در آستانه دیدار تیم‌های ذوب‌آهن و استقلال خوزستان، باشگاه ذوب‌آهن با انتشار پوستری خلاقانه، توجه‌ها را به دیوارنویسی‌های غیرمجاز روی آثار تاریخی که یکی از معضلات فرهنگی شهر اصفهان است، جلب کرده است؛ تصویر سی‌وسه‌پل به‌عنوان یکی از نمادهای تاریخی و فرهنگی اصفهان، با دیوارنویسی‌هایی که در سال‌های اخیر بر پیکره‌اش نقش بسته‌اند، جلوه‌ای دلخراش از این اثر دیدنی خلق کرده است تا حفاظت از میراث فرهنگی به دست فراموشی سپرده شود.
دیوارنویسی‌های غیرمجاز روی بناهای تاریخی نه‌تنها به زیبایی‌شناسی شهر آسیب می‌زند، بلکه هویت فرهنگی و تاریخی آن را نیز تهدید می‌کند. سی‌وسه‌پل به‌عنوان یکی از شاهکارهای معماری صفوی، نمادی از تاریخ و فرهنگ اصفهان است که به حفاظت و نگهداری ویژه‌ای نیاز دارد.
در روزهایی که رقابت‌های لیگ برتر به هفته‌های حساس خود رسیده، باشگاه ذوب‌آهن اصفهان با اقدامی خلاقانه و فراتر از مستطیل‌سبز، بار دیگر نشان داد که فوتبال می‌تواند بلندگوی فرهنگ، آگاهی و دغدغه‌های اجتماعی باشد.
سی‌وسه‌پل به‌عنوان نماد شهر اصفهان و یکی از شاهکارهای دوره صفوی با دیوارنویسی‌ها و یادگاری‌های ناخوشایند زخمی شده است. همان زخم‌هایی که سال‌هاست بر پیکره میراث فرهنگی شهر نقش بسته، بدون اینکه درمانی جدی برای‌شان پیدا شود. شاید استفاده از محبوبیت فوتبال برای انتقال یک پیام فرهنگی، آن دسته از مردمی را که رفتارهای ناپسندی دارند با مسئولیت‌های فرهنگی، مدنی و انسانی بیشتر آشنا کند.
سی‌وسه‌پل؛ میراث زخمی، غرور فراموش‌شده
سی‌وسه‌پل فقط یک پل نیست. برای اصفهانی‌ها، ایرانی‌ها و حتی برای گردشگران جهانی، این بنا یادگار هویت و تاریخ است، اما با گذشت زمان و غفلت از مراقبت‌های فرهنگی، حالا بسیاری از این نمادها دچار فرسایش فیزیکی و روحی شده‌اند. وقتی یادگاری نوشتن روی سنگ‌های تاریخی عادی می‌شود، یعنی ذهن‌ها دیگر به هویت خود بی‌تفاوت شده‌اند.
فوتبال؛ فرصتی برای بازسازی ذهن جامعه
با توجه به گستردگی مخاطبان فوتبال، باشگاه‌هایی مانند ذوب‌آهن و سپاهان در شهری همچون اصفهان می‌توانند نقشی کلیدی در بازسازی ذهن و فرهنگ عمومی ایفا کنند. وقتی یک پوستر ورزشی می‌تواند تلنگری باشد برای توقف یک رفتار آسیب‌زا، یعنی فوتبال فراتر از نتایج، جدول و گل‌زنی رفته است. ورزش به اصل خود، یعنی رشد و بالندگی انسان برگشته است.
چه خوب است اگر در هر مسابقه، با یک پیام فرهنگی، اجتماعی یا زیست‌محیطی برای تماشاگر داخل ورزشگاه و مخاطب فضای مجازی آگاهی‌بخشی شود. این کار نه تبلیغاتی است و نه فرعی، این بخشی از مسئولیت اجتماعی باشگاه‌هاست.
ورزش، آگاهی و زخمی به نام سی‌وسه‌پل
فوتبال، فقط یک بازی نیست. برای بسیاری از مردم، فوتبال نماد تعلق، هویت و شور اجتماعی است. آثار تاریخی، نماد فرهنگ و گذشته یک ملت هستند که نقش و کارکرد مشابهی در زندگی مردم داشته و هویت‌ساز است.
آسیب به میراثی که نه فقط معماری، بلکه بخشی از حافظه جمعی شهر اصفهان است
اگر فوتبال را زبان مشترک مردم امروز بدانیم، آثار تاریخی نیز صدای ماندگار گذشته‌اند. حال هر دو در معرض تهدید بی‌توجهی قرار دارند. همان‌طور که با بی‌اخلاقی، حاشیه‌سازی، شرط‌بندی، فساد و خشونت، فوتبال را از معنا تهی می‌کنیم، با بی‌ملاحظگی و یادگاری‌نویسی، میراث تاریخی‌مان را هم زخمی می‌کنیم. سی‌وسه‌پل، سال‌های زیادی قربانی همین بی‌توجهی‌ها شده است. یادگاری‌هایی که قرار بود خاطره باشند، حالا به زخم‌هایی تبدیل شده‌اند که زیبایی بنا را نشانه رفته‌اند. آیا ورزش ما هم به چنین سرنوشتی دچار شده و فوتبال که باید الهام‌بخش و جریان‌ساز باشد، روزی به پل زخم‌خورده‌ای تبدیل می‌شود که دیگر هویت و ارزشی ندارد؟
کارکرد فوتبال، فقط در گل‌زنی و قهرمانی نیست. همان‌طور که سی‌وسه‌پل فقط برای عبور از رودخانه ساخته نشده بود. این‌ها، بخشی از تاریخ مردمی هستند که باید بدانند چه چیزهایی را می‌شود ساخت و چه چیزهایی را نباید خراب کرد.
امروزه هر ورزشگاه یک میدان آگاهی‌سازی و هر بازی، فرصتی برای انتقال پیام است. همان‌طور که یک پل تاریخی فقط برای عبور نیست، یک باشگاه ورزشی هم فقط برای بازی کردن نیست. مهم آن است که مردم بفهمند یادگاری نوشتن روی سی‌وسه‌پل، شبیه توهین به پیراهن تیم محبوب‌شان است، شبیه بی‌احترامی به چیزی که سال‌ها برایش عشق نثار کرده‌اند.
فوتبال و آثار باستانی، هر دو متعلق به مردم هستند. مردم اگر قدرشان را ندانند، نه از فوتبال و نه از پل دیگر چیزی باقی نمی‌ماند. در شهری که سی‌وسه‌پل، نماد تاریخ و هنر است، حالا این بنای باعظمت تبدیل به بوم بی‌رحمانه‌ای برای عقده‌گشایی، خودنمایی یا صرفاً «جا گذاشتن ردّی از خود» شده است.
یادگاری‌نویسی‌هایی که نه فقط چهره معماری یک دوره را خراب کرده‌اند، بلکه نشان داده‌اند چقدر از مفهوم «مالکیت جمعی» فاصله گرفته‌ایم، اما این اتفاق فقط محدود به آثار تاریخی نیست. سکوهای ورزشگاه‌ها هم به‌نوعی دیگر شاهد همان بی‌توجهی‌اند. فحاشی، توهین، الفاظ رکیک و خشونت کلامی، حالا بخش جدانشدنی برخی مسابقات فوتبال در ایران شده‌اند. همان‌قدر که نقش یادگاری‌نویس روی سی‌وسه‌پل زشت است، فحاشی‌های هوادار روی سکو هم زشت است. یکی سنگ را زخمی می‌کند، دیگری روح ورزش را نشانه می‌گیرد. شاید اگر کمی با دقت نگاه کنیم، بفهمیم که سی‌وسه‌پل و ورزشگاه‌ها، هر دو نمادهایی هستند که مردم باید از آن‌ها محافظت کنند، اما امروز انگار هم فوتبال و هم میراث فرهنگی، قربانی یک عادت شده‌اند؛ فراموشی!
فراموش کرده‌ایم که آثار تاریخی فقط متعلق به گذشته نیستند، درست همان‌طور که فوتبال تنها ۹۰ دقیقه بازی نیست. هر دو، بخشی از هویت ما هستند و بخشی از آن‌چه باید به نسل بعد منتقل کنیم.
انتهای پیام
نظرات