کاهش بارندگی‌ها، افزایش دما و تغییرات اقلیمی، منابع آبی این منطقه را به شدت تحت تأثیر قرار داده و نگرانی‌های فزاینده‌ای را در میان مردم و مسئولان به وجود آورده است.
این پدیده نه تنها زندگی روزمره مردم را تحت‌الشعاع قرار داده، بلکه اکوسیستم‌های حساس منطقه را نیز به خطر انداخته است، لذا خشکسالی در کردستان، ابعاد گوناگونی در حوزه کشاورزی، حوزه شرب و مخاطرات محیط زیست دارد.
از یک سو، کشاورزان که بخش عمده‌ای از اقتصاد منطقه را تشکیل می‌دهند، با کمبود آب برای آبیاری مزارع خود مواجه و این امر منجر به کاهش تولید محصولات کشاورزی و خسارات اقتصادی سنگین شده است. از سوی دیگر، کمبود آب شرب، به ویژه در مناطق روستایی و دورافتاده، به یک چالش جدی تبدیل شده و زندگی مردم را با مشکلات عدیده‌ای روبرو کرده است.
همچنین خشکسالی تأثیرات مخربی بر محیط زیست کردستان نیز داشته است. کاهش جریان آب در رودخانه‌ها و چشمه‌ها، منجر به خشک شدن تالاب‌ها و مراتع شده و تنوع زیستی منطقه را به خطر انداخته است.
با توجه به این شرایط، مدیریت منابع آب و اتخاذ تدابیر مناسب برای مقابله با خشکسالی، به یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر تبدیل شده است.
تغییر الگوی کشت، استفاده از روش‌های نوین آبیاری، مدیریت مصرف آب در بخش‌های مختلف و فرهنگ‌سازی در زمینه صرفه‌جویی، از جمله راهکارهایی هستند که می‌توانند به کاهش اثرات خشکسالی در کردستان کمک کنند.
آرش آریانژاد -مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کردستان- در گفت‌وگو با ایسنا به تشریح وضعیت منابع آبی استان و چالش‌های ناشی از خشکسالی پرداخت و بر ضرورت مدیریت مصرف آب در بخش‌های مختلف، به‌ویژه کشاورزی، تأکید کرد.
آریانژاد، در ابتدای سخنان خود، با اشاره به تکرار دوره‌های متناوب خشکسالی در کشور، گفت: متأسفانه کشور ما در سال‌های اخیر با تکرار دوره‌های خشکسالی مواجه است و امسال نیز چهارمین یا پنجمین دوره خشکسالی متوالی را تجربه می‌کنیم.
وی افزود: با توجه به موقعیت جغرافیایی ایران در منطقه خشک و نیمه‌خشک، بارش‌های فصلی نیازمند مدیریت صحیح در حوزه‌های آبی و مصرف، به‌ویژه در بخش کشاورزی و شرب است.
کاهش ۱٨ درصدی بارندگی‌ها در کردستان
آریانژاد در ادامه به تشریح وضعیت سدهای استان پرداخت و گفت: بر اساس آخرین پایش‌ها، میانگین بارندگی در استان از ابتدای سال آبی تاکنون ۲۸۲ میلی‌متر بوده که نسبت به میانگین سال گذشته و بلندمدت، حدود ۱۸ درصد کاهش داشته است.
وی افزود: استان کردستان دارای ۱۸ سد است که هفت سد از آن‌ها به‌طور مستقیم در تأمین آب شرب شهروندان نقش دارند. خوشبختانه، به جز دو سد بانه و عباس‌آباد، سایر سدها در وضعیت مناسبی برای تأمین آب شرب قرار دارند.
این مقام مسئول با اشاره به اینکه حدود ۶۵ درصد از مخازن سدهای استان پر است، گفت: این میزان نسبت به سال گذشته که حدود ۷۸ تا ۷۹ درصد بود، کاهش نشان می‌دهد. با این حال، کاهش عمدتاً در سدهایی که تأمین‌کننده آب شرب هستند، رخ نداده است.
مصرف بهینه آب به معنی کم مصرف کردن نیست
آریانژاد با تأکید بر ضرورت مصرف بهینه آب، گفت: مصرف بهینه به معنای کم مصرف کردن نیست، بلکه به معنای مصرف صحیح و درست است. به‌عنوان مثال، در شهر بانه که در فصول گرم و تعطیلات پذیرای مسافران زیادی است، الگوهای مصرف آب شرب بسیار بالاتر از میانگین کشوری است.
وی افزود: از آنجایی که منابع آبی ما در این شهر محدود است و با توجه به افزایش جمعیت در فصول گرم، نیاز به مدیریت مصرف آب بیش از پیش احساس می‌شود.
تغییر الگوی کشت راهی برای مدیریت مصرف آب در بخش کشاورزی
آریانژاد در پاسخ به سوالی درباره مدیریت مصرف آب در بخش کشاورزی، گفت: بر اساس سند سازگاری با کم‌آبی، عمده مصارف آب استان در بخش کشاورزی است که برای جبران کم‌آبی در این بخش، نیاز به تغییر الگوی کشت و رعایت الگوی کشت است.
وی افزود: متأسفانه قانون مدونی برای اجبار کشاورزان به کشت خاص در مناطق مختلف وجود ندارد و این امر نیازمند فرهنگ‌سازی و برنامه‌ریزی گسترده است. با این حال، در سال‌های اخیر، به‌ویژه در دشت‌های شرقی استان، با توجه به کمبود آب، شاهد تغییر الگوی کشت بوده‌ایم.
۹۲ درصد مصرف آب استان مربوط بە کشاورزی است
مدیرعامل امور آب منطقه‌ای کردستان در ادامه با اشاره به اینکه حدود ۹۲ درصد مصرف آب استان در بخش کشاورزی، ۵ تا ۶ درصد در بخش شرب و مابقی در بخش صنعت و خدمات است، گفت: باید برنامه‌ریزی‌های استان را به سمت جذب سرمایه‌گذار در بخش صنعت سوق دهیم.
آریانژاد با اشاره به اینکه مدیریت بهره‌برداری از سه سد بوکان، گاوشان و تالوار بر عهده استان کردستان نیست، گفت: با این حال، عمده حجم آب این سدها در مصارف استان تعیین می‌شود.
وی افزود: با رایزنی‌های استاندار کردستان در سطح کشوری، امیدواریم تخصیص‌های استان از این سدها افزایش یابد.
آریانژاد تأکید کرد: تا زمانی که تمام موارد مرتبط با کشاورزی، صنعت، خدمات و شرب در استان کردستان تأمین نشود، هیچ آب مازادی از کردستان خارج نخواهد شد.
وی در ادامه به بهره‌برداری از طرح‌های آبی در استان اشاره کرد و گفت: سدهای رمشت و امیرآباد در شهرستان کامیاران، سد زیویه، سد گاوشان، سد گاران مریوان، سد سنگ سیاه و سد سورال دهگلان به بهره‌برداری رسیده‌اند. امسال نیز پیگیر اعتبارات شبکه پایاب سد سیازاخ در دیواندره هستیم.
بهره‌برداری از ۵۵۰ هکتار اراضی پایاب سد رمشت
آریانژاد بیان کرد: سد رمشت و امیرآباد هم در دو ماه آینده در کامیاران به همراه ۵۵۰ هکتار شبکه پایاب سد افتتاح می‌شود و ۵۵۰ هکتار پایاب سد رمشت هم بهره‌برداری می‌شود.
وی اظهار کرد: همچنین شبکه سد زیویه و سد گاوشان کاملاً به بهره‌برداری رسیده و در مریوان هم که از لحاظ مرز استراتژیک است تا یک ماه آینده ۴۶۵۰ هکتار پایاب آن به بهره‌برداری می‌رسد.
آریانژاد عنوان کرد: سدهای سورال و سنگ سیاه هم سال گذشته با ۱۸۰۰ و ۱۲۰۰ هکتار شبکه پایاب به بهره‌برداری رسیدند و تنها شبکه پایاب سد سیازاخ دیواندره امسال نیاز به اعتبار و نگاه ویژه ملی دارد.
اولویت وزارت نیرو تامین آب شرب است
وی اضافه کرد: اولویت امسال وزارت نیرو تأمین آب شرب پایدار و سالم است گرچه ۶۵ درصد سدهای کردستان به طور میانگین پر است اما نسبت به سال قبل میزان کاهشی از پرشدگی مشهود است.
مدیریت پایدار منابع آب؛ از نشت‌یابی هوشمند تا فرهنگ‌سازی مصرف بهینه
فرهاد، مدیرعامل آبفای کردستان نیز در گفت‌وگو با ایسنا با تشریح راهکارهای این سازمان برای مدیریت منابع آب، تأکید کرد که با همکاری مردم و استفاده از فناوری‌های نوین، می‌توان بر چالش‌های کم‌آبی در استان فائق آمد.
وی در پاسخ به سوالی درباره روش‌های شناسایی و جلوگیری از نشت آب در سیستم‌های توزیع گفت: جلوگیری از نشت آب، یکی از اولویت‌های اصلی ما در آبفای کردستان است. برای این منظور، از روش‌های مختلفی استفاده می‌کنیم که شامل رفع به موقع حوادث، اصلاح و بازسازی شبکه‌های فرسوده و انشعابات قدیمی، بازسازی خطوط انتقال، مدیریت بهره‌برداری و نگهداشت برنامه‌ای و سرویس و تعمیرات دوره‌ای و پیشگیرانه، کیفیت آب‌بندی اتصالات و مخازن هنگام اجرا و بازرسی و نظارت فنی مطابق استانداردهای مهندسی و استفاده از متریال مرغوب و مطابق استاندارد، استفاده از تجهیزات مدرن نشت‌یابی برای پیمایش و شناسایی نشت‌های نامرئی، مدیریت و زون‌بندی فشاری شبکه در محدوده مجاز و جلوگیری از ضربه قوچ با انجام طراحی بهینه و قطع انشعابات غیرمجاز است.
کیفیت آب دغدغه اصلی آبفای کردستان
وی افزود: کیفیت آب، یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های ما در آبفای کردستان است که برای بهبود کیفیت آب، اقداماتی شامل
استفاده از فناوری‌های دانش‌بنیان مانند ازن‌زنی و کربن فعال علاوه بر روش‌های معمول تصفیه، جلوگیری از ورود فاضلاب و شیرابه به دریاچه سدهای تأمین‌کننده آب شرب در راستای حفاظت از محیط زیست، حفاظت چاه‌ها در مواقع بارندگی صورت می‌گیرد.
استفاده از منابع آب غیرمتعارف نیازمند فرآیندهای گران قیمت است
فرهاد در پاسخ به سوالی درباره استفاده از منابع آب غیرمتعارف و خاکستری گفت: استفاده از آب دریا نیازمند فرآیندهای گران‌قیمت تصفیه مانند تأسیسات آب شیرین‌کن و نمک‌زدایی با روش اسمز معکوس بوده و جمع‌آوری آب باران نیاز به ایجاد تأسیسات در منازل دارد.
ضرورت مدیریت بحران آب در خشکسالی
وی در پاسخ به سوالی درباره راهکارهای مدیریت بحران آب در مواقع خشکسالی عنوان کرد: در مواقع خشکسالی، مدیریت منابع آب از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. برای این منظور، راهکارهایی همچون تصفیه و گندزدایی آب‌های سطحی مانند رودخانه با فیلترهای شنی تحت فشار، مدیریت توزیع، مدیریت تقاضا و مصرف، آگاهی‌بخشی و فرهنگ‌سازی، در نظر گرفتن چاه‌های رزرو و منابع تأمین جایگزین در نظر گرفته شده است.
محمد فرهاد در ادامه سخنان خود درباره بازیافت آب در خانه ها و کارخانه ها گفت: بازیافت پساب حاصل از بک واش تصفیه خانه‌های آب که معادل سه درصد تولید می‌باشد، قابل بازیافت است اما به دلیل تجمع باکتری‌های فراوان دارای چالش‌ها و پیچیدگی‌های خاصی می‌باشد.
وی در پایان، با اشاره به وضعیت آب در استان خاطرنشان کرد: در استان کردستان مشکلی به لحاظ تأمین آب وجود ندارد و با همکاری مردم و رعایت الگوی مصرف، امسال را بدون مشکل سپری خواهیم کرد، اما چنانچه همکاری و رعایت الگوی مصرف از سوی شهروندان انجام نشود، ممکن است در برخی نقاط دچار مشکلاتی شویم.
انتهای پیام
نظرات