دکتر طاهره رستمی در گفت و گو با ایسنا درباره بحران انرژی در ایران از نگاه جامعه‌شناختی اظهارکرد: بحران انرژی در ایران فقط یک مسأله فنی یا زیرساختی نیست. این بحران به‌طور عمده ریشه در نابرابری‌ها و ناهماهنگی‌های فرهنگی در الگوهای مصرف دارد. ذهنیت عمومی که انرژی را نامحدود و ارزان می‌داند، محصول سال‌ها غفلت از آموزش‌های فرهنگی است. اصلاح این نگرش باید در اولویت قرار گیرد چراکه حتی با پیشرفت‌های فنی و توسعه زیرساخت‌ها، اگر این ذهنیت تغییر نکند، بحران انرژی همچنان ادامه خواهد یافت.
این عضو پژوهشکده علوم بهداشتی جهاد دانشگاهی درباره پویش «۲۵ درجه» گفت: پویش «۲۵ درجه» یک حرکت فرهنگی است که می‌خواهد رابطه انسان با منابع طبیعی و مفهوم مصرف را بازتعریف کند. این پویش نه‌فقط به دنبال کاهش مصرف انرژی است بلکه در تلاش است تا رفتارهای مردم را تغییر دهد و آن‌ها را به سمت «مصرف مسئولانه» سوق دهد. آنچه این پویش را متمایز می‌کند، این است که بر اساس گفت‌وگو، آگاهی‌بخشی و مسئولیت جمعی شکل گرفته و نه اجبار. این رویکرد فرهنگی، تنها راهی است که می‌تواند موجب تغییرات واقعی و پایدار در رفتار جامعه شود.
وی درباره اقدامات ضروری به منظور فرهنگ‌سازی در این حوزه اظهارکرد: فرهنگ‌سازی در این حوزه نیازمند هم‌افزایی سه عامل اساسی است. اول، روایت‌سازی در رسانه‌ها باید به‌گونه‌ای باشد که به جای صرف استفاده از آمار، تجربیات و داستان‌های موفق مردم را به نمایش بگذارد. دوم، آموزش‌های رسمی و غیررسمی باید در همه سطوح، از مدرسه تا خانواده، به مردم اهمیت مصرف آگاهانه را منتقل کند. سوم ایجاد فرصت‌هایی برای مشارکت عملی مردم در طرح‌هایی که نتایج ملموسی دارند، بسیار مهم است. وقتی مردم نتایج مستقیم مشارکت خود را مشاهده کنند، انگیزه بیشتری برای ادامه این روند خواهند داشت.
این جامعه‌شناس در پاسخ به این پرسش که آیا پویش «۲۵ درجه» می‌تواند به تغییرات فرهنگی پایدار منجر شود یا اینکه فقط اقدامی موقت است؟ گفت: پویش «۲۵ درجه» اگر به‌درستی حمایت شود و استمرار یابد، می‌تواند به یک تغییر فرهنگی پایدار تبدیل شود. این پویش در واقع یک تمرین است برای بازتعریف مصرف، رفاه و مسئولیت اجتماعی. به‌طور خاص این حرکت می‌تواند فرهنگ «حق مصرف بی‌حد» را به «مسئولیت در مصرف» تغییر دهد و این تغییر به یک فرهنگ اجتماعی جدید تبدیل شود که در آن همه مردم به‌طور جمعی به تأثیر رفتار خود بر منابع عمومی توجه کنند.
وی درباره نقش نهادهای اجتماعی مختلف مانند خانواده‌ها، مدارس و رسانه‌ها در این فرایند اظهار کرد: بدون مشارکت فعال نهادهای اجتماعی، تحول فرهنگی امکان‌پذیر نیست. خانواده‌ها نخستین مکان آموزش ارزش‌ها هستند. اگر کودکان از همان ابتدا بیاموزند که مصرف بیش از حد همیشه بهترین انتخاب نیست، این آگاهی به بخشی از هویت آن‌ها تبدیل خواهد شد. مدارس نیز باید به‌طور جدی آموزش‌های مرتبط با سبک زندگی پایدار را در برنامه درسی خود بگنجانند. رسانه‌ها نیز باید درجهت تقویت روحیه جمعی، تصویر واقع‌گرایانه‌ای از بحران انرژی و ظرفیت‌های جامعه برای مقابله با آن ارائه دهند.
رستمی در پایان تاکید کرد: ما وارث زمین نیستیم بلکه امانت‌دار آن برای نسل‌های آینده‌ایم. آینده از تصمیم‌های کوچک امروز ما شکل می‌گیرد. پویش «۲۵ درجه» یک فرصت است تا به یاد بیاوریم که مسئولیت‌پذیری در مصرف منابع عمومی نیازمند مشارکت همه مردم است. هر خانه، هر کولر و هر تصمیم کوچک می‌تواند بخشی از راه‌حل باشد، نه بخشی از مشکل. اگر این مشارکت جمعی شکل بگیرد، تغییرات فرهنگی و اجتماعی پایدار و موثری در جامعه ایجاد خواهد شد.
انتهای پیام
نظرات