تئاتر به ما این امکان را می‌دهد که با داستان‌ها و تجربیات انسانی ارتباط برقرار کنیم و از طریق آن، ارزش‌ها، باورها و چالش‌های اجتماعی را به تصویر بکشیم، این شکل هنری، به مخاطبان این فرصت را می‌دهد تا در دنیای شخصیت‌ها و داستان‌ها غوطه‌ور شوند و از آن‌ها درس بگیرند.
با این حال، در شهرستان‌های خراسان رضوی، وضعیت تئاتر به نوعی به فراموشی سپرده شده و به «طفل رنجور» تشبیه می‌شود، این استان که با تاریخ فرهنگی غنی و هنرمندان برجسته‌ای مانند فردوسی، عطار و حافظ شناخته می‌شود، شایسته وضعیتی بهتر از آنچه که اکنون دارد، است. تئاتر در این شهرستان‌ها به دلیل کمبود حمایت‌های مالی، زیرساخت‌های نامناسب و عدم توجه به فعالیت‌های هنری در معرض تهدید قرار گرفته است.
کمبود توجه و حمایت مالی مهم‌ترین مشکلات تئاتر
گرچه تئاتر در خراسان رضوی دارای پتانسیل بالایی است، اما این پتانسیل به دلیل عدم وجود فضاهای مناسب برای اجرا، عدم تأمین مالی پروژه‌های تئاتری و همچنین نبود آموزش کافی برای هنرمندان جوان به خوبی شکوفا نشده است.
مجید مقدم، پیشکسوت هنرهای نمایشی در گفت و گو با ایسنا یکی از بزرگ‌ترین مشکلات تئاتر در شهرستان‌های خراسان رضوی را کمبود توجه و حمایت مالی دانست و افزود: به طور عمده، اعتبارات و بودجه‌های فرهنگی به ویژه در حوزه تئاتر، در تهران متمرکز شده و این موضوع باعث شده تا هنرمندان و گروه‌های تئاتری در شهرستان‌ها نتوانند به‌طور مؤثر فعالیت کنند.
وی خاطرنشان کرد: این عدم تخصیص منابع مالی به تئاتر در شهرستان‌ها نه تنها مانع از پیشرفت این هنر، بلکه باعث کاهش انگیزه هنرمندان محلی نیز می‌شود. بسیاری از هنرمندان مستعد و بااستعداد به دلیل فقدان حمایت‌های مالی، به ناچار به تهران مهاجرت می‌کنند تا بتوانند شانس خود را در جلب توجه و حمایت‌های لازم بیازمایند.
مقدم با اعتقاد به اینکه تئاتر خراسان رضوی در مقایسه با دیگر استان‌ها و مراکز هنری کشور با چالش‌های بیشتری مواجه است، اظهار کرد: این امر نه تنها به محدودیت‌های مالی مربوط می‌شود، بلکه به عدم توجه کافی از سوی مسئولان و نهادهای فرهنگی نیز مرتبط است. این وضعیت موجب شده که بسیاری از گروه‌های تئاتری نتوانند آثار خود را به نمایش بگذارند و در نتیجه، هنرمندان جوان و مستعد در این عرصه از بین بروند.
وی علاوه بر کمبود حمایت مالی، چالش‌های مدیریتی و زیرساختی را نیز به عنوان یکی دیگر از موانع اصلی در مسیر توسعه تئاتر در خراسان رضوی دانست و افزود: مدیران آگاه و دلسوز در این عرصه کم هستند و در نتیجه، تئاتر در شهرستان‌ها به خوبی رونق نمی‌گیرد؛ مدیرانی که به هنر تئاتر آگاهی و علاقه ندارند، نمی‌توانند به درستی از این هنر حمایت کنند و این موضوع به ضعف زیرساخت‌های تئاتری منجر می‌شود.
این پیشکسوت هنرهای نمایشی گفت: مدیریت نادرست و عدم برنامه‌ریزی مناسب در حوزه تئاتر موجب شده که بسیاری از هنرمندان از ادامه فعالیت‌های خود ناامید شوند و در نهایت، این شرایط به کاهش کیفیت اجراهای تئاتر منجر می‌شود.
وی با بیان اینکه تئاتر در خراسان رضوی به دلیل نداشتن هویت و شخصیت، هنوز نتوانسته است به جایگاه واقعی خود دست یابد، افزود: تئاتر در کشور به شکل حرفه‌ای توسعه نیافته و هنرمندان قادر به تأمین زندگی خود از طریق هنر نیستند؛ در حال حاضر تئاتر به عنوان یک حرفه مستقل و پایدار شناخته نمی‌شود و این موضوع باعث می‌شود که بسیاری از هنرمندان از ادامه فعالیت‌های خود ناامید شوند.
وضعیت سواد تئاتری
هویت تئاتر به عنوان یک هنر نه‌تنها به کیفیت اجراها بلکه به نوعی به ارتباط آن با جامعه و مخاطبان نیز بستگی دارد. در حال حاضر تئاتر در خراسان رضوی نتوانسته است ارتباط مؤثری با توده‌های مردم برقرار کند و این موضوع به کاهش مخاطبان و عدم استقبال عمومی از تئاتر منجر می‌شود. هنرمندان باید بتوانند آثار خود را به گونه‌ای ارائه دهند که به نیازها و دغدغه‌های اجتماعی مردم پاسخ دهد و این امر نیازمند درک عمیق‌تر از جامعه و فرهنگ محلی است.
حسین دشتبان یکی از بازیگران تئاتر در ادامه، یکی از مشکلات مهم در این حوزه را وضعیت پایین سواد تئاتری در شهرستان‌ها دانست و افزود: در حالی که در سایر رشته‌های هنری، افراد با تحصیلات و دانش کافی وارد عرصه می‌شوند، در تئاتر، بسیاری از هنرمندان بدون داشتن دانش و آگاهی لازم، به این عرصه وارد می‌شوند.
وی با اشاره به اینکه سطح آگاهی جوانان در این حوزه بسیار پایین است و بسیاری از هنرمندان به ویژه در شهرستان‌ها نسبت به مسائل اجتماعی و فرهنگی بی‌توجه هستند، گفت: این وضعیت نه تنها بر کیفیت آثار تئاتری تأثیر می‌گذارد، بلکه باعث می‌شود که هنرمندان نتوانند به درستی با یکدیگر همکاری کنند و در نتیجه، کیفیت کلی تئاتر در شهرستان‌ها کاهش یابد. در واقع، عدم آگاهی و سواد تئاتری می‌تواند به عدم توانایی در نوشتن متن‌های خوب، کارگردانی حرفه‌ای و اجرای مؤثر منجر شود.
دشتبان ادامه داد: حمایت‌های دولتی از تئاتر نیز به شدت کم‌رنگ است به طوری که هنوز تئاتر ردیف بودجه‌ای مشخص در مجلس ندارد و این مسئله مانع از پیشرفت این هنر در استان و سطح شهرستان‌ها می‌شود.
وی با بیان اینکه اگر دولت تئاتر را به عنوان یک امر فرهنگی ضروری قبول دارد، باید حمایت‌های لازم را انجام دهد، خاطرنشان کرد: مشکلات تئاتر با مبالغ اندک و بی‌توجهی‌ها رفع نمی‌شود.
این بازیگر تئاتر ادامه داد: حمایت‌های دولتی به ویژه در زمینه تأمین مالی، برگزاری جشنواره‌ها، کارگاه‌های آموزشی و فراهم کردن بسترهای لازم برای اجراهای تئاتری از جمله اقداماتی است که می‌تواند به احیای تئاتر در خراسان رضوی کمک کند. به همین دلیل، نیاز به یک رویکرد منسجم و هماهنگ از سوی دولت و نهادهای فرهنگی احساس می‌شود.
ضرورت وجود گیشه
یکی از راهکارهای کلیدی برای بهبود وضعیت تئاتر در شهرستان‌ها، توجه به وجود گیشه و جذب مخاطب است. محمد ناصری یکی از کارگردان‌های فعال در خراسان رضوی بر این باور است که گیشه به عنوان هویت تئاتر بسیار ضروری است.
وی افزود: هنرمندان باید از طریق فروش بلیت و جذب مخاطب درآمدزایی کنند. برای جذب مخاطب، تئاتر باید به نیازها و دغدغه‌های روز جامعه پاسخ دهد و آثار خود را به گونه‌ای ارائه کند که برای توده‌های مردم جذاب باشد.
ناصری بیان کرد: این امر می‌تواند از طریق همکاری با نهادهای فرهنگی، برگزاری کارگاه‌های آموزشی و همچنین برگزاری جشنواره‌های محلی و ملی محقق شود؛ ضمن اینکه برای بهبود وضعیت تئاتر در خراسان رضوی، نیاز به سیاست‌گذاری فرهنگی و برنامه‌ریزی منسجم وجود دارد.
وی تأکید کرد: دولت و نهادهای فرهنگی باید با همکاری یکدیگر، برنامه‌های مشخصی برای حمایت از تئاتر در شهرستان‌ها تدوین کنند؛ این برنامه‌ها می‌توانند شامل برگزاری کارگاه‌های آموزشی، جشنواره‌های تئاتر محلی و همچنین فراهم کردن بسترهای لازم برای اجرای نمایش‌ها باشند.
این کارگردان تئاتر بیان کرد: نیاز است که هنرمندان و گروه‌های تئاتری به طور فعال در این فرآیند مشارکت داشته باشند و نظرات و پیشنهادات خود را در راستای بهبود وضعیت تئاتر ارائه دهند؛ در واقع ایجاد یک شبکه ارتباطی بین هنرمندان، مدیران فرهنگی و مخاطبان می‌تواند به بهبود وضعیت تئاتر در استان کمک کند.
یکی از نیازهای اصلی تئاتر امروز در شهرستان‌های خراسان رضوی، وجود نمایشنامه‌های باکیفیت و محتوای غنی است؛ ناصری با اشاره به این نکته گفت: ما در زمینه نمایشنامه‌نویسی ضعیف و فقیر هستیم و باید شورای فرهنگ در این خصوص اقداماتی انجام دهد؛ وجود متن خوب، کارگردان و طراح صحنه خوبی را معرفی می‌کند و این موضوع می‌تواند به افزایش کیفیت اجراهای تئاتر کمک کند.
وی با بیان اینکه نویسندگان نمایشنامه باید به نیازهای اجتماعی و فرهنگی جامعه توجه کنند و آثار خود را به گونه‌ای بنویسند که بازتاب دهنده واقعیات زندگی مردم باشد، افزود: این امر می‌تواند به جذب مخاطبان بیشتر و افزایش کیفیت اجراها منجر شود.
ناصری اظهار کرد: نسل جوان در حوزه نمایش دارای پتانسیل خوبی است؛ با توجه به سیستم دیجیتالی و مدرن‌گرایی که امروز در دنیای هنر وجود دارد، جوانان می‌توانند ایده‌های نوآورانه‌ای را به عرصه تئاتر بیاورند، اما در کنار این مدرن‌گرایی، نیاز به حفظ ارتباط با تاریخ و گذشته تئاتر کشور نیز وجود دارد.
وی با تأکید بر اینکه نسل جوان باید به تاریخچه تئاتر کشور توجه و از تجربیات گذشته بهره‌برداری کند، تصریح کرد: جوانان باید با آثاری که در گذشته تولید شده‌اند، آشنا شوند و از آن‌ها به عنوان الگویی برای خلق آثار جدید استفاده کنند؛ این ارتباط بین نسل‌های مختلف هنری می‌تواند به غنای تئاتر در خراسان رضوی کمک کند.
در مجموع، وضعیت تئاتر در خراسان رضوی با چالش‌های فراوانی مواجه است؛ اما با توجه به استعدادها و ظرفیت‌های موجود، می‌توان با برنامه‌ریزی و حمایت‌های لازم، این هنر را به جایگاه شایسته‌اش بازگرداند. انتظار می‌رود که دولت و نهادهای فرهنگی به این موضوع توجه بیشتری داشته باشند و با حمایت‌های مالی و معنوی، به احیای تئاتر در این استان کمک کنند؛ بدون شک تئاتر می‌تواند به عنوان یک ابزار قوی فرهنگی، نقش بسزایی در توسعه اجتماعی و فرهنگی ایفا و به ارتقای سطح آگاهی جامعه کمک کند.
تئاتر به عنوان یک هنر زنده و پویا، نیازمند توجه و حمایت مستمر است تا بتواند به رسالت خود در فرهنگ‌سازی و آموزش جامعه ادامه دهد. این تلاش‌ها نه تنها به نفع هنرمندان و علاقه‌مندان به این هنر خواهد بود، بلکه می‌تواند به غنای فرهنگی استان و کشور نیز کمک کند. به همین دلیل، مسئولان و ذینفعان باید با همفکری و همکاری، به دنبال راهکارهایی برای بهبود وضعیت تئاتر در خراسان رضوی باشند.
انتهای پیام
نظرات