این جایزه که با هدف پاسداشت نام و یاد ادیب گرانقدر، ماموستا هه‌ژار و ارج نهادن به تلاش‌های نویسندگان و مترجمان این حوزه پایه‌گذاری شده، اکنون در آستانه‌ی برگزاری نخستین دوره‌ی خود قرار گرفته و موجی از شور و اشتیاق را در میان جامعه فرهنگی کردستان برانگیخته است.
این انتظار طولانی، نه تنها از سر دلدادگی به نام هه‌ژار که نماد خرد و دانش است، بلکه به دلیل نیاز مبرم به بستری برای دیده شدن و تقدیر از خالقان آثار ارزشمند در حوزه مطالعات کردی شکل گرفته و جایزه قلم هژار، اکنون به مثابه بارقه‌ای از امید در دل فرهنگ‌دوستان می‌درخشد و نویدبخش عصری نو در توجه به زبان، ادبیات و هنر کردی است.
با نزدیک شدن به روزهای برگزاری این جایزه بین‌المللی، حال تب و تاب محافل فرهنگی و ادبی کردستان رو به افزایش است؛ نام‌های بزرگی که سال‌ها با قلم خود به اعتلای فرهنگ این خطه همت گماشته‌اند و استعدادهای جوانی که تازه قدم در این راه نهاده‌اند، همگی چشم به این رویداد دوخته‌اند.
در واقع شمارش معکوس برای جایزه قلم هه‌ژار، نه فقط یک انتظار ساده، بلکه لحظه‌شماری برای جشن گرفتن داشته‌های فرهنگی و ادبی و تجدید پیمان با میراث گرانبهایی است که ماموستا هه‌ژار و دیگر بزرگان این عرصه برای ما به یادگار گذاشته‌اند و در چند روز آینده همگان شاهد به ثمر نشستن سال‌ها تلاش و همدلی هستند تا این رویداد تاریخی بە وقوع بپیوندد.
جایزه قلم هەژار، رویدادی بی‌نظیر با گستره‌ای فراتر از مرزها
مدیر جشنواره قلم هەژار گفت: بدون هیچ اغراقی، جایزه هه‌ژار تا به امروز، نخستین و بزرگ‌ترین جایزه تخصصی برای آثار منتشر شده به زبان کردی محسوب می‌شود.
یادگار کریمی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: آنچه این جایزه را از بسیاری از جوایز بین‌المللی متمایز می‌سازد، دامنه وسیع موضوعی آن است که نه تنها ادبیات، بلکه علوم انسانی و مطالعات میان‌رشته‌ای را نیز در بر می‌گیرد.
وی افزود: در حالی که اغلب جوایز جهانی تمرکز محدودی بر یک حوزه خاص مانند ادبیات، تاریخ، سیاست، علوم اجتماعی و پژوهش دارند، جایزه هەژار با توجه به غنای منابع کردی و فقدان جایزه‌ای جامع در این زمینه، تمامی حوزه‌های دانش را شامل شده است و همین گستردگی موضوعی، فرآیند داوری و مدیریت این جشنواره را به مراتب پیچیده‌تر ساخته است.
رویکردی فراگیر در نخستین دوره
کریمی بیان کرد: در این دوره آغازین، هیچ‌گونه محدودیت زمانی، زبانی یا جغرافیایی برای آثار ارسالی وجود نداشت و تنها شرط لازم، زنده بودن نویسنده اثر بود و بدین ترتیب، کتاب‌هایی از تمامی شاخه‌های علمی، ادبی، پژوهشی، داستانی و... به دبیرخانه جایزه قلم هەژار راه یافتند.
وی ادام داد: همچنین، میزان و تعداد جوایز در این دوره به طور قابل توجهی بیشتر از روال معمول جوایز ادبی در نظر گرفته شده است، با این حال، این رویکرد سخاوتمندانه، تنها مختص دوره نخست بوده و در سال‌های آتی، با محدودیت‌های بیشتری اعمال خواهد شد.
تأخیر در برگزاری و اهداف بلندمدت
کریمی تصریح کرد: بر اساس اساسنامه تدوین شده، مقرر بود جایزه قلم هه‌ژار در اواخر فروردین ماه و همزمان با سالروز تولد استاد هژار (۲۵ فروردین) برگزار شود، اما در نخستین سال برگزاری، علیرغم تمامی تلاش‌های صورت گرفته، حجم بسیار زیاد آثار ارسالی، تکمیل فرآیند داوری را در موعد مقرر با دشواری مواجه ساخت و در نهایت منجر به تعویق زمان برگزاری مراسم شد، اما باز با این حال طبق اساسنامه هدف اصلی برگزاری این جایزه در هفته پایانی فروردین و همزمان با سالگرد تولد ماموستا هه‌ژار است.
وی خاطرنشان کرد: این دوره نخست را می‌توان به عنوان یک دوره آزمایشی (پایلوت) تلقی کرد که اهداف و برنامه‌های ویژه‌ای برای آن تعریف شده است و مهم‌ترین هدف در این مرحله، کسب مجوز رسمی از شورای عالی انقلاب فرهنگی برای پیوستن جایزه قلم هژار به جمع جوایز ادبی معتبر در ایران است، زیرا دستیابی به این مهم، ضمن تخصیص بودجه‌ای مستقل به جایزه، زمینه را برای برگزاری باشکوه‌تر و با امکانات کامل‌تر آن در سال‌های آتی فراهم می‌کند.
رسانەها در سال‌های آتی به جایزه قلم هەژار راه خواهند یافت
مدیر جشنواره جایزه قلم هه‌ژار افزود: هنوز تصمیم قطعی در خصوص بازه زمانی برگزاری جشنواره اینکه یک ساله برگزار شود یا دو ساله هنوز اتخاذ نشده است و این امر به ارزیابی مدیران اجرایی بستگی دارد.
کریمی ادامه داد: در دوره نخست جایزه قلم هەژار قرار بر این بود که علاوە بر کتاب، بخش‌های دیگری را نیز برای جایزه از جمله بخش انتشارات و رسانه در نظر گرفته شود، اما متأسفانه به دلیل محدودیت زمان و حجم بالای آثار، امکان تمرکز بر جنبه‌های دیگر مانند رسانه فراهم نشد؛ با این حال بدون شک در دوره‌های آینده، بخش رسانه و انتشارات به عنوان شاخه‌های مهمی از حوزه نوشتن و مکاتبات، جایگاه شایسته خود را پیدا خواهند کرد و برنامه‌های قابل اجرایی برای آن‌ها در نظر گرفته خواهد شد.
عدالت در داوری و توجه به نسل جوان و بانوان، رویکرد مهم جایزه قلم هەژار
وی خاطرنشان کرد: در فرآیند داوری آثار، هیچ تصمیمی مبنی بر تفکیک جوایز بر اساس زمینه‌ها و محورهای موضوعی(مانند ادبیات، تاریخ و غیره) از پیش اتخاذ نشده بود، بلکه، جوایز بر اساس ارزیابی داوران و امتیازات کسب شده توسط آثار برگزیده تعیین شد و هیچ‌گونه تبعیضی بین محورهای مختلف قائل نشدیم.
کریمی توجه به جوانان و زنان نویسنده را از رویکردهای مهم این جشنواره دانست و یادآور شد: در این جشنواره سعی شده است که در صورتی که امتیازات یک نویسنده جوان و یک نویسنده با سن و سال بیشتر برابر بود، اولویت با انتخاب نویسنده جوان بود، به همین ترتیب در صورت برابری امتیازات بین یک نویسنده زن و یک نویسنده مرد، نویسنده زن به عنوان برگزیده انتخاب می‌شد که این رویکرد مثبت، نشان از توجه ویژه جایزه هه‌ژار به جوان‌گرایی و حمایت از نویسندگان زن دارد و این امر به خوبی در زمان برگزاری مراسم و اعطای جوایز مشهود خواهد بود.
فرآیند داوری دقیق و زمان‌بر، جایزه قلم هەژار
دبیر علمی جشنواره جایزه قلم هەژار گفت: با استقبال گسترده نویسندگان و ارسال آثار متنوع از مناطق مختلف ایران، دبیرخانه جشنواره با حجم قابل توجهی از آثار روبرو شده است.
نجم‌الدین جباری اظهار کرد: قرار بر این بود که جشنواره جایزه قلم هەژار همزمان با سالروز تولد ماموستا هەژار برگزار شود، اما استقبال بی‌نظیر از این جشنواره، فرآیند داوری را به دلیل لزوم بررسی دقیق و کارشناسانه تمامی آثار، زمان‌بر ساخته و منجر به تأخیر در اعلام نتایج نهایی و برگزاری مراسم اختتامیه شده است.
معیارهای سختگیرانه در انتخاب داوران
وی افزود: در راستای ارج نهادن به جایگاه نویسندگان و انتخاب شایسته‌ترین آثار، معیارهای سختگیرانه‌ای در انتخاب داوران این دوره از جشنواره اعمال شده است.
جباری ادامه داد: بهره‌مندی داوران از تجربه کافی در زمینه نقد و بررسی آثار ادبی و هنری، به عنوان اولویت اصلی مدنظر قرار گرفته است.
وی تصریح کرد: تلاش شده است تا حد امکان از اساتید برجسته دانشگاه‌های داخلی و خارجی به عنوان داور دعوت به همکاری شود تا رویکردی علمی و تخصصی در ارزیابی آثار حاکم باشد.
پختگی و دیدگاه جامع داوران از معیارهای انتخاب داوران
جباری ادامه داد: با توجه به اهمیت نگرش عمیق و همه‌جانبه در داوری، اولویت با انتخاب داوران با سن و تجربه بیشتر بوده است.
سه مرحله داوری برای تضمین عدالت در انتخاب آثار
دبیر علمی جشنواره اظهار کرد: همچنین فرآیند داوری آثار رسیده به دبیرخانه جشنواره جباری در سه مرحله دقیق و پیوسته انجام شده است که در مرحله اول، آثاری که از نظر کیفی در سطح پایینی قرار داشتند، از دور رقابت کنار گذاشته شدند.
وی اضافه کرد: در مرحله دوم: داوری تخصصی صورت گرفت به این ترتیب که آثار منتخب در مرحله نخست، توسط داوران متخصص در زمینه‌های مختلف مورد ارزیابی دقیق قرار گرفتند.
جباری بیان کرد: در مرحله سوم که مرحله ارزیابی نهایی و بازبینی آثار بود، آثاری که حد نصاب امتیاز لازم (۷۰ درصد) را در مرحله دوم کسب کردند، برای اطمینان از صحت و عدالت داوری‌های پیشین، مجدداً توسط گروه دیگری از داوران ارزیابی شدند.
وی یادآور شد: این رویکرد چندمرحله‌ای و دقیق در فرآیند داوری، بیانگر تعهد برگزارکنندگان جشنواره به انتخاب منصفانه و شایسته آثار برگزیده و قدردانی از تلاش‌های ارزشمند هنرمندان است.
۳٨ عنوان کتاب منتخب جایزه قلم هەژار هستند
مدیر جایزه ادبی قلم هەژار گفت: از بین ۹٤۱ عنوان کتاب ارسال شده به دبیرخانه «جشنواره قلم هەژار» در نهایت با تصمیم شورای سیاست‌گذاری، ۳۸ کتاب برنده جایزه قلم هەژار اعلام شدند که از این تعداد ۶ عنوان جایزه ویژه و ۳۲ جایزه شایسته تقدیر هستند.
اعتلای زبان و ادبیات کردی؛ هدف والای جشنواره
جباری، هدف اصلی از برگزاری این جشنواره را ارتقای سطح زبان و ادبیات کردی عنوان کرد و با اشاره به استقبال چشمگیر نویسندگان و ناشران، گفت: در مدت زمانی کمتر از دو ماه، ۹۴۱ عنوان کتاب ارزشمند به دبیرخانه جشنواره ارسال شد که این امر، گواه اطلاع‌رسانی صحیح و مؤثر در این زمینه است.
امید به پوشش تمامی سلایق و برگزاری اختتامیه با حضور مهمانان بین‌المللی
مدیر جایزه قلم هژار ابراز امیدواری کرد که این جشنواره بتواند تمامی سلایق و دیدگاه‌های مختلف را پوشش داده و به اهداف تعیین شده دست یابد.
وی در پایان خاطرنشان کرد: روزهای هفتم و هشتم خرداد ماه، میزبان برگزاری این رویداد فرهنگی خواهیم بود و مراسم اختتامیه و اهدای جوایز به ۳۸ برگزیده (۶ جایزه ویژه و ۳۲ جایزه شایسته تقدیر) در بعدازظهر روز پنجشنبه برگزار خواهد شد؛ همچنین، در این دوره میزبان حدود ۱۰۰ مهمان ارجمند از کشورهای عراق، ترکیه، آلمان، سوئد و استرالیا خواهیم بود.
استقبال گسترده از «جایزه قلم هەژار» نشان از پویایی و غنای ادبیات کردی دارد
دبیر علمی جشنواره جایزه قلم هەژار، استقبال گسترده از این جشنواره و حجم بالای آثار ارسالی به دبیرخانه را گواهی بر پویایی و غنای ادبیات کردی است.
نجم‌الدین جباری، اظهار کرد: حوزە ترجمه با ۱۹۷ اثر معادل ۲۱.۶ درصد بیشترین سهم را در میان آثار ارسالی داشته است.
وی در ادامه به میزان آثار ارسالی در سایر حوزەها پرداخت و افزود: ادبیات داستانی با ۱۲.۴ درصد، کتاب‌های کودک و نوجوان با ۱۱.۹ درصد، تحقیقات ادبی با ۶۹ اثر ۷.۳۱ درصد، مطالعات تاریخی با ۶ درصد، هنر و معماری یک درصد و محتوای آموزشی: ۰.۷ درصد آثار ارسالی به جشنواره جایزه قلم هەژار را بە خود اختصاص داده است.
جباری در ادامه در خصوص ترکیب جنسیتی شرکت‌کنندگان در این جشنواره گفت: ۷۴ درصد از مشارکت‌کنندگان را آقایان و ۲۶ درصد را بانوان تشکیل می‌دهند.
جباری داوری این دوره را با حضور ۸۴ کارشناس مجرب از داخل و خارج کشور اعلام کرد و افزود: در این دور از جشنواره از انتخاب داوران کم تجربه و یا دانشجو پرهیز و داوران را از میان صاحب‌قلمان باتجربه انتخاب کردیم، افرادی که درک عمیق‌تری نسبت به فرآیند آفرینش‌های ادبی داشته باشند.
جایزه قلم هەژار گامی برای اعتلای فرهنگ و ادبیات کردی
معاون پژوهشی دانشگاە کردستان گفت: جایزه قلم هەژار ریشه در اقدام نیک‌اندیشانه و دوراندیشانه خانواده ارجمند ماموستا هه‌ژار دارد، زیرا پس از فقدان ایشان، مسئولیت سترگ ساماندهی و انتشار آثار گرانبهایشان به دستان توانمند ماموستا مجید مردوخ روحانی سپرده شد، به دلیل اینکه خانواده ماموستا هەژار به خوبی می‌دانستند که پاسداری شایسته از این میراث ارزشمند، نیازمند بستر و نهادی ادبی است.
واگذاری مسئولیت به نهادهای فرهنگی کردستان
علی‌اکبر مظفری اظهار کرد: از این رو، با اقدامی خلاقانه و قابل ستایش، این مسئولیت خطیر و جایگاه فرهنگی به دانشگاه کردستان و بنیاد کردستان‌شناسی منتقل گردید و اسناد و مدارک موجود، به روشنی گواه این انتقال قانونی از سوی خانواده ماموستا هەژار به استاد مردوخ روحانی و متعاقباً اهدای آن به دانشگاه کردستان است.
وی افزود: ایده بنیادین شکل‌گیری این جایزه، هم‌آمیزی هوشمندانه‌ای از دو هدف است؛ نخست، ایجاد شالوده‌ای استوار برای حفظ، بازنشر و گرامیداشت میراث گران‌سنگ استاد هژار و دوم تلاشی مستمر و پویا برای توسعه، چاپ، انتشار و ارج نهادن به تمامی کتاب‌های کردی است.
تأثیرگذاری بر پژوهش و نشر کردی
مظفری بیان کرد: بدون تردید، این جشنواره ارزشمند می‌تواند نقش بسزایی در رونق‌بخشی به تحقیقات و پژوهش‌های مرتبط با فرهنگ و زبان کردی و همچنین برجسته‌سازی آثار مکتوب کردی ایفا کند.
وی ادامه داد: شایان ذکر است که پژوهشگاه کردستان‌شناسی همواره مسئولیت چاپ و انتشار آثار ماموستا هەژار را بر عهده داشته و این آثار نفیس در جایزه قلم هه‌ژار بازنمایی خواهد شد.
تکریم نام و یاد ماموستا هەژار
مظفری خاطرنشان کرد: در نهایت، هدف غایی و والای این جشنواره، پاسداشت مقام شامخ علمی و فرهنگی و گرامیداشت آثار جاودان ماموستا هەژار است.
مظفری یادآور شد: یکی از اهداف این جشنوارە جمع‌آوری اهالی قلم در یک محفل است و این جشنوارە به صورت پایلوت در استان کردستان برگزار و متولی آن دانشگاە کردستان است؛ اما هیچگونە تعصبی وجود ندارد کە حتما این رویداد هرسالە در استان کردستان و در دانشگاە کردستان برگزار شود.
انتهای پیام
نظرات