به گزارش ایسنا، به نقل از اعتماد، درحالی که تبادل آتش میان ایران و اسراییل در آستانه ورود به دوازدهمین روز به اوج خود رسیده بود، دونالد ترامپ، رییس‌جمهور امریکا بامداد سه‌شنبه با انتشار توییتی مدعی شد که به زودی آتش‌بسی کامل و همه‌جانبه میان دو طرف برقرار خواهد شد. این ادعا در شرایطی مطرح شد که جنگنده‌های اسراییلی حداقل دوازده نقطه در تهران و سایر مناطق کشور را هدف قرار داده و تبادل موشکی همچنان ادامه داشت. ترامپ با انتشار این پیام اعلام کرد این آتش‌بس از ساعت ۷:۳۰ صبح آغاز می‌شود و به مدت دوازده ساعت ادامه خواهد داشت؛ روندی که به ادعای رییس‌جمهور جنجالی ایالات‌متحده پایان رسمی جنگ ۱۲ روزه را رقم خواهد زد. با این حال، مقامات رسمی کشورمان در همان ساعات اولیه هرگونه توافق برای آتش‌بس را رد کردند و تاکید داشتند که تنها در صورتی پاسخ نظامی را متوقف خواهند کرد که اسراییل تهاجم خود را پایان دهد. در همین راستا، وب‌سایت سی‌ان‌ان به نقل از مقام‌های ارشد ایرانی گزارش داد که تهران هیچ پیشنهادی برای آتش‌بس دریافت نکرده و اظهارات اسراییل و امریکا را فریبی برای توجیه حملات می‌داند. عباس عراقچی، وزیر امور خارجه کشورمان با انتشار توییتی نوشت: در حال حاضر توافقی در موضوع آتش‌بس یا توقف عملیات وجود ندارد. اما دستگاه دیپلماسی کشورمان ساعاتی بعد از پذیرش پیشنهاد آتش‌بس را تایید کرد. همزمان شبکه‌های عربی از جمله المیادین اعلام کردند که آتش‌بس از صبح سه‌شنبه برقرار شده است، هرچند لحظاتی پس از آغاز آن، آژیرهای خطر در شمال سرزمین‌های اشغالی به صدا درآمد و مقامات اسراییلی مدعی شدند شلیک چندین موشک به حیفا و مناطق اطراف سرزمین‌های اشغالی گزارش شده است. ارتش اسراییل ادعا کرد این حملات از جانب ایران و بعد از آغاز آتش‌بس‌انجام شده است. اما ستاد کل نیروهای مسلح ایران چنین ادعایی را تکذیب کرد. در همین راستا گروهی از ناظران با لحاظ کردن متغیرهای مهم حاکم بر رویارویی ایران و اسراییل، آینده آتش‌بس اعلام شده میان دو بازیگر حتی با تلاش‌های واشنگتن را مبهم قلمداد می‌کنند. در همین راستا روزنامه اعتماد با هدف ارزیابی و تحلیل سناریوهای مختلف پیش رو و پساجنگ دوازده روزه با کوروش احمدی، دیپلمات پیشین گفت‌وگو کرده است.  احمدی با تاکید بر تصمیم شجاعانه ایران مبنی بر پذیرش آتش‌بس، نسبت به نیت واقعی نتانیاهو هشدار داد و او را عامل اصلی بی‌ثباتی می‌داند و معتقد است که اسراییل ممکن است آتش‌بس را تنها ابزاری برای کاهش فشارهای بین‌المللی بداند و در عمل به دنبال نقض تدریجی آن باشد. مشروح این گفت‌وگو در ادامه می‌آید. 

کوروش احمدی، دیپلمات پیشین کشورمان در پاسخ به سوال «اعتماد» در باب سناریوهای احتمالی پس از بر قراری آتش‌بس میان ایران و اسراییل، آتش‌بسی که گفته می‌شود می‌تواند به واسطه تحرکات تل‌آویو شکننده باشد، گفت: ابتدا بگویم که باید از مقامات ایران برای تصمیم شجاعانه پذیرش آتش‌بس تمجید کنم. قطعا مهم‌ترین وظیفه هر دولتی دور نگهداشتن کشور و مردم از عفریت جنگ و در صورت بروز جنگ اقدام برای توقف آن از طرق راه حل‌های دیپلماتیک است. به باور احمدی با این همه اما سوابق منفی بنیامین نتانیاهو در ارتباط با آتش‌بس‌ها، به‌ویژه طی یک سال اخیر را حتما باید مدنظر داشت. او همواره به عنوان فردی جنگ‌طلب و توسعه‌طلب شناخته شده است؛ او شخصی است که نه تنها در دادگاه‌های داخلی اسراییل به اتهام فساد تحت پیگرد قرار دارد، بلکه در دیوان کیفری بین‌المللی نیز به دلیل جنایات جنگی و داشتن نقش مستقیم در نسل‌کشی تحت تعقیب است. این دیپلمات پیشین کشورمان در ادامه خاطرنشان کرد: بنابراین، ذات جنگ‌طلبی و تمایل دایمی او به خشونت و بی‌ثباتی را نباید دست‌کم گرفت. در جنگ غزه شاهد بودیم که تلاش‌های بین‌المللی برای برقراری آتش‌بس بارها با مانع‌تراشی شخص نتانیاهو مواجه شد. در مورد لبنان هم وضعیت مشابهی برقرار است. اگرچه آتش‌بسی رسمی میان دو طرف در لبنان اعلام شده، اما اسراییل بارها آن را نقض کرده است. به گفته احمدی، این رویکرد، نشان‌دهنده سیاست پایدار و هدفمند تل‌آویو است که ریشه در شخصیت و محاسبات سیاسی نخست‌وزیر اسراییل و دیگر افراطیون این بازیگر دارد. به باور احمدی در کنار این متغیر، وضعیت شکننده داخلی نتانیاهو و کابینه‌اش قابل تامل است. کابینه نتانیاهو متشکل از ائتلافی شکننده و متزلزل است که تصمیم‌گیری در آن با دشواری همراه است. احمدی در ادامه به «اعتماد» گفت: پس از اعلام آتش‌بس با ایران که به درخواست ترامپ انجام شد، تعدادی از وزرای افراطی کابینه معترض شده‌اند. یکی از وزرا حتی اعلام کرده که تصمیم آتش‌بس به‌ صورت یک‌جانبه از سوی نتانیاهو اتخاذ شده و در کابینه مطرح و به رای گذاشته نشده است. این دیپلمات کشورمان همچنین به «اعتماد» گفت: این واکنش‌ها نشان می‌دهد که انسجام درونی در سرزمین‌های اشغالی بسیار ضعیف است و برخی جریان‌های حاضر در کابینه، حتی از خود نتانیاهو هم افراطی‌تر هستند. این طیف تندرو، اساسا به نظر می‌رسد که با هرگونه مصالحه قطعی با ایران مخالفند و شاید به ‌دنبال آن هستند که جنگ را به عنوان راهبرد اصلی خود ادامه دهند. در همین رابطه، بعد از اعلام آتش‌بس، ادعا شد که دو موشک از سوی ایران شلیک شده است؛ ادعایی که هم ستاد کل نیروهای مسلح ایران و هم شورای عالی امنیت ملی کشورمان آن را به‌صراحت تکذیب کردند. احمدی در ادامه تاکید کرد: باتوجه به سوابق مشابه، می‌توان این سناریو را تکرار یک الگوی آشنا دانست؛ الگویی که در جنگ‌های قبلی در غزه و لبنان هم به‌کار گرفته شده بود: پذیرش ظاهری آتش‌بس توسط اسراییل برای کاهش فشارهای بین‌المللی، همراه با طرح بهانه‌هایی برای نقض آن توسط این بازیگر.
احمدی اما در ادامه گفت‌وگوی خود با «اعتماد» در باب دیگر سناریوهای احتمالی پیش روی ایران و اسراییل بعد از آتش‌بس تاکید کرد: سناریوی دومی هم قابل تصور است؛ اینکه نتانیاهو به‌دنبال نوعی آتش‌بسِ نیم‌بند باشد. درست مانند وضعیت لبنان که به‌رغم اعلام رسمی آتش‌بس، اسراییل هر چند وقت یک‌بار به اهدافی در خاک لبنان حمله می‌کند. تل‌آویو با استفاده از مفاد مبهم توافقنامه‌های کتبی یا شفاهی، بهانه‌هایی برای حمله فراهم می‌کند. به باور این کارشناس مسائل سیاست خارجی خطر اینجاست که همین الگو برای ایران نیز تکرار شود و اسراییل در عمل به‌دنبال فرصت‌هایی برای نقض آتش‌بس با ایران باشد. به‌ویژه در حوزه‌هایی مثل برنامه هسته‌ای که رژیم صهیونیستی ممکن است با استناد به ادعاهای بی‌اساس یا تحرکات تفسیرپذیر، اقداماتی را به‌صورت محدود یا نقطه‌ای انجام دهد و آن را توجیه‌پذیر جلوه دهد. این سناریویی خطرناک برای ایران است و دستگاه دیپلماسی و امنیتی کشور باید با دقت، مراقب تکرار تجربه لبنان در پرونده ایران باشند و آتش بس را بر اساسی محکم استوار کنند.
احمدی در پاسخ به دیگر سوال «اعتماد» مبنی بر ارزیابی چرایی تلاش‌های فاحش دونالد ترامپ برای توقف درگیری‌ها میان تهران و تل‌آویو خاطرنشان کرد: واقعیت این است که در مقطع فعلی، برقراری آتش‌بس میان ایران و اسراییل، به نفع دونالد ترامپ است. او عملا تلاش می‌کند با کنترل وضعیت، نشان دهد هم در تحقق اهداف نظامی خود موفق بوده و هم خواهان پایان دادن به تنش بین ایران و اسراییل است و هم وارد جنگ بی‌پایان دیگری نخواهد شد. از نگاه ترامپ، آنچه باید انجام می‌داد، انجام شده؛ حمله به سه سایت هسته‌ای ایران که به ادعای او، به‌طور کامل تخریب شده‌اند و اهداف مورد نظر محقق شده است.
به گفته این دیپلمات پیشین کشورمان البته در مورد میزان موفقیت این حملات، نظرات متفاوتی وجود دارد. برخی منابع و تحلیلگران تاکید دارند که اثرگذاری این حملات محدودتر از آن چیزی بوده که در ابتدا ادعا شد. با این حال، ترامپ مدعی است که ماموریت خود را انجام داده و به اهدافش رسیده است. ازسوی دیگر، او بارها تاکید کرده که نمی‌خواهد امریکا را وارد جنگ‌های بی‌پایان کند. در همین چارچوب، اقدام نظامی اخیر او یعنی استفاده از توانمندی‌های هواپایه برای حمله به اهدافی مشخص در ایران، بدون اعزام نیروی زمینی را باید یک عملیات محدود، موردی و به‌زعم خودش «خاتمه‌یافته» دانست.
احمدی در ادامه به «اعتماد» گفت: اهمیت این موضوع در سیاست داخلی امریکا نیز بالاست. بخش بزرگی از پایگاه رای ترامپ، ازجمله آرای محافظه‌کاران و جریان‌های موسوم به «ماگا» (Make America Great Again) است که با هرگونه جنگ پرهزینه و بلندمدت به‌شدت مخالفند. ورود به یک جنگ تمام‌عیار علیه ایران می‌تواند برای ترامپ در آستانه انتخابات کنگره، تبعات سنگینی در افکار عمومی به‌همراه داشته باشد. از همین رو، تمرکز او بر اقدامات نظامی محدود و سپس دعوت به آتش‌بس، حرکتی تاکتیکی برای جلب رضایت همزمان دو طیف بوده: کسانی که خواهان برخورد سخت با ایران هستند، و کسانی که مخالف درگیری‌های نظامی طولانی‌اند. به باور احمدی از همین منظر است که بلافاصله پس از حملات هوایی، ترامپ صراحتا از طرفین خواست آتش‌بس را رعایت کنند. او حتی در توییتی با لحنی ملایم از ایران و اسراییل خواهش کرد از درگیری بیشتر خودداری کنند. این رفتار را باید تلاشی دووجهی دانست: هم اجرای گزینه نظامی معنی‌دار برای نشان دادن قدرت و هم نمایش چهره‌ صلح‌طلبی از خود. احمدی در ادامه همچنین تاکید کرد: در این میان، موضع نتانیاهو نیز حایز اهمیت است. به‌نظر می‌رسد او، با وجود تمایل ذاتی‌اش به ادامه درگیری، نتوانسته مستقیما با خواسته ترامپ مخالفت کند. احتمالا به همین دلیل، آتش‌بس را در ظاهر پذیرفته، آن‌هم بدون طرح موضوع در کابینه یا رای‌گیری رسمی؛ اقدامی که به‌وضوح بازتاب‌دهنده وضعیت شکننده کابینه اسراییل و تنش‌های درون‌کابینه‌ای است.
به باور این کارشناس مسائل سیاست خارجی با این حال، سیاست کلی نتانیاهو تغییری نکرده است. او همچنان به ‌دنبال راه‌هایی برای نقض تدریجی آتش‌بس از طریق بهانه‌سازی و تحرکات محدود است. در نتیجه، آتش‌بس کنونی بیش از آنکه به‌معنای صلح واقعی باشد، تلاشی از سوی ترامپ برای مدیریت بحران است. از سوی دیگر، اسراییل همچنان به‌دنبال حفظ ابتکار عمل از طریق تفسیر دلخواه مفاد توافق، تحرکات محدود و استفاده از بهانه‌هایی است که بتواند راه را برای ادامه درگیری باز نگه دارد.
دیپلمات اسبق ایران در سازمان ملل در پاسخ به دیگر سوال «اعتماد» در باب باز بودن مسیر دیپلماسی میان تهران و واشنگتن در مقطع کنونی تاکید کرد: با درنظر گرفتن اتفاقاتی که طی روزهای اخیر رخ داده چه حملات نظامی امریکا به تاسیسات هسته‌ای ایران موثر بوده باشند و چه نه، مسیر دیپلماسی و گفت‌وگو همچنان یکی از عناصر کلیدی روندی است که در آینده پیش روی طرفین قرار دارد. به باور احمدی مذاکره همچنان بخشی جدایی‌ناپذیر از راهبرد ایالات متحده باقی خواهد ماند. به نظر می‌رسد امریکایی‌ها در پی آن ‌باشند که پرونده غنی‌سازی اورانیوم در ایران را در سطح رسمی نیز پیگیری و نهایی کنند. اگرچه ادعا می‌کنند با حملات اخیر به اهداف مشخصی در برنامه هسته‌ای ایران ضربه زده‌اند، اما این صرفا بعد نظامی ماجراست؛ آنها در ادامه ممکن است به‌دنبال آن باشند که ایران به‌صورت رسمی، پایبندی خود را به توقف یا محدودسازی برنامه غنی‌سازی اعلام کند. احمدی همچنین تاکید کرد: آنها ممکن است مدعی شوند که نگرانی اصلی شان ازسرگیری مخفیانه فعالیت‌های هسته‌ای از سوی ایران است. در حال حاضر، ایران مقادیر قابل توجهی اورانیوم غنی‌شده در سطوح مختلف در اختیار دارد؛ از جمله حدود ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم با غنای ۶۰درصد و چند هزار کیلوگرم دیگر با غنای ۲۰درصد یا کمتر از ۵درصد. مقامات ایرانی نیز اعلام کرده‌اند که این مواد در نقاط امنی جابه‌جا و ذخیره شده‌اند. با این حال، مطابق مقررات پادمان و تعهدات ایران در قالب معاهده عدم اشاعه (NPT)، همه این مواد باید تحت نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باقی بماند. احمدی در پایان به «اعتماد» گفت: از این رو، کاملا قابل پیش‌بینی است که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در مرحله پس از بحران جاری، به‌دنبال فعال‌سازی مجدد بازرسی‌های خود باشد؛ به‌ویژه در تاسیساتی که هدف حملات قرار گرفته‌اند. این مسیر، راه را برای آغاز یک فاز جدید از مذاکرات و رایزنی‌های فنی و سیاسی هموار می‌کند. بی‌تردید، مسیر پرپیچ ‌و خم دیپلماسی ادامه خواهد یافت.

انتهای پیام