کمک کرد.

مهرجو خاطرنشان کرد: کودکان بسیاری از مهارت‌ها را در مدرسه کسب می‌کنند و از مربیان خود پیروی خواهند کرد؛ با تشویق کودکان در مدارس با روش‌هایی ازجمله کشیدن نقاشی، نمایش فیلم و بازی‌های مربوطه می‌توان موضوع مدیریت پسماند را به آنها آموزش داد.

وی با اشاره به لزوم مدیریت پسماندهای صنعتی، اضافه کرد: مدیریت پسماند صنعتی شامل مجموعه اقداماتی است که هر صنعت متناسب با قانون باید انجام دهد که منجر به مدیریت پسماند، کاهش آسیب‌های بهداشتی و محیط‌زیستی شود.

 این متخصص در حوزه آب و محیط‌زیست تاکید کرد: ازاین‌رو هر صنعت موظف است پسماندهای تولیدشده خود را با استفاده از روش‌هایی ازجمله تفکیک، بازیافت، استفاده از مواد با سمیت کمتر و دوستدار محیط‌زیست، دفن در محل مناسب دفع، کاهش در مبدأ، استفاده از پسماندهای آلی ازجمله مواد غذایی و پوست میوه برای تولید کود کمپوست مدیریت کند و در غیر این صورت توسط مراجع قانونی ازجمله شهرداری و اداره حفاظت محیط‌زیست می‌تواند جریمه مالی شود.

مهرجو در خصوص دفع زباله‌های کشاورزی و تأثیر آن بر محیط‌زیست، اعلام کرد: پسماندهای کشاورزی بقایای گیاهی حاصل از کشاورزی هستند، این جریان‌های زباله از زمین‌های زراعی و باغداری سرچشمه می‌گیرند؛ پسماند کشاورزی، بخش‌هایی از محصولات زراعی است که برای غذای انسان یا جانوران استفاده نمی‌شود؛ که در صورت عدم مدیریت مناسب، پسماندهای کشاورزی می‌توانند به آلودگی خاک، آب‌وهوا منجر شده و درنتیجه تهدید جدی برای سلامت اکوسیستم‌های محلی ایجاد کنند.

مهرجو یادآور شد: این آلودگی‌ها نه تنها کیفیت محصولات کشاورزی را کاهش می‌دهند، بلکه می‌توانند هزینه‌های درمانی و بهداشتی را نیز افزایش دهند.

وی به اثرات مخرب زباله‌های پلاستیکی بر اکوسیستم، اشاره کرد و گفت: ۴۰۰ سال طول می‌کشد تا پلاستیک در آب تجزیه شود و ۸۰۰ سال طول می‌کشد تا  در خاک تجزیه شود، این در حالی است که زباله‌های پلاستیکی می‌توانند باعث مسدود شدن مسیر جریان آب، کاهش اکسیژن محلول در آب و آسیب به گیاهان و جانوران آبزی و خاکی در اکوسیستم‌ها شوند.

این متخصص در حوزه آب و محیط‌زیست، یکی از تأثیرات منفی آلودگی آب ناشی از پلاستیک را مرگ‌ومیر آبزیان عنوان کرد و گفت: آبزیان می‌توانند به روش‌های مختلفی از پلاستیک آسیب ببینند، برای مثال، آبزیان ممکن است پلاستیک را با غذا اشتباه بگیرند و آن را بخورند.

افزایش چشمگیر تولید زباله‌های الکترونیکی

این متخصص حوزه آب و محیط‌زیست گفت: با پیشرفت تکنولوژی و استفادهٔ بیشتر از لوازم الکترونیکی در سازمان‌ها، تولید زباله الکترونیکی نیز به‌طور چشمگیری افزایش‌یافته است. این زباله‌ها شامل محصولات الکترونیکی قدیمی و ازکارافتاده می‌شود.

مهرجو با اشاره به اینکه باید از آلودگی ناشی از زباله‌های الکترونیکی جلوگیری کرد، افزود: در صورت عدم دفع صحیح زباله‌های الکترونیکی، محیط‌زیست به خطر می‌افتد زیرا این زباله‌ها حاوی مواد سمی و فلزات سنگین خطرناکی ازجمله سرب، جیوه و کادمیم هستند، به ویژه آنکه بسیاری از این ضایعات در حالی دور ریخته می‌شوند که هنوز قابل‌استفاده هستند.

وی افزود: روش‌های متعددی برای مدیریت زباله‌های الکترونیکی وجود دارد که ازجمله می‌توان به بازیافت و استخراج مواد ارزشمند آنها اشاره کرد؛  البته روش مصرف ما می‌تواند مؤثر باشد، به‌طور مثال می‌توان از باطری‌های قابل شارژ به‌جای باطری‌های معمولی  استفاده کرد.

مهرجو بیان کرد: ازجمله کارهایی که می‌توان با انجام آن از تولید زباله بیشتر جلوگیری کرد، این است که خرید دستگاه جدید فقط در صورت لزوم انجام شود، زیرا همه دستگاه‌ها عملکرد شبیه به هم دارند و با استفاده صحیح و نگهداری منظم، می‌توان عمر دستگاه‌های الکترونیکی را نیز افزایش داد.

راهکارهای فناورانه برای کاهش تولید زباله

 این استاد دانشگاه راهکارهای فناورانه برای کاهش تولید زباله را، فناوری‌های نوین در بازیافت، مشارکت شهروندان، مدیریت پایدار پسماند، اقتصاد چرخشی و فرهنگ و اجتماعی عنوان کرد و گفت: این مضامین می‌تواند شامل زیرمجموعه‌هایی مانند هوش مصنوعی، رباتیک، اینترنت اشیاء برای فناوری‌های نوین در بازیافت؛ آموزش و فرهنگ‌سازی، پاداش و تشویق و ابتکارات جامعه برای مشارکت شهروندان و سیاست‌های دولتی، زیرساخت‌ها و استراتژی‌های کاهش تولید پسماند برای مدیریت پایدار پسماند  باشد.

وی با اشاره به ایده‌های نوآورانه برای بازیافت زباله، از پیشرفت فناوری‌های جدید بازیافت خبر داد و گفت: فناوری‌های نوین مانند ۵G، اینترنت اشیاء و هوش مصنوعی در حال دگرگونی صنعت بازیافت هستند، این فناوری‌ها به بهبود فرآیندهای تولید، ارتقای روش‌های بازیافت و مدیریت بهینه‌تر پسماند کمک می‌کنند.

مهرجو اینترنت اشیاء را نوعی از فناوری‌های جدید بازیافت دانست و گفت: این تکنولوژی با اتصال به سطل‌ها و کامیون‌های حمل زباله، اطلاعات مربوط به نوع و مقدار زباله را جمع‌آوری و بهینه‌سازی فرآیند جمع‌آوری و بازیافت را انجام می‌دهد. هوش مصنوعی نیز با تجزیه‌وتحلیل این داده‌ها، به تفکیک و بازیافت بهتر زباله کمک می‌کند.

وی در خصوص فناوری ۵G اعلام کرد: با افزایش سرعت و ظرفیت شبکه، امکان انتقال و پردازش حجم عظیمی از داده‌ها را فراهم می‌کند. Big Data نیز با تجزیه‌وتحلیل این داده‌ها، به برنامه‌ریزی دقیق‌تر و مدیریت کارآمدتر فرآیند بازیافت کمک می‌کند؛ چاپ سه‌بعدی نیز نوعی از فناوری‌های جدید بازیافت محسوب می‌شود که با استفاده از مواد بازیافتی، امکان تولید محصولات جدید و خلاقانه را فراهم می‌کند.

مهرجو در خصوص نمونه‌هایی از کاربردهای انواع فناوری بازیافت، گفت: مواردی ازجمله اپلیکیشن‌های موبایل، اپلیکیشن‌هایی مانند Ecoembes، ربات‌های تفکیک زباله مثل ربات‌های هوشمند ZenRobotics که برای تفکیک و بازیافت انواع مختلف زباله به کار گرفته می‌شوند و پلتفرم‌های آنلاین مانند The Recycler که به خریداران و فروشندگان مواد بازیافتی کمک می‌کند تا به یکدیگر متصل شوند؛ انواع کاربردی از فناوری‌های جدید بازیافت محسوب می‌شوند.

نقش مدیریت شهری و روستایی در کنترل بحران زباله

این متخصص حوزه آب و محیط‌زیست مشکل بحران زباله در مناطق روستایی را به‌مراتب کمتر از مناطق شهری دانست و با تأکید بر اینکه شهروندان و روستانشینان می‌توانند نقش مؤثری در کاهش تولید زباله و مدیریت آن‌ها داشته باشند؛ اظهار کرد: مدیریت پسماند در شهرداری‌ها به‌عنوان یکی از وظایف اصلی و حیاتی این نهادهای شهری در نظر گرفته می‌شود؛ این وظیفه شامل برنامه‌ریزی، اجرا، نظارت و ارزیابی فرآیندهای مختلف مرتبط با جمع‌آوری، حمل‌ونقل، بازیافت و دفع پسماندها در محدوده شهری است.

وی با اشاره به ر اهکارهای پیشنهادی از سوی کارشناسان محیط‌زیست در خصوص کنترل بحران زباله یادآور شد: فرهنگ‌سازی در مدیریت پسماند بسیار اساسی است و به‌منظور ایجاد تغییر در رفتارها و عادات شهروندان در ارتباط با مصرف، جمع‌آوری، بازیافت و دفع پسماندها انجام می‌شود.

مهرجو با تأکید بر اهمیت فرهنگ‌سازی در زمینهٔ کنترل بحران زباله گفت: فرهنگ‌سازی به شهروندان کمک می‌کند تا آگاهی بیشتری در مورد اهمیت مدیریت صحیح پسماند و تأثیرات زیست‌محیطی آن کسب کنند و با ایجاد فرهنگی که از جمع‌آوری منظم زباله‌ها، جدا کردن مواد قابل بازیافت و استفاده بهینه از منابع فراهم‌شده باشد، می‌توان افراد را به رفتارهای مثبت در این زمینه تشویق کرد.

وی افزود: با ادمه این روند و تغییر در رفتارهای شهروندان، میزان پسماند تولیدی نیز کاهش می‌یابد که به مدیریت پسماند بهتر و کاهش هزینه‌ها کمک می‌کند، همچنین رفتارهای سلامت‌محور مانند جمع‌آوری و دفع صحیح زباله‌ها می‌تواند به حفظ بهداشت عمومی و جلوگیری از آلودگی هوا و آب کمک کند.

انتهای پیام